علل آلرژی در کودکان و راههای درمان آن 

آلرژی چیست ؟

آلرژی یا حساسیت واکنش سیستم ایمنی بدن به عوامل و موارد مختلفی است که به طور معمول برای اکثر افراد بی ضرر است. وقتی فردی به چیزی حساسیت دارد، سیستم ایمنی به اشتباه این ماده را برای بدن مضر به حساب می آورد و معتقد است که به بدن آسیب می رساند.

موادی مانند برخی مواد غذایی، گرد و غبار، گرده گیاهان یا داروها که باعث واکنش های آلرژیک می شوند به عنوان آلرژن شناخته شده و طیف وسیعی دارند. آلرژن، نوعی آنتی ژن است که موجب واکنش غیرطبیعی و شدید سیستم ایمنی بدن می شود. به عنوان مثال پروتئین آلفا اس موجود در شیر گاو می تواند منجر به آلرژی شود، به همین دلیل برخی افراد به شیر گاو آلرژی دارند. همچنین آلرژن های دارویی می توانند منجر به افزایش واکنش های آلرژیک شوند.

علل و عوامل ایجاد آلرژی

عواملی که ممکن است باعث ابتلای فرد به آلرژی شوند متفاوت اند.

ژنتیک: یکی از مهم ترین عوامل ژنتیک است. برای فرزندانی که والدینی با حساسیت های مختلف دارند احتمال بیشتری وجود دارد که به آلرژی مبتلا شوند.

مواد غذایی خاص نیز از جمله عوامل ابتلا به آلرژی هستند. خوردن لبنیات، آجیل، ماهی ها و غذاهای دریایی، تخم مرغ، میوه هایی مانند موز و کیوی، سویا و … ممکن است باعث بروز حساسیت های مختلف در بدن شوند.

محیط: همچنین عواملی که در محیط وجود دارند از موارد باعث ابتلای افراد به حساسیت و آلرژی هستند. آلودگی هوا و آلاینده های مختلفی که در هوای محیط وجود دارند یکی از اصلی ترین عوامل ابتلا به آلرژی هستند. گرده های چوب و گردوغبار، کپک، دود سیگار و دود ناشی از پخت و پز، مو و شوره پوست حیوانات، نیش حشرات، گرده افشانی گیاهان و … از دیگر عوامل محیطی بروز آلرژی هستند.

علائم آلرژی

• اگزما، کهیر، خارش
• تنفس سخت (آسم)
• عطسه، سرفه، آبریزش بینی،خارش چشم
• ناراحتی معده و روده

این علائم به سایر نقاط بدن تسری پیدا نمی کنند.

در نوع متوسط آن، واکنش ها به سایر نقاط بدن منتقل می شوند. ممکن است خارش پوست یا چشم به خارش گلو و تنگی نفس هم منجر شود.

بیش دفاعی یا آنافیلاکسی یک واکنش آلرژیک جدی است که باعث می شود نشانه های واکنش در تمام بدن پخش شوند. التهاب پوست بدن، خارش، تنگی نفس، تهوع، درد و سوزش معده، سرگیجه و سردرد، افت شدید فشارخون و … از علائم آلرژی حاد هستند که برای درمان نیاز به مراقبت های بیمارستانی دارد.

تشخیص آلرژی در کودکان

برخی از آلرژی ها به آسانی و برخی دیگر به سختی قابل شناسایی هستند، چرا که این نوع از آلرژی ها می توانند شرایط مشابهی داشته باشند. به عنوان مثال، اگر کودک شما علائمی شبیه به سرماخوردگی دارد که بیش از یک یا دو هفته طول کشیده یا هر سال یک بار سرماخوردگی را تجربه می کند، باید با پزشک مشورت کنید، چرا که ممکن است در بدن کودک شما باعث ایجاد آلرژی شود. پزشک ممکن است برای فرزند شما دارو تجویز کند و یا به شما یک متخصص آلرژیک (یک متخصص برای درمان آلرژی ها) برای انجام آزمایش های آلرژیک معرفی کند.

برای تشخیص نوع و علت آلرژی، متخصصین پوست معمولا آزمایشات پوستی را برای رایج ترین آلرژن های محیطی و مواد غذایی انجام می دهند. یک آزمایش پوست می تواند به دو روش زیر انجام شود:

یک قطره از مایع خالص آلرژن بر روی پوست ریخته و ناحیه مورد نظر با دستگاه کوچکی خراشیده شده و نمونه برداری می شود.

تنها مقدار کمی آلرژن زیر پوست تزریق می شود. این تست سوزش کمی به همراه دارد اما دردناک نیست. پس از حدود ۱۵ دقیقه، اگر آن ناحیه از پوست به اندازه یک تخم مرغ متوسط سرخ مایل به قرمز شود، آزمایش مثبت است.

ممکن است برای کودکانی که دارای این شرایط پوستی هستند و یا کسانی که داروهای خاص مصرف می کنند و یا کسانی که به یک آلرژن خاص بسیار حساس هستند، آزمایش خون انجام شود.

حتی اگر این تست ها آلرژی را نشان دهند، کودک نیز باید دارای علایم آلرژی باشد. به عنوان مثال، کودک نوپا که آزمایش های آلرژی کنه های گرد و غبار برای او مثبت است در هنگام بازی زیاد عطسه می کند بنابراین حساسیت او می تواند آلرژی کنه گرد و غبار تشخیص داده شود.

درمان پزشکی آلرژی

برای مقابله با آلرژی، جلوگیری از مصرف آلرژن ها است. این بدان معنی است که والدین باید کودکان خود را نه تنها در مورد خود آلرژی، بلکه در مورد واکنش هایی که می توانند در صورت مصرف یا تماس با آلرژن ها ایجاد شوند، آموزش دهند.

برای درمان برخی از آلرژی ها پزشک ممکن است داروهایی از جمله آنتی هیستامین ها، قطره های چشمی و اسپری بینی تجویز کند (بسیاری از این داروها بدون نسخه نیز در دسترس هستند.). پزشک در برخی موارد، شات های آلرژی allergy shot که شکلی از درمان موسوم به ایمونو تراپی immunotherapy (درمان ایمنی) است را تجویز می کند. شات در لغت به معنای تزریق آمپول است. هر شات آلرژی حاوی مقدار اندکی ماده یا مواد خاص است که سبب شعله وری واکنش های آلرژیک شده اند. این مواد آلرژن allergen نامیده می شوند.

شات آلرژی حاوی مقدار کافی آلرژن برای تحریک دستگاه ایمنی است ولی این مقدار آنقدر نیست که سبب بروز واکنش کامل آلرژی شود. با گذشت زمان، پزشک مقدار آلرژن ها را در هر تزریق (شات آلرژی) افزایش خواهد داد. این کار کمک می کند تا بدن به آلرژن ها عادت کند و حساسیت زدایی انجام شود. به این ترتیب، حالت تحمل در دستگاه ایمنی بدن نسبت به آلرژن ها ایجاد خواهد شد و نشانه های آلرژی با گذشت زمان کاهش خواهد یافت. این واکسن های آلرژیک تنها برای آلرژی هایی مانند گرد و غبار، قارچ، گرده، حیوانات و نیش حشرات مفید هستند. این نوع درمان برای آلرژی غذایی تجویز نمی شود.

درمان خانگی آلرژی

برای درمان کامل آلرژی یا بهبود نسبی اثرات آن بر بدن می توان از برخی روش ها و خوراکی های خانگی بهره گرفت. با این حال برای آلرژی های نوع حاد بهتر است به مراکز درمانی مراجعه شود.

سرکه سیب

سرکه سیب علاوه بر خاصیت ضد آلرژیکی که دارد می تواند برای درمان های دیگر مانند کاهش وزن مؤثر باشد. با این حال بسیاری از مردم نمی دانند که سرکه سیب تا چه حدی می تواند برای بهبود علائم آلرژی مفید باشد. سرکه سیب می تواند مخاط ناشی از آلرژی را کاهش دهد و سیستم لنفاوی بدن را پاک کند. برای آن که علائم آلرژی به صورت مطلوبی تسکین پیدا کند، سه بار در روز یک قاشق چای خوری سرکه سیب را در یک لیوان آب ترکیب کنید و سپس آن را بنوشید. این کار سبب می شود تا علائم آلرژی حاد مانند سرفه و حالت تهوع را بهبود بخشد.

کوئرستین

کوئرستین یک فلاونول طبیعی است که باعث تثبیت سلول های مغز در مقابل انتشار هیستامین می شود. در یک واکنش آلرژیک، سلول های تحریک شده آنتی بادی منتشر می کنند که آن ها را به سلول های مغز متصل می کند. زمانی که هیستامین آزاد می شود ممکن است باعث خارش و سوزش چشم ها یا جاری شدن اشک ، باعث خارش بینی، عطسه و افزایش مخاط شود. همچنین ممکن است سبب خارش پوست و بروز کهیر و جوش شود. امکان دارد باعث گرفتگی سینوس ها و سردرد شود. تنگی نفس، اسپاسم و زخم معده از دیگر علائم انتشار هیستامین است. کوئرستین حاوی آنتی اکسیدان است که می تواند به کاهش علائم ناشی از آلرژی و درمان سریع آن کمک کند. میوه ها و سبزیجات منابع سرشار از کوئرستین هستند. مخصوصا مرکبات، سیب، پیاز و روغن زیتون.

پروبیوتیک ها

آلرژی به دلیل واکنش نامتعادل سیستم ایمنی بدن است که به یک محرک، واکنش شدیدی از خود نشان می دهد. تحقیقات اخیر نشان می دهد که وجود باکتری های مفید در روده با کاهش ابتلا به آلرژی رابطه ی مستقیمی وجود دارد. شواهد نشان می دهد که وجود این باکتری ها در روده ی زنان باردار باعث کاهش احتمال ابتلای فرزندان آن ها به آلرژی در طول دوران حیاتشان می شود. در صورتی که شما نیز در مقابل آلودگی و گرد و غبار دچار حساسیت می شوید، می توانید باکتری های دستگاه گوارشتان را با مصرف خوراکی های پروبیوتیک متعادل کنید. امروزه ماست های پروبیوتیک در کشورمان عرضه شده اند که حاوی باکتری های مفید برای دستگاه گوارشی مخصوصا روده هستند. یکی از فواید آن ها نیز کمک به جلوگیری از ابتلا به آلرژی های مختلف و همچنین برای درمان آلرژی بسیار مفید است.

عسل طبیعی

شواهد نشان می دهد که عسل از تاثیرگذارترین مواد طبیعی بر روی درمان آلرژی و حساسیت است. خوردن عسل باعث می شود تا بدن با مواد آلرژی زای موجود در محیط سازگار شود. عسل مانند یک آلرژی طبیعی عمل می کند منتها بدون اثرات جانبی. خوردن یک قاشق چای خوری یا بیشتر از عسل طبیعی باعث پیشگیری از ابتلا به حساسیت می شود. همچنین خوردن روزانه عسل در سه نوبت، باعث از بین بردن علائم و درمان آلرژی می شود. پیشنهاد می شود بلافاصله بعد از شروع علائم آلرژی، اقدام به خوردن عسل شود تا بهبودی سریع تر حاصل شود.

گیاهان دارویی

نوشیدن دمنوش های گیاهی خانگی و مصرف ادویه ها و گیاهان دارویی نیز می تواند تا حد زیادی از احتمال ابتلا به آلرژی جلوگیری کند. مصرف این گیاهان باعث کاهش مخاط و خالی شدن سینوس ها می شود و برای درمان آرژی و حساسیت بسیار موثر است. بابونه یکی از گیاهانی است که خاصیت ضد حساسیت دارد و برای دل درد، نفخ شکم و دستگاه گوارش بسیار مفید است. همچنین باعث تعادل در کارکرد کبد و مزاج می شود. چای سبز نیز به دلیل وجود ویتامین ث در آن باعث تقویت و متعادل کردن سیستم ایمنی بدن می شود. علاوه بر این باعث تسکین علائم و درمان آلرژی می شود و خاصیت آرامبخشی دارد.

دارچین، زردچوبه و بادرنجوبه نیز از جمله گیاهانی هستند که به عنوان مسکن سیسم عصبی بدن عمل می کنند و علائم حساسیت و آلرژی را تسکین می دهند.

پاکیزه نگه داشتن محیط خانه

یکی دیگر از روش های پیشگیری از ابتلا به آلرژی مخصوصا حساسیت ها و آلرژی های تنفسی آن است که محیط خانه را از گرد و غبار پاک کنیم. در محیط خانه آلاینده ها گوناگونی وجود دارد. علاوه بر آلاینده هایی مانند مونوکسید کربن که از خارج محیط خانه وارد آن می شوند، آلاینده ها و ذرات معلق ناشی از مو و شوره سر حیوانات خانگی، دود ناشی از پخت و پز، گرد و خاک، فرمالدهید و ترکیبات آلی فرّار مانند عطر و بو نیز ممکن است در هوای خانه انتشار یابند و باعث ابتلای افراد به آلرژی شوند.

برخی از عوامل آلرژی زا مانند گرد و خاک بر روی سطوح مختلف قرار می گیرند که باید پاک شوند. همچنین ممکن است آلاینده هایی از فضای برون وارد خانه شوند بنابراین باید پنجره ها را به گونه ای تنظیم کرد که از ورود این آلاینده ها جلوگیری شود. دیوار و کف حمام، سرویس بهداشتی و آشپزخانه را باید ضدعفونی کرد. شستن فرش و موکت نیز باعث می شود تا ذرات ریز موجود در پرزهای آن ها از بین برود. همچنین شستن و ضدعفونی کردن دست ها نیز توصیه می شود.

دستگاه تصفیه هوا

بهترین راهکار برای حذف عوامل آلرژی زا و آلاینده های هوا خانه، استفاده از دستگاه تصفیه هوا است. طبق تحقیقات به عمل آمده در سازمان حفاظت زیست محیطی آمریکا، آلودگی هوای خانه تا ۵ برابر بیشتر از هوای بیرون است. آلاینده ها و ذرات معلق موجود در هوای خانه از علل اصلی حساسیت و مخصوصا آلرژی تنفسی هستند. آلودگی هوا علاوه بر آلرژی، احتمال ابتلا به بیماری هایی چون آسم و سرطان ریه را نیز بالا می برد.

پیشگیری از آلرژی کودکان

پیشگیری از ابتلای کودکان به آلرژی هوا

• حیوانات خانگی را از اتاق خواب فرزندتان دور نگهدارید.
• حذف فرش از اتاق کودک (کف پوش ها به اندازه فرش تولید گرد و غبار نمی کنند).
• تمیز کردن اتاق کودک را هنگامی انجام دهید که کودک در اتاق نباشد.
• استفاده از پوشش های ویژه برای بالش و تشک کودک اگر نسبت به گرد و غبار حساس است.
• اگر فرزند شما به گرده حساسیت دارد، زمانی که گرده افشانی گیاهان به اوج خود می رسد، پنجره ها را ببندید، بعد آمدن به خانه کودک خود را حمام ببرید و لباس هایش را عوض کنید. اجازه ندهید که کودک شما در چمن راه برود. همچنین می توانید از دستگاه تصفیه هوا در خانه استفاده کنید. این دستگاه ها قادرند تا عوامل آلرژی زای موجود در هوا را از بین ببرند.

پیشگیری از ابتلای کودکان به آلرژی غذایی

• کودکان مبتلا به آلرژی غذایی باید از مواد غذایی که دارای آلرژن هستند اجتناب کنند. این ممکن است سخت باشد چرا که آلرژن ها در بسیاری از مواد غذایی یافت می شوند.
• همیشه به برچسب مواد غذایی توجه کنید تا ببینید مواد غذایی موردنظر شما حاوی آلرژنی که کودک شما نسبت به آن حساس است می باشد یا نه.

سخن پایانی

بعضی وقت ها میزان حساسیت به قدری بالا است که باعث شوک آنافیلاکتیک می شود که باید فورا بیمار را به بیمارستان ارجاع داد. نشانه های این حمله نیز سخت نفس کشیدن یا غورت دادن آب گلو است که می تواند خطر مرگ داشته باشد.