انسداد مجرای اشکی در کودکان
انسداد مجرای اشکی در کودکان
مجرای اشکی ، کانالی است که از طریق آن اشک و ترشحات از چشم خارج می شوند. انسداد مجرای اشکی مانع خروج طبیعی این مایعات از داخل چشم شده و سبب تجمع آن ها در چشم می شود. این اتفاق نهایتا منجر به این می شود که چشم حالتی خیس و اشک آلود به خود گرفته و ملتهب به نظر برسد. مجرای اشکی در بعضی موارد هنگام تولد به طور کامل تکامل نیافته و در نتیجه نوزاد ممکن است کمی بعد از تولد دچار ریزش بیش از حد اشک از چشم و گاها عفونت چشمی گردد. انسداد مجرای اشکی در کودکان به عنوان یک مشکل شایع تلقی می شود. البته لازم به ذکر است که مسدود شدن مجرای اشکی در بچه ها در بسیاری موارد به صورت خود به خود برطرف می گردد یا با روش های ساده قابل درمان می باشد.
تشخیص انسداد مجرای اشکی در کودکان
عوارض و عفونت ناشی از انسداد مجرای اشکی در کودکان در هر فردی متفاوت است و به طور کلی از طریق معاینه فیزیکی توسط متخصص چشم، قابل تشخیص است. در بسیاری از موارد تنها شکایت پدر و مادر ، اشک ریزش بیش از حد چشم کودک می باشد در صورت تجمع بیش از حد باکتری در سیستم اشکی و کیسه اشکی ممکن است خروج چرک نیز به اشک ریزش اضافه گردد. در صورت وجود انسداد در قبل و بعد از کیسه اشکی ممکن است علاوه بر اشک ریزش توده های متورم در قسمت داخلی چشم مشاهده و لمس گردد در صورت رشد بیش از حد میکروب ها و گسترش عفونت ممکن است کودک دچار عفونت حاد مجرا و کیسه اشکی گردد که در این صورت نیاز به درمان خوراکی یا تزریقی جهت بهبود وضعیت حاد و به دنبال آن میل زدن و باز نمودن مجرای اشکی می باشد. در موارد نادرتری ، انسداد کیسه اشکی و برجسته شدن آن به سمت داخل بینی ممکن است موجب انسداد راه تنفسی کودک گردد که در موارد دوطرفه خطرناک می باشد و نیازمند درمان اورژانسی است.
علل انسداد مجرای اشکی در کودکان
در بسیاری از موارد علت انسداد مجرای اشکی باقی ماندن لایه نازکی از مخاط بر روی محل خروجی مجرای اشکی به حفره بینی می باشد. همچنین در موارد دیگر ممکن است انسداد در محل ورودی کیسه اشکی ، تنگی یا عدم تکامل مجرای اشکی موجب اشک ریزش کردد.سایر عواملی که باعث انسداد مجرای اشکی در کودکان می شوند ، عبارتند از :
- پولیپ بینی: پولیپ بینی در برخی از کودکان سبب پیدایش یک توده اضافی در بینی و انتهای مجرای اشکی می شود.
- آسیب دیدن چشم: آسیب دیدگی چشم و بافت های اطراف آن می تواند منجر به ایجاد آسیب در مجرای اشکی شده و نهایتا منتج به مسدود شدن مجرای اشکی شده و عملکرد آن را مختل نماید.
علائم انسداد مجرای اشکی در کودکان
انسداد مجرای اشکی در کودکان می تواند یک یا دو طرفه باشد به طور کلی ، موارد زیر از رایج ترین علائم انسداد مجرای اشکی می باشند :
- اشک ریزش بیش از حد
- تجمع ترشحات سفید یا زرد رنگ در گوشه چشم ها در چنین وضعیتی ، پلک ها به یکدیگر خواهند چسبید.
- بروز تورم و سرخی در اطراف چشم و بینی: در صورتی که سیستم تخلیه اشکی با عفونت مواجه باشد ، این اتفاق می تواند منجر به تورم در نواحی اطراف چشم و بینی شود.
- لازم به ذکر است که تشدید تورم در این نواحی ، ممکن است سبب بالا رفتن درجه حرارت بدن ، افزایش میزان قرمزی و تورم و نیز احساس درد شود.
درمان انسداد مجرای اشکی در کودکان
در صورتی که علائم حاد عفونت مانند تب و لرز و قرمزی محل مجرای اشکی وجود نداشته باشد معمولاً در سن زیر یکسال درمان اول استفاده از قطره آنتی بیوتیک موضعی و ماساژ کیسه اشکی است. استفاده از قطره منجر به باز شدن مجرا نخواهد شد ، اما به دلیل کاهش تعداد میکروب ها در محل سفر عفونت حاد را کاهش می دهد ماساژ کیسه اشکی باید به شکل صحیح که توسط چشم پزشک به والدین آموزش داده می شود، انجام شود. در بسیاری از موارد عدم انجام ماساژ به شکل موثر منجر به کاهش موفقیت درمان خواهد شد. در صورت عدم پاسخ به درمان اولیه روبینگ یا میل زدن مجرای اشکی انجام خواهد شد.
- در موارد برجسته شدن مخاط به داخل بینی موارد دو طرف که راه تنفسی کودک را مختل می کند استفاده از آندوسکوپ جهت درمان مفید خواهد بود.
- در موارد شکست پروبینگ یا میل زدن و موارد تنگی مجرای اشکی استفاده از بالن جهت گشاد کردن مجرا از دیگر درمان ها خواهد بود.
- در نهایت در صورت شکست تمامی درمان ها و در صورتی که سن کودک بالا باشد درمان جراحی انجام خواهد شد.
نحوه ماساژ چشم برای باز شدن مجرای اشکی در کودکان
در صورتی که قصد دارید از طریق ماساژ دادن، انسداد مجرای اشکی نوزاد را از بین ببرید، در وهلۀ اول توجه کنید که این کار را باید با دقت بسیار زیادی انجام دهید. هرگونه فشار به مجرای اشکی و چشم نوزاد می تواند خطرناک باشد. بهترین راه حل این است که قبل از انجام این کار با پزشک مشورت کنید. در صورتی که با ملایمت ماساژ را انجام دهید، خیلی زود انسداد مجرای اشکی از بین خواهد رفت و مشکلات مربوط به چشم، مثل قرمزی و تورم نیز رفع خواهد شد.
- ابتدا انگشت سبابۀ خود را به سمت گوشۀ داخلی چشم ببرید
- سپس انگشت سبابۀ خود را در راستای بینی قرار داده و از بالا به سمت پایین در راستای بینی خیلی آرام فشار دهید.
این کار را چند بار تکرار کنید تا مجرای اشکی به مرور باز شود، در صورتی که چند روز پیاپی این فرآیند را انجام دهید، در نهایت پس از یک الی دو هفته می توانید مجرای اشکی نوزاد را باز کنید. با توجه به این که مجرای اشکی چشم بسته شده است، ممکن است مقدار زیادی آب از چشم نوزاد خارج شود. ماساژ دادن ممکن است این اشک اضافی که روی چشم ایجاد می شود را از بین ببرد .
آیا انسداد مجرای اشکی چشم خطرناک است؟
به طور کلی انسداد مجرای اشکی چشم یک موضوع خطرناک و دائمی نیست و در صورت بروز در نوزادان و کودکان، پس از مدتی از بین خواهد رفت. در برخی نوزادان پس از چند روز یا چند هفته به طور کامل این مشکل رفع می شود. تنها زمانی انسداد مجرای اشکی باید برای والدین نگران کننده باشد که مدت زمان انسداد مجرای اشکی بسیار طولانی باشد. به عنوان مثال در صورتی که پس از چند ماه یا یک سال باز هم این مشکل برطرف نشد، حتماً باید برای درمان آن به پزشک متخصص مراجعه کنید.
علاوه بر اینکه این موضوع برای آیندۀ فرزند خطرناک است، به خودی خود طی دوران انسداد مجرای اشکی چشم، ممکن است مشکلی برای چشم کودک رخ دهد. زیرا با ادامه دار شدن انسداد مجرای اشکی، عوارضی به همراه خواهد داشت.
به عنوان مثال در صورتی که برای مدت طولانی، انسداد مجرای اشکی ادامه داشته باشد، به مرور زمان چشم کودک ملتهب و قرمز رنگ می شود و کودک به طور بی وقفه چشم خود را مالش می دهد.