زندگینامه ماری کوری فیزیک‌دان و شیمی‌دان لهستانی

ماریا سالومیا اسکودوسکا کوری (لهستانی: Marie Salomea Skłodowska Curie با نام تولد ماریا سالومیا اسکودوسکا؛ ۷ نوامبر ۱۸۶۷ – ۴ ژوئیه ۱۹۳۴) فیزیک دان و شیمی دان لهستانی با تابعیت فرانسوی بود. او از پیشگامان پژوهش در زمینهٔ واپاشی هسته ای بود. خانوادهٔ کوری در مجموع پنج جایزهٔ نوبل دریافت کرد که او نخستین زن در جهان بود که به جایزهٔ نوبل دست یافت؛ همچنین تنها زن و اولین کسی بود که دو بار جایزهٔ نوبل گرفت و تنها کسی بود که در دو زمینهٔ علمی متفاوت جایزهٔ نوبل را از آن خود کرد، همچنین کوری نخستین زنی بود که اجازه یافت در دانشگاه پاریس تدریس کند. ماری کوری در ورشو در پادشاهی لهستان به دنیا آمد؛ در آن دوران پادشاهی لهستان بخشی از امپراتوری روسیه بود. او در دانشگاه فلایینگ که به طور پنهانی در ورشو دایر بود، تحصیل کرد و در سال ۱۸۹۱ و در سن ۲۴ سالگی به همراه خواهر بزرگ ترش، برونیسواوا برای تحصیل به پاریس رفت و پس از دریافت مدرک آموزش عالی، کار خود را بر روی پژوهش متمرکز کرد. در سال ۱۸۹۵ او با پیر کوری ازدواج کرد و نام خانوادگی شوهرش را گرفت. گسترش نظریهٔ پرتوزایی و ترویج آن، توسعه تکنیک های خالص سازی ایزوتوپ های پرتوزا و شناسایی دو عنصر به نام های پولونیوم و رادیوم از جمله دستاوردهای اصلی کوری به شمار می روند. تحت نظارت او نخستین مطالعات علمی بر روی درمان تومورهای سرطانی با استفاده از ایزوتوپ های پرتوزا صورت گرفت. همچنین کوری در طول جنگ جهانی اول، پرتونگاری قابل حمل را توسعه داد تا با کمک آن امکان تصویربرداری پرتو ایکس در بیمارستان های صحرایی فراهم شود. پولونیوم اولین عنصری بود که توسط ماری کوری و همسرش کشف شد و به افتخار سرزمین مادریش، لهستان (به انگلیسی: Poland) این عنصر پولونیم نام گذاری شد. کوری، بنیانگذار مؤسسه های کوری در پاریس و ورشو است. امروزه این مراکز نقش مهمی در تحقیقات پزشکی دارند. ماری کوری به دلیل سال ها پژوهش در زمینهٔ مواد پرتوزا و قرارگیری طولانی مدت در برابر این مواد، به ویژه در دوران کار در بیمارستان های صحرایی جنگ جهانی اول به کم خونی آپلاستیک مبتلا شد و سرانجام در سال ۱۹۳۴، در سن ۶۶ سالگی در بیمارستانی در فرانسه درگذشت. در سال ۱۹۹۵، پس از گذشت ۶۰ سال از مرگش، بقایای جسدش به پانتئون منتقل شد و او نخستین زنی شد که به پاس شایستگی ها و دستاوردهایش در پانتئون به خاک سپرده شده است. لهستان در سال ۲۰۱۱ در جریان سال جهانی شیمی، این سال را سال ماری کوری اعلام کرد.

دوران کودکی ماری کوری

در زندگینامه ماری کوری آمده است که: خانم ماری کوری که با اسم لهستانی اش ماریا اسکودوسکا کوری یا دیگر اسامی از جمله: ماریا سالومیا کوری و مادام کوری (در فرانسه) نیز معروف است در هفتمین روز از ماه نوامبر سال 1867 در شهر ورشو، لهستان به دنیا آمد. ماری کوری فرزند آخر یک خانواده 7 نفره بود. وی 3 خواهر بزرگتر به نام های زوفیا، برونیسواوا و هلنا و یک برادر بزرگتر از خودش به نام جوزف داشت. والدینش برونیسواوا اسکودوسکا و وادیسواو اسکودوسکی هر دو معلم بودند و خانواده هایشان به دلیل قیام وطن پرستان لهستان برای دستیابی به استقلال در شرایط بد اقتصادی به سر می بردند و تقریبا هیچ ثروت و پشتوانه ای نداشتند. از این رو خانواده در یک زندگی سخت به سر می برند. پدرش علاوه بر اینکه مدیر دو مدرسه راهنمایی پسرانه بود، در زمینه ریاضیات و فیزیک نیز تدریس می کرد و همین موضوع باعث شد دخترش ماری به این رشته ها علاقمند شود. در یک برهه مسئولین کشور شوروی، دستورالعمل آزمایشگاهی را از لیست مدرسه لهستان بیرون کشیدند و همین امر موجب شد که پدرش لوازم آزمایشگاه را به منزل خودش منتقل کند و در خانه به دانش آموزان درس بدهد. پس از گذشت مدتی مقامات روس او را به گسترش عقاید وطن دوستدانه متهم و از مدرسه اخراج کردند. مادرش هم مدیر و معلم یکی از مدارس شبانه روزی بود که با به دنیا آمدن ماریا ترجیح داد که استعفا بدهد. برونیسواوا پس از مدتی به بیماری سل مبتلا شد و زمانی که دختر کوچکش تنها 10 سال سن داشت، از دنیا رفت. پس از 3 سال زوفیا فرزند ارشد خانواده به تیفوس مبتلا گردید و او نیز جان خود را از دست داد. وادیسواو، پدر ماریا، برخلاف همسرش که یک کاتولیک معتقد بود، پیرو هیچ یک از ادیان الهی نبود و به خدا اعتقادی نداشت. ماری نیز بعد از اینکه مادر و خواهرش را از دست داد، دیگر به مذهب کاتولیک باور نداشت و او هم ندانم گرا شد. در سن ده سالگی به مدرسه شبانه روزی سیکورسکا رفت و به خاطر هوش فوق العاده اش در سن 16 سالگی مدال طلای مسابقات علمی را به خود اختصاص داد. به دلیل اینکه دختر بود نمی توانست در مؤسسه آموزش عالی شرکت کند، از این رو او و یکی از خواهرانش به نام برونیسواوا، به عضویت یک دانشگاه مخفی در لهستان به نام فلایینگ که به دختران آموزش می داد، در آمدند. قرار بر این بود که ماری با پس انداز خود خواهرش را برای ادامه تحصیل روانه پاریس کند برای همین شروع به کار کرد. برای انجام این کار، به حرفه معلمی روی آورد و بعدا به صورت خصوصی در یک خانواده متمول از آشنایان پدرش، درس می داد. در سال 1890 خواهرش با یک پزشک لهستانی در پاریس ازدواج کرد و از ماری خواست تا به آنجا برود ولی او نمی توانست از پس هزینه ها برآید به این خاطر پیشنهاد خواهرش را رد کرد. بعد از اینکه مطالعاتش در دانشگاه فلایینگ خاتمه یافت، پژوهش در موزه صنعت و کشاورزی در یکی از شهرهای ورشو را آغاز نمود.

زندگی حرفه ای ماری کوری

ماری کوری زمانی که 24 ساله بود به دانشگاه سوربن پاریس رفت و در آنجا تحقیقات در رشته های شیمی، ریاضی و فیزیک را از سر گرفت. کلاس ها طبیعتاً در این دانشگاه به زبان فرانسوی برپا می شد و این موضوع باعث شد، کوری این زبان را در کمترین زمان ممکن یاد بگیرد. در ابتدای ورودش به این کشور همراه با خواهر و همسر او زندگی می کرد اما در ادامه اتاقی را در حوالی دانشگاه به اجاره گرفت. با تمام سختی ها 2 سال بعد زمانی که 26 ساله بود، در مقطع فوق لیسانس و در جایگاه دانشجوی برتر رشته فیزیک، فارق التحصیل گشت. در ادامه به او مبلغی به عنوان کمک هزینه صنعتی داده شد تا در زمینه اثر گذاری ذرات ترکیب فولاد در خواص مغناطیسی پژوهش کند. علاقه شدید او به علم و تحصیل باعث شد در سال 1894 فوق لیسانس خود را در رشته شیمی نیز اخذ نماید. بعد از اینکه تحقیقاتش در پروژه فولاد آهنربایی به پایان رسید، به وطنش بازگشت اما در آنجا موفق نشد به خاطر محدودیت ها، شغل مناسبی پیدا کند به همین خاطر دوباره به فرانسه برگشت و تحصیلات خود را برای دریافت مدرک دکتری ادامه داد. سرانجام در سال 1903 مدرک دکتری فیزیک را اخذ نمود. دواران بر این عقیده بودند که تاثیر علمی شگرفی در پایان نامه مقطع دکترا او دیده می شود. پس از گذشت شش ماه موفق شد در جایگاه یک زن برای نخستین بار جایزه ارزشمند نوبل فیزیک را به خود اختصاص دهد. بر اساس مستندات تاریخی، هنری بکورل کشف کننده رادیواکتیویته است. هیئت اهدا کننده جایزه نوبل در وهله اول تنها می خواستند این جایزه را به پیر و بکورل بدهند اما پافشاری های پیر موجب شد مادام کوری نیز در این جایزه شریک شود.

دستاوردهای ماری کوری

ماری کوری رادیواکتیویته را کشف کرد و همراه با همسرش پیر، عناصر رادیواکتیو، پولونیوم و رادیوم را هنگام کار با ماده معدنی “پیچبلند” کشف کرد. وی همچنین در ساخت اشعه ایکس پس از مرگ پیر قهرمان شد.

توسعه اشعه ایکس توسط ماری کوری

وقتی جنگ جهانی اول در سال 1914 آغاز شد، ماری کوری وقت و منابع خود را برای کمک به هدفش اختصاص داد. او قهرمان استفاده از دستگاه های اشعه ایکس قابل حمل در این زمینه بود و این وسایل نقلیه پزشکی لقب “Curies کوچک” را به دست آوردند. پس از جنگ، ماری از شخصیت مشهور خود برای پیشبرد تحقیقاتش استفاده نمود. وی دو بار در سال 1921 و سال 1929 برای جمع آوری سرمایه جهت خرید رادیوم و ایجاد یک موسسه تحقیقات رادیوم در ورشو، به ایالات متحده سفر کرد.

زندگی شخصی ماری کوری

ماری کوری در 26 ژوئیه 1895 با پیر کوری فیزیکدان فرانسوی ازدواج کرد. آنها پس از فارغ التحصیلی از دانشگاه سوربن توسط یکی از همکاران ماری به هم معرفی شدند. ماری کمیسیونی را برای انجام مطالعه در مورد انواع مختلف فولاد و خواص مغناطیسی آنها دریافت کرده بود و برای کار خود به آزمایشگاه نیاز داشت. عاشقانه ای بین این زوج درخشان شکل گرفت و آنها به یک دونفره علمی پویا تبدیل شدند که کاملاً به یکدیگر ارادت داشتند. در ابتدا ماری و پیر روی پروژه های جداگانه کار کردند؛ اما بعد از اینکه ماری رادیواکتیویته را کشف کرد، پیر کار خودش را کنار گذاشت تا در تحقیقاتش به او کمک کند. در سال 1897 ماری کوری و پیر صاحب دختری به نام ایرلن شدند و در سال 1904 دختر دوم خود به نام ایو را به دنیا آوردند. ایرلن جولیوت کوری راه مادرش را ادامه داد و در سال 1935 برنده جایزه نوبل شیمی شد. جولیوت کوری افتخار این کار را با همسرش، فردریک جولیوت، برای کار در زمینه سنتز عناصر رادیواکتیو جدید داشت. در سال 1937 ایو کوری اولین زندگینامه در مورد مادر معروف خود را نوشت و چند سال بعد به یک فیلم سینمایی تبدیل شد. ماری کوری در سال 1906 متحمل خسارات عاطفی سنگینی گشت، همسرش طی یک تصادف با درشکه کشته شد. با وجود غم و اندوه فوق العاده، پست تدریس به جای پیر را در دانشگاه سوربن به عهده گرفت و اولین استاد زن این موسسه بود. در سال 1911 رابطه کوری با شاگرد سابق شوهرش، پل لانژون، علنی شد. پل مردی متاهل بود و این موضوع باعث شد روزنامه ها کوری را دلیل فروپاشی ازدواج لانژون بدانند و در مطبوعات او را مورد استهزا قرار دهند.

افتخارات ماری کوری

ماری کوری برنده دو جایزه نوبل یکی برای رشته فیزیک در 1903 و دیگری برای شیمی در 1911 شد. او اولین زنی بود که برنده جایزه نوبل شد و همچنین اولین شخصی – زن یا مرد – بود که دو بار جایزه معتبر را از آن خود کرد. او تنها کسی است که بخاطر موفقیت در دو علم جداگانه مورد تقدیر قرار گرفته است. ماری کوری در سال 1903 جایزه نوبل فیزیک را به همراه همسرش و هانری بکورل به دلیل فعالیت در زمینه رادیواکتیویته دریافت کرد. خانواده کوری ها با پیروزی خود به دلیل تلاش های علمی شهرت بین المللی پیدا کردند و آنها از پول جایزه خود برای ادامه تحقیقات استفاده نمودند. در سال 1911 کوری به دلیل کشف رادیوم و پولونیوم، دومین بار جایزه نوبل خود را، این بار در شیمی، دریافت کرد.. در این زمان، کوری با دانشمندان مشهور دیگر از جمله آلبرت انیشتین و ماکس پلانک، همراه شد تا در اولین کنگره Solvay در فیزیک شرکت کند و درباره بسیاری از کشف های پیشگامانه در زمینه آنها بحث کند. او در زمان حیاتش جوایز و مدال های افتخار متعددی دریافت کرد ازجمله:

• مدال دیوی (1903، با پیر)
• مدال ماتوچی (1904، با پیر)
• جایزه اکتونیان (1907)
• مدال الیوت کرسون (1909)
• مدال فرانکلین از انجمن فلسفی آمریکا (1921)

مرگ و میراث ماری کوری

ماری کوری در 4 ژوئیه 1934 به دلیل ابتلا شدن به کم خونی آپلاستیک درگذشت. احتمال می رود این بیماری ناشی از قرار گرفتن طولانی مدت در برابر اشعه باشد. معروف بود که او لوله های آزمایش رادیوم را در جیب کت آزمایشگاه خود حمل می کرد. سال ها کار با مواد رادیواکتیو آسیب جدی به سلامتی او وارد کرده بود. کتب و دست نوشته های ماری نیز به مقدار قابل توجه ای آغشته به مواد رادیواکتیو بودند به همین دلیل آنها را در جعبه های مخصوص حفظ می کنند. ماری کوری در طول زندگی خود موفقیت های بسیاری کسب کرد. وی که به عنوان چهره ای برجسته در علوم شناخته می شود و الگویی برای زنان است، افتخارات بی شماری پس از مرگ نیز دریافت نموند. چندین موسسه آموزشی و پژوهشی و مراکز درمانی نام کوری را بر خود دارند، از جمله موسسه کوری و دانشگاه پیر و ماری کوری (UPMC ). در سال 1995 بقایای پیکر ماری و پیر در Panthéon پاریس، آخرین آرامگاه بزرگترین مشاهیر فرانسه، به خاک سپرده شد. ماری اولین زنی بود که در آنجا آرام گرفت. در سال 2017 پانتئون میزبان نمایشگاهی برای گرامیداشت 150 سالگی این دانشمند پیشگام بود. در سال 2009 طی یک آمارگیری توسط مجله New Scientist مادام کوری با اخذ ۲۵.۱ درصد آرا، در صدر جدول قرار و الهام بخش ترین زن در علم لقب گرفت. مقیاس اندازه گیری رادیواکتیویته به افتخار ماری و پیر به Ci نام گرفته است. بسیاری از دانشگاه های مطرح جهان مثل: دانشگاه لووف پلی تکنیک، فناوری ورشو، یاگیلونیا و آدام کمیکویکز نشان های افتخاری خود را به او هدیه کردند. مکان های زیادی در جهان مخصوصا در فرانسه و لهستان به نام او و همسرش نامگذاری شده اند مثل: یک ایستگاه مترو در پاریس، مرکز تحقیقات هسته ای لهستان، یک سیاره کوچک و یک هواپیما از شرکت مک دانل داگلاس. عنصر ۹۶ جدول تناوبی با نام کوریوم شناخته می شود. سال 2011 نیز از طرف دو کشور لهستان و فرانسه، سال این بانوی دانشمند نام گرفت و همچنین سازمان ملل متحد اعلام کرد که این سال، سال بین المللی شیمی است. در 7 نوامبر گوگل سالگرد تولد وی را با Google Doodle ویژه جشن می گیرد. در 10 دسامبر آکادمی علوم نیویورک صدمین سالگرد دومین جایزه نوبل ماری کوری را با حضور پرنسس مادلین سوئدی جشن گرفت.

زندگینامه ايزاك نيوتن ریاضی دان، فیزیک دان، اخترشناس و نویسنده انگلستانی