ساعدنیوز
ساعدنیوز

آوارگان افغان در ایران و معمای سیاست هویت مدرن

  سه شنبه، 03 مرداد 1402 ID  کد خبر 349987
آوارگان افغان در ایران و معمای سیاست هویت مدرن
دکتر رحمن قهرمان پور تحلیلگر مسائل بین الملل در گفتگویی اختصاصی با ساعدنیوز به تشریح نسبت مسأله مهاجرت و آوارگان با مسأله سیاست هویت در دنیای مدرن با تمرکز بر مشکلات آوراگان میلیونی افغان در ایران پرداخت.

ناآرامی های اخیر در اروپا خصوصاً در فرانسه و درگیری های مهاجران الجزایری با پلیس فرانسه بار دیگر بحث درباره "دیگری" و "ُسیاست هویت" را داغ کرده است. فردی که با هویت، زبان، دین، عقیده و جهانبینی متفاوتی وارد جامعه می شود و در عین تلاش برای ورود به متن اجتماع، در صدد حفظ استقلال هویتی، دینی، زبانی، قومی، قبیله ای، و عقیدتی است و در نهایت بر علیه زبان، هویت، دین و عقاید مسلط بر جامعه می شورد. چه نوع رویکرد در سیاست مدرن در حوزه هویت سازی برای این "دیگری" و مدیریت او و کاستن از چالش های پیرامونی انجام می شود؟

دکتر رحمن قهرمان پور استاد روابط بین الملل و سیاست خارجی

دکتر رحمن قهرمان پور کارشناس مسائل بین الملل معتقد است: دنیای مدرن زاده زندگی با خودی ها نبود.بشر هزاران سال بود با هم قبیله ای ها و هم فکران و همزبانان خود زندگی می کرد ولی مدرن نبود. مدرنیته آن هنگام زاده شد که آدمی راهی برای تعامل و همزیستی با دیگری یافت و شایستگی و مهارت و علم و تخصص را بر خون و ژن و زبان و قبیله ترجیح داد. دنیای مدرن از این جهت با سنت دچار گسست رادیکال می شود که مساله دگر و هویت آن را می تواند با زبانی غیر از طرد و نفی و خشونت حل کند. در این معنا هر نوع نظریه پردازی در باب بازگشت به خون و نژاد و ژن ضد روح مدرنیته است حتی اگر در دوران مدرن انجام شده باشد. امپراتوری ها و تمدن های پیشا مدرن در نحوه مواجهه با دگری تفاوت معناداری با هم نداشتند. شیوه غالب در برخورد با دگری همانا نفی کرامت انسانی و موجه جلوه دادن موقعیت فروتری بخاطر عقیده و زبان و مذهب و قومیت و .. بود که اساسا فرد در انتخاب آنها نقش چندانی نداشت و جزو هویت انتسابی و نه اکتسابی او بود.

پیرو این بحث از دکتر قهرمان پور پرسیدیم که آیا می توان در چارچوب پارادایم سیاست هویت مدرن و بر پایه گفتمان مدرنیته، امنیت داخلی یک کشور را در برابر خیل عظیمی از "دگرها" تأمین کرد؟ نمونه عملی این "دگرها" سیل عظیمی از مهاجران و آوارگان افغان است که در ایران زندگی می کنند و دارای هویت، زبان، دین، تاریخ، قومیت و جهانبینی متفاوتی از آنی هستند که ایرانی و ایرانیت ذیل آن ها تعریف می شود. این استاد دانشگاه و پژوهشگر مسائل سیاست و حقوق بین الملل در پاسخ به سؤال خبرنگار ساعدنیوز گفت:

بحث من عمدتاً راجع به چیزی است که سیاست هویت یا سیاست هویت سازی یا Politics of Identity و Identity Politics است. ناظر به این است که چطور یک دولت موفق می شود یا موفق نمی شود یک هویت جمعی مورد قبول اکثریت جامعه طراحی و اجرا کند. اینجاست که بحثی دیگر مطرح می شود. هر دولتی در درون خودش یک "دیگری" هم دارد. یک عده از گروه ها، قومیت ها و مذاهب را دولت به عنوان "دیگری" تعریف می کند. سؤالی که مطرح می شود این است که در آن سیاست هویتی که دولت در پیش می گیرد، چگونه با مسأله "دیگری" برخورد می کند؟ این منتج می شود به سیاست های هویتی متفاوت از یکسان سازی گرفته تا به رسمیت شناختن، چندگانگی فرهنگی. آن چیزی که در آمریکا از آن با عنوان دیگ جوشان Melting Pot Theory و غیره.

مهاجران افغان

دولت ها ممکن است بر اساس تاریخ خودشان، گرایش هایی که دارند، نوع خاصی از سیاست هویتی را در پیش بگیرند. گاهی این سیاست مورد قبول جامعه است و گاهی مورد قبول جامعه نیست. در این حالت دوم، "دیگری" اذیت می شود و مورد سرکوب و تحقیر قرار می گیرد. آن "دگرها" دوباره علیه این سیاست های هویتی شورش می کنند. مثلاً در روایت هویتی شاه، اسلام گراها یک "دیگر"اند، عرب ها یک "دیگر"اند، ترک ها یک "دیگر"اند. بنابراین، شاه این دگرها را به عنوان عامل بدبختی و مشکلات ایران تعریف میکند. اما با گذشت زمان، می بینیم که این دگرها بر علیه هویت رسمی، که همان ناسیونالیسم رمانتیک زمان محمدرضا شاه است، شورش می کنند. جمهوری اسلامی وقتی تشکیل می شود، دگرهای جدیدی معرفی می شود؛ چریک ها، آمریکا، غرب و الخ. اینجا مسأله، آن دگرهای هویتی موجود در آن روایت هویتی است. این که اساساً آیا در آن روایت هویتی رسمی یا سیاست هویتی غالب جایگاه و مقامی برای "دگر" قائل است یا نه؛ اعم از دگر زبانی، دگر عقیدتی، دگر مذهبی، و غیره.

مقوله مهاجرت مقوله ای دیگر است. این مسأله را ما ذیل Identity Politics بررسی نمی کنیم. هرچند مسأله مهاجرت مخصوصاً در اروپا به سیاست هویت دامن زده است. چپ ها از مهاجران حمایت کردند و راست ها آن ها را عامل بدبختی و فلاکت خودشان دانستند. اما خود مقوله مهاجرت متفاوت است. مقوله مهاجرت در دو شاخه بررسی می شود. یکی در سیاست و حقوق بین الملل است و یکی در روایت هویت است. ما مهاجرانی را داریم که از ایران رد می شوند و مقصدشان جای دیگری است. مهاجرانی را داریم که آواره جنگی هستند. مهاجرانی را دارید که در ایران زندگی می کنند و می خواهند 5 یا 10 سال دیگر به وطن خودشان بازگردند. بنابراین، نمی خواهند در جامعه ادغام شوند. مسأله مهاجران زمانی وارد سیاست هویت می شود که آن مهاجران دیگر راه بازگشتی نداشته باشند. خودشان را در درون آن جامعه تعریف کنند. مثل ترک هایی که در دهه 1960 راهی آلمان شدند و برنگشتند. مثل الجزایری هایی که از زمان استعمار به فرانسه رفتند و در آنجا ماندگار شدند. این ها قرار نیست که برگردند. مثل آفریقایی هایی که وارد اروپا شدند و دیگر نمی خواهند برگردند.

آوارگان افغان

اگر این مهاجران خواستند برنگردند، مسأله سیاست هویت درباره این مهاجران معنادار می شود. حال این سؤال مطرح می شود که با این مهاجران چطور باید برخورد کرد؟ اینجا سیاست دولت ها می شود، سیاست پذیرش مهاجرتی. یک زمانی بحث چندفرهنگ گرایی مثل مورد آلمان مطرح می شود. می گویند که مهاجران بیایند و در جامعه آلمان ادغام شوند. یک زمانی هم مثل مورد آمریکا دولت آزادی می دهد و خیلی فشار نمی آورد، اما در نهایت کسی اگر در آنجا زبان انگلیسی نداند، هویت آمریکایی را نپذیرد کارش سخت است. پس بحث را باید جدا کنیم. یک زمان هست ما می گوئیم سیاست هویتی در داخل یک کشور و در نسبت با کسانی که شهروند آن کشورند و حتی در آن کشور به دنیا آمده اند اما "دگر" هویتی یا "دگر" زبانی یا "دگر" مذهبی یا "دگر" قومیتی هستند. اهل سنت اند، بهائی اند، یا صابئین مندایی هستند، ترک اند، عرب اند، کرداند، ترکمن اند، نهضت آزادی اند، چریک های خلق اند یا غیره. این ها همگی برای جمهوری اسلامی دگرهای هویتی محسوب میشوند ولی داخل این کشور هستند.

اما وقتی شما از "افغانی" صحبت می کنید. این افغانی، یک "دگر هویتی" به آن معنا نیست. چون هنوز ما نمی دانیم که اینها آمده اند که قطعی بمانند یا نه. حضورشان در جامعه هم تنها در حاشیه بوده است. این البته درباره تهران شاید مصداق داشته باشد و شما بگوئید که در مشهد به دلیل زیاد شدن جمعیت شان دیگر در حاشیه نیستند و وارد همه صنوف شده اند، از آشپزی، کارگری گرفته تا کارخانه و بیزنس . بله اینجاست که مسأله افغان ها با سیاست هویتی کشور ارتباط پیدا می کند. اما وقتی بحث بر سر افغانی هایی است که وارد ایران می شوند تا به ترکیه یا اروپا بروند یا وارد ایران می شوند تا اوضاع افغانستان بهتر شود و بعد برگردند. یا وارد ایران می شوند تا چند سالی کار کنند و پولی جمع کنند و بروند جای دیگری. اینها چون قصد ورود جدی به جامعه را ندارند، اینها را ما بیشتر در مقوله سیاست و حقوق بین الملل مورد بررسی قرار می دهیم. البته با این حجم از مهاجرتی که صورت می گیرد، ما شاهد این خواهیم بود که افغان ها در سالهای آینده از گتوهای حاشیه شهرها، وارد جامعه می شوند. آن وقت است که مسائل امنیتی، جرم، جنایت و تقابل عقیدتی مطرح خواهد شد. این که این افراد ممکن است عضو طالبان باشند، عقاید مذهبی افراطی داشته باشند، مسائل زبانی و مسائل مختلف بسیاری که می تواند با ورود این افراد از حاشیه به متن داشته باشند.


  دیدگاه ها
پربحث های هفته   
ترافیک چهره‌های سیاسی کشور در مراسم دامادیِ پسر علی لاریجانی؛ از قدردانی داماد از فرزند رهبر معظم انقلاب به خاطر حضور در مراسم تا چهره شاد علی مطهری به عنوان دایی داماد+عکس (236 نظر) امیر نوری و حاشیه‌های پستش راجع به مهاجرتش به اسرائیل: من از رژیم‌صهیونیستی پیشنهاد دریافت کردم اطلاعات زیادی دارم؛ ما رفتیم بای بای+عکس (198 نظر) ساغر عزیزی بازیگر نقش فرح پهلوی: فحش‌هایی در اینستاگرام به من می‌دهند که برای آنها خیلی گریه کردم من فرح دیبا نیستم با سیاست هم کاری ندارم (122 نظر) اقدام قابل تقدیر بازیکن تیم ملی؛ مهدی طارمی هزینه تحصیل دختر دانش آموزی که مدیر از مادرش درخواستی غیرمنتظره کرده بود را برعهده گرفت (119 نظر) خداداد عزیزی: 17 سالم بود آرزو داشتم چلوکباب بخورم؛ واقعا تو یخچالمون هیچی پیدا نمیشد؛ مادرم بخاطر بی پولی فوت کرد / مصاحبه تکان دهنده خداداد+ ویدئو (118 نظر) خلاقیت تحسین برانگیز یک میوه فروش بامرام شیرازی حماسه آفرید/ به ایشون باید گفت فرشته زمینی+عکس (113 نظر) خلاقیت خنده دار مادر شیرازی برای طراحی پرچم ایران روی قرمه سبزی حماسه آفرید+عکس/ هنر نزد ایرانیان است و بس! (87 نظر) نصرالله رادش: سیگار می‌کشم تا زشتی‌هایم دیده شود! دوست دارم همه بدانند علاوه بر قیافه ام من این زشتی ها را دارم! +فیلم (75 نظر) رهبر معظم انقلاب پاسخ می‌دهند؛ حکم شرعی رقص زنان در برابر مردان در مجالس عروسی روستایی (77 نظر) واکنش تحسین برانگیز هادی چوپان به حمله اسرائیل: شهادت برای مادرمان ایران تسلیت ندارد تبریک دارد/ پرسنل غیور ارتش و نیروی انتظامی شهادت هم رزمتان مبارک! (67 نظر) سحر زکریا: مهران مدیری به جای پول به من چند تا قابلمه داد! مدیری کسی بود که اگر ما سر کار موسیقی گوش می‌دادیم می‌ترسیدیم بیاید و مسخره‌مان کند (66 نظر) آخرین جشن تولد ساده آیت الله هاشمی رفسنجانی با حضور همسرشان در طبقه دوم خانه/ مبلمان راحتی بدون زرق و برق، کیک شکلاتی و زیر میزی هنری زیبا+عکس (64 نظر) محمدرضا گلزار: می‌دانم خواننده خوبی نیستم؛ به فرض که صدایم خوب نیست چرا اینقدر دغدغه فکریتان شده است؟! (63 نظر) نگاهی به چیدمان شیک و مدرن آشپزخانه سیاه و سفید خانه شاهرخ استخری + ویدئو (45 نظر) علی دایی: اگر مطالباتم را از فدراسیون بگیرم برای اینکه ثابت کنم به این پول نظری ندارم یک یتیم‌خانه می‌سازم؛ زمانی که دانشجو بودم کارگری می‌کردم+عکس (42 نظر)
پربازدیدترین ویدئوهای روز   
تیتر امروز   
فال شمع روزانه امروز یکشنبه 13 آبان 1403
فال روزانه امروز یکشنبه 13 آبان ماه 1403
صفر تا صد خامه‌ کشی کیک اسفنجی در منزل + با این ترفند سه سوته خامه کشی حرفه ای کن
ایده های حرفه ای و آسان برای چیدمان کمد دیواری رختخواب/نو عروس ها دیگه نگران چیدمان جهازتون نباشین
8 راه کار موثر برای اینکه بعد از جدایی حس بهتری داشته باشید / بپذیرید که همه چیز بین شما تمام شده است!
ترفند تضمینی جلوگیری از سفت و لیز شدن خورشت بامیه + رمز و راز لذیذی این خورشت مقوی
ماجرای صید یک ماهی عجیب الخلقه و ترسناک در بندر انزلی
فال قهوه با نشان روز یکشنبه 13 آبان ماه 1403
فال ابجد روزانه یکشنبه 13 آبان 1403
مقایسه میزان دارایی هریس و دونالد ترامپ / ترامپ چقدر ثروت دارد؟
فال حافظ با تفسیر روز یکشنبه 13 آبان 1403 + فیلم
5 روغن طبیعی برای درمان شکستگی ناخن در خانه / روش‌های استفاده از روغن برای تقویت ناخن
خانه‌داری یک کدبانو؛ طرز تهیه لواشک خرمالوی خوشمزه و ملس به 3 روش؛ جلوی آفتاب، روی بخاری و داخل فر+ فوت و فن ریز برای نتیجه عالی
فال انبیاء روزانه یکشنبه 13 آبان 1403
نتایج باورکردنی کرکس فضایی و برخورد 2 کهکشان با تلسکوپ "هابل" و "جیمز وب"
منتخب روز   
پسر 17ساله بدون گواهینامه، جان خود و 4 دوست نوجوانش را در تصادف گرفت صحنه های آخرالزمانی سیل مرگبار در والنسیای اسپانیا با 205 کشته در حال حرکت به سوی کاتالونیا + ویدئو / عکس جزئیات پرونده دختر سارق که هدف او آزادی برادرش از زندان بود / اخاذی به قیمت یک عمر در زندان ماندن با سوادترین روستای ایران کجاست؟ شیائومی 15 معرفی شد/اولین گوشی جهان با اسنپدراگون 8 الیت خانه نورانی معتمدی اصفهان با درهای چوبی ،شیشه های رنگارنگ و دکوراسیون اصیل ایرانی چشمانتان را جلا میدهد جزئیات قتل فجیع مادر و خواهرناتنی توسط دختر تهرانی و نامزدش / جنایتی که در تجریش رخ داد! انتخاب جنین های باهوش تر ممکن میشود! حیات وحش ؛ مستند حیات وحش حیوانات / جنگ واقعی بین عقرب زهری و تارانتولا پیشنهاد وسوسه‌انگیز دختر جوان، پسر دکوراتیو را راهی زندان کرد پایان گروگانگیری 4 روزه در نقطه صفر مرزی /گروگان 4 روز در اتاقک کامیون زندانی بود سکانس عاشقانه عاشق شدن قباد سر سفره عقد و بی قراری های فرهاد/ بی من چه شیرین می روی من دوستت دارم هنوز + فیلم