علائم اختلال وسواس فکری عملی و روش های درمان

به گزارش سایت خبری ساعد نیوز، موسسه­ ی ملی سلامت روان، OCD را این گونه تعریف می کند: «اختلالی شایع، مزمن و طولانی ­مدت که فرد در آن دچار افکار (وسواس فکری) و رفتار (وسواس عملی) غیرقابل کنترل و مکرر می ­شود و احساس می کند که باید چندین بار این افکار و رفتار را تکرار کند.»

البته این وسواس ممکن است روی هر چیزی متمرکز شود. اما در اغلب موارد، وسواس عملی مستقیما به وسواس فکری مربوط است. به عنوان مثال اگر فرد نس

ممکن است این وسواس روی هر چیزی متمرکز شود. در اغلب موارد، وسواس عملی مستقیما به وسواس فکری مربوط است. مثلا، اگر فرد نسبت به امنیت عزیز خود وسواس فکری داشته باشد، احساس می­ کند باید هر ده دقیقه به او پیام بدهد تا از سلامت او با خبر شود.

وسواس فکری-عملی (OCD) فقط درباره تمیزی نیست

برخی به اشتباه فکر می کنند که اگر کسی دچار وسواس فکری-عملی باشد، بیش از اندازه تمیز و مرتب است. با این­که بسیاری از وسواس ­های فکری-عملی به تمیز بودن مربوط است(مثل، شستن بیش از حد دست ­ها در افرادی که وسواس میکروب دارند)، امابسیاری نیز متفاوت هستند. وسواس فکری در افراد مبتلا به OCD منحصر به فرد است. به علاوه، اگر کسی کمی بیشتر از بقیه به مرتب بودن خانه یا آپارتمانش اهمیت می­ دهد، لزوما به این معنی نیست که OCD دارد.

علائم اختلال وسواس فکری عملی شدید :

افکار :

• ترس از آلوده شدن به وسیله ی میکروب ها ، خاک یا مواد آلوده ی دیگر
• ترس از تنهایی و یا از دست دادن افراد خانواده ، دوستان و…
• افکار و تصورات واضح یا شدید جنسی
• متمرکز شدن بیش از حد روی اخلاقیات
• ترس از نداشتن وسایلی که شاید روزی به آن ها نیاز پیدا کنید
• داشتن افکار خرافی مثل توجه بیش از حد به چیزهایی که خوش یمن یا بدیمن خوانده می شوند
• نظم دادن به اشیاء و اینکه همه چیز باید سر جایش قرار گیرد

رفتار :

• بررسی متعدد و افراطی چیزهایی از قبیل قفل ها ، وسایل و کلیدهای برق و غیره
• تماس متعدد با اعضای خانواده ، دوستان و آشنایان برای اطمینان از صحت و سلامت آنها
• تکرار کلمات خاص و انجام کارهای بی معنای دیگر برای کاهش اضطراب
• صرف زمان زیادی برای نظافت و شست و شو
• حساسیت بیش از حد به نظم و ترتیب محیط پیرامون
• جمع آوری خرت و پرت هایی مثل روزنامه های قدیمی یا ظروف خالی غذا

پیامدها و مشکلات وسواس فکری عملی شدید

بزرگ ترین و ویژه ترین پیامدی که وسواس فکری عملی در پی دارد تنهایی و گوشه گیری فرد است. اشخاصی که دارای علائم وسواس فکری یا عملی هستند ، علاوه بر اینکه خودشان را آزار می دهند ، طبق نتایج این رفتار را می توان به راحتی بر سایر افرادی که با آن ها در ارتباط هستند و به خصوص اعضای خانواده مشاهده کرد.

آنها با مشاهده نیاز پایان ناپذیر فرد بیمار برای شستن مکرر دست ها در هر زمان ، تمیز کردن دستگیره یا شمردن کاشی های آشپزخانه ، حمام یا مانند آن شاید دچار ناراحتی یا نفرت از او می شوند. این ناراحتی و نفرت معمولاً آمیخته با احساس ترحم است ؛ زیرا اطرافیان تا حدی درک می کنند که شخص نمی تواند برای رفع این امور بی معنا کاری بکند و معمولاً این ترحم بی جا که گاهی حتی به همکاری با بیمار آمیخته می شود ، سبب غرق شدن بیشتر فرد مبتلا خواهد شد.

دسته بندی افرادی که دچار اختلال وسواس فکری عملی هستند :

شستشوگرها : آنها از آلودگی می ترسند. به طوری که دست های شان را مکرر و پی در پی می شویند و اصطلاحا دارای وسواس شستشو هستند.

وارسی کننده ها : به طور متعدد ، کارهایی را که بی توجهی به انجام آنها می تواند خطرآفرین یا آسیب زا باشد ، چک می کنند ، مواردی از قبیل قفل کردن درها یا ماشین و بستن شیر اجاق گاز.

شکاک ها : این افراد ترس از این دارند که اگر کاری را درست یا بی عیب و نقص انجام ندهند ، مجازات خواهند شد.

شمارشگر ها و برنامه ریزها : دائما به نظم و ترتیب دادن وسایل و اشیاء فکر می کنند و امکان دارد درباره ی اعداد ، رنگ ها یا ترتیب های خاص ، خرافاتی در ذهن داشته باشند.

ذخیره سازها : آن ها نیز از این می ترسند که چیزی را دور بیندازند ، شاید دوباره روزی به آن احتیاج پیدا کنند. آنها به طور وسواس گونه ای ، وسایلی را که نیاز ندارند یا استفاده نمی کنند ، ذخیره یا احتکار می کنند.

درمان وسواس فکری عملی (OCD)

اصلی ترین راه درمان وسواس فکری عملی شدید مراجعه به روانشناس می باشد اما راه های دیگری نیز وجود دارد که در صورتی که این اختلال در شما عمیق نباشد می توان از آن ها استفاده کرد.

مواجهه و جلوگیری از واکنش ، شامل مواجهه ی متعدد با منبع وسواس های فکری می شود. بعد از آن از شما درخواست می شود از آن رفتار وسواس گونه که معمولا انجام می دادید ، دوری کنید تا از اضطراب تان کم شود.

برای مثال ، اگر وسواس شما ، شستن مکرر دست های تان باشد ، درمانگر از شما می خواهد دسته ی درب یک توالت عمومی را لمس کنید و بعد از آن شما را از شستن دست هایتان منع کند. همین گونه که با اضطراب و استرس نشسته اید ، میل به شستن دست هایتان به مرور از بین می رود. با این روش ، شما یاد می گیرید برای فرار کردن از اضطراب ، نیازی به انجام الگوهای مکرر رفتاری نیست و شما می توانید کنترل وسواس فکری و عملی خود را در دست بگیرید.

پژوهش ها نشان می دهد که می توان با روش مواجهه و پیشگیری از واکنش ، دوباره به مغز یاد داد که وقوع نشانه های اختلال وسواس فکری عملی را برای همیشه کاهش دهد.

شناخت درمانی در اختلال وسواس فکری عملی (OCD) بر افکار آزار دهنده و احساسات اغراق آمیز مسؤلیتی که شما بر دوش خود حس می کنید ، متمرکز می شود. بخش بزرگی از شناخت درمانی برای OCD ، روش های سالم و مؤثر واکنش به افکار وسواس گونه را بدون اتصال شدن به وسواس عملی ، به ما آموزش می دهد.

علاوه بر درمان رفتاری شناختی ، از درمان های زیر نیز برای اختلال وسواس فکری عملی (OCD) استفاده می شود:

دارو : در بعضی موارد داروهای ضدافسردگی به عنوان مواد مکمل در درمان OCD استفاده می شود. دارو به تنهایی در برطرف کردن نشانه های وسواس فکری عملی شدید ، تاثیر گذاری چندانی ندارد.

خانواده درمانی : از آنجا که وسواس فکری عملی شدید ، سبب ایجاد مشکلاتی در زندگی خانوادگی و روابط اجتماعی ایجاد می شود ، خانواده درمانی توصیه می شود. خانواده درمانی ، موجب می شود درک و شناخت این بیماری بالا برود و می تواند به کاهش ناسازگاری های درون خانواده کمک کند. همچنین می تواند به اعضای خانواده انگیزه بدهد و به آنها بیاموزد که چگونه به عزیزان شان کمک کنند.

گروه درمانی : گروه درمانی یکی دیگر از روش ها و کار ها در درمان اختلال وسواس فکری عملی است. به این گونه که افرادی که دچار این اختلال هستند از طریق گرد هم آوردن افراد دیگری که مبتلا به OCD هستند ، پشتوانه و دلگرمی ایجاد می کند و احساس گوشه گیری این افراد را کاهش می دهد.

اگر شما به خاطر این بیماری احساس انزوا و ترس می کنید باید به شما بگم که شما تنها نیستید و حتی افراد مشهور و محبوب در دنیا نیز دچار این بیماری می شوند ؛ اشخاصی چون : دیوید بکهام ، لئوناردو دی کاپریو ، کیتی پری و حتی نیکولاس تسلا نیز دچار این اختلال هستند پس نگران درمان آن نباشید.

چگونه در درمان وسواس فکری عملی به خودمان کمک کنیم ؟

روش و استایل زندگی شما نقش بسزایی در چگونگی احساس شما بازی می کند و می تواند به کنترل و تنظیم اضطراب و عملکرد شما کمک کند.

به طور مثال ورزش یک روش طبیعی و بسیار مؤثر در کاهش اضطراب می باشد. با ورزش می توان نشانه های وسواس فکری عملی شدید را به وسیله ی تقویت سیستم عصبی کنترل کرد تا هنگام رخ دادن وسواس فکری و عملی ، به فکرتان تمرکز دوباره بدهید. برای اینکه از بیشترین مزایای ورزش سود ببرید ، سعی کنید بیشتر روزها ، حدود ۳۰ دقیقه یا بیشتر ، تمرین های هوازی مانند ایروبیک را انجام بدهید. تأثیر چند جلسه تمرین ده دقیقه ای می تواند درست به مانند یک جلسه تمرین طولانی باشد ، به خصوص اگر در حین تمرینات ، تمرکز داشته باشید.

ارتباط خود را با خانواده و دوستان افزایش دهید ؛ اختلال وسواس فکری و عملی می تواند آنقدر زمان را از شما بگیرد که به مرحله ی انزوای اجتماعی برسید. انزوای اجتماعی نشانه های وسواس فکری عملی را بیشتر می کند. وقت گذاشتن برای خانواده و دوستان بسیار کار موثری است. صحبت مداوم به صورت رو در رو با اطرفیان درباره ی نگرانی ها و تمایلات تان ، می تواند از شدت آنها کم کند.

خواب کافی داشته باشید چرا که اضطراب و استرس نه تنها باعث بی خوابی می شود ، بلکه کمبود خواب هم میتواند موجب تشدید شدن افکار و احساسات وسواس گونه شود. وقتی به اندازه ی کافی بخوابید و استراحت کنید ، حفظ تعادل احساسی بسیار آسان تر خواهد بود. خواب کافی یک عامل کلیدی در برطرف کردن اختلالات اضطراب از قبیل OCD است.

سعی کنید از ترس ها دوری کنید ، دوری از حالت هایی سبب می شود افکار وسواس گونه ی شما را تحریک کند ، احتمالا کار هوشمندانه ای به نظر برسد ، اما هر چه بیشتر از این موقعیت ها دوری کنید ، برای شما ترسناک تر می شوند. به جای دوری از آن افکار، خودتان را در برابر محرک های وسواس فکری عملی شدید قرار بدهید ، به بیان دیگر با ترس هایتان رو به رو شوید سپس سعی کنید در برابر تمایلات به انجام الگوهای متعدد و وسواس گونه ی رفتاری مقاومت کنید یا آنها را به زمان دیگری بیندازید.

اگر مقاومت ، برای شما کار بسیار سختی است ، سعی کنید زمانی را که صرف انجام الگوهای مکرر رفتاری می کنید ، کاهش دهید. هر وقت که خود را در معرض محرک های خود قرار می دهید، اضطراب شما کمتر و کمتر می شود و می فهمید که بیشتر از آنچه می اندیشیدید ، کنترل دارید و استرس هایتان هم نسبت به قبل ، کمتر شده است.

شما توانایی این را دارید که با پیش بینی تمایلات وسواس گونه قبل از بروز ، از آن ها جلوگیری کنید. برای مثال ، اگر وسواس عملی شما شامل اطمینان از قفل بودن درها ، بسته بودن پنجره ها یا خاموش بودن دستگاه ها ، یا بسته بودن شیر اجاق گاز است تلاش کنید برای بار اول که دری را قفل می کنید یا دستگاهی را خاموش می کنید ، این کار را با دقت و تمرکز بسیار انجام دهید.

پیشنهاد هایی برای مواجه با افراد دارای اختلال OCD

از انتقادات دوری کنید. فراموش نکنید رفتارهای آنها نشانه های وسواس فکری عملی شدید است ، نه مشکلات شخصیتی.

افراد بیمار را سرزنش نکنید و به آنها نگویید انجام الگوهای مکرر رفتاری شان را متوقف کنند. آنها نمی توانند خواسته ی شما را انجام دهند و فشار آوردن برای توقف این رفتارها ، فقط نشانه ها ی این اختلال را وخیم تر می کند.

در انجام عمل های وسواس گونه رفتاری با آنها همراه نشوید. کمک به آنها در انجام این کارها سبب تقویت و تشدید نشانه های OCD می شود. از خودِ شخص حمایت کنید نه از رفتارهای آن.