نوزادانی که وزن آنها هنگام تولد 4 کیلو و 500 گرم یا بیشتر باشد، بزرگ‌جثه یا ماکروزومی (Macrosomia) تلقی می‌شوند. پزشک ممکن است در معاینه‌های بارداری و با اندازه‌گیری ارتفاع رحم و هچنین هنگام سونوگرافی به عارضۀ جنین ماکروزومی مشکوک شود. بزرگ بودن جثۀ جنین می‌تواند زایمان طبیعی را با مشکل مواجه کند یا ضرورت انجام زایمان سزارین را به وجود آورد. همچنین این عارضه می‌تواند کودک را در معرض خطرات و آسیب‌هایی هنگام تولد قرار دهد. در این مطلب می‌توانید با جنین بزرگ‌جثه، دلایل و مشکلات ناشی از آن آشنا شوید.
دلیل درشت بودن جنین در بیشتر موارد ابتلای مادر به دیابت است. درحقیقت قند خون کنترل نشده در دوران بارداری می تواند سبب بزرگ بودن جنین نسبت به سنش شود. اما در مواردی که مادر و یا پدر در هنگام تولد وزن بیشتر از 4 و نیم کیلو داشته باشند احتمال آنکه نوزادشان نیز با همین شرایط متولد شود بیشتر خواهد بود. از دیگر دلایل چاق بودن جنین می توان به اضافه وزن بیش از حد مادر اشاره کرد. اگر مادری با اضافه وزن باردار شده باشد و یا در بارداری بیش از حد وزن اضافه کرده باشد احتمال درشت بودن جنین او بیشتر خواهد بود.
تشخیص دقیق وزن و اندازه جنین هنگامی که در رحم است، می تواند دشوار باشد. به همین دلیل، ماکروزومی تا زمان تولد به طور رسمی تشخیص داده نمی شود. اما قبل از آن، پزشک شما می تواند با دیدن تاریخچه پزشکی شما به همراه موارد ذکر شده در پایین، حدس بزند که آیا نوزاد شما بزرگ است یا خیر.
اندازه گیری فوندال هایت (ارتفاع رحم):فوندال هایت یعنی فاصله بین قسمت بالای رحم و استخوان شرمگاهی مادر است. داشتن فوندال هایت بالاتر از حد انتظار می تواند به معنی یک نوزاد درشت باشد.
با دست شکم خود را لمس کنید: لمس کردن شکم نیز می تواند درکی از اندازه کلی جنین به شما بدهد. این می تواند برای شما کمی ناراحت کننده باشد، اما مطمئن باشید به جنین تان آسیبی نمی رساند.
انجام منظم سونوگرافی:تصاویر سونوگرافی می توانند از وزن جنین و‌همچنین میزان مایع آمنیوتیک اطلاعات مفیدی را در اختیار پزشک قرار دهند. مایع آمنیوتیک بیش از حد، وضعیتی به نام پلی هیدرامنیوس که اغلب با ماکروزومی همراه است، ایجاد می کند. نوزادان درشت مقادیر بیشتری ادرار تولید می کنند و ادرار بیشتر به معنای مایع آمنیوتیک بیشتر است.
ماکروزومی جنین سلامتی مادر و کودک را در دوران بارداری و پس از زایمان تهدید می‌کند. برخی از خطرات احتمالی ماکروزومی جنین برای مادر عبارت‌اند از:
صدمه به مهبل:در هنگام زایمان، واژن مادر یا عضلات پرینه مابین واژن و مقعد، در معرض خطر پارگی قرار دارند.
خونریزی بعد از زایمان:نوزاد درشت از انقباض معمول عضلات رحم پس از زایمان جلوگیری می‌کند که خونریزی بعد از زایمان در سطح بالا را به دنبال خواهد داشت.
پارگی رحم:اگر مادر قبلاً تجربه‌ی یک عمل سزارین یا جراحی رحم را داشته باشد، رحم در زمان زایمان در معرض خطر پارگی قرار دارد. این مسئله می‌تواند زندگی مادر را تهدید کند.
نوزاد ممکن است به اختلال تحمل گلوکز ( قند خون بالا) مبتلا شود.
افزایش وزن هنگام تولد ممکن است به چاقی در دوران کودکی منجر شود.
ماکروزومی ممکن است به سندرم متابولیک (که به اختلالات مربوط به قند خون بالا، افزایش فشار خون، سطح کلسترول غیر طبیعی و چربی اضافی بدن اشاره دارد) منتهی شده، که خطر ابتلا به سکته مغزی، بیماری های قلبی و دیابت را افزایش می دهد.
نوزادان ممکن است از آسیب شبکه بازویی (آسیب به اعصاب نزدیک گردن و شانه) رنج ببرند.
سطح قند خون پایین، اختلالات خونی (مانند افزایش بیش از حد سلول های قرمز خون) و اختلالات الکترولیت (مانند سطوح غیر طبیعی سدیم، پتاسیم و کلسیم در بدن) به طور معمول در نوزادان ماکروزومی دیده می شود.
هنوز مشخص نشده که چرا بعضی زنان با وجود سلامت کامل ، جنین های ماکروزوم و بزرگ به دنیا می آورند. اما آنچه بدیهی است این است که زنان مبتلا به دیابت نوع یک و دیابت نوع دو و همچنین دیابت حاملگی با احتمال بیشتری نوزاد ماکروزوم به دنیا خواهند آورد.
زنان چاق و زنانی که در دوران بارداری وزنی بیشتر از حد طبیعی اضافه کرده اند نیز ممکن است جنین هایی بزرگتر از حد طبیعی داشته باشند. سابقه داشتن جنین ماکروزوم قبلی و نیز ادامه پیدا کردن حاملگی بعد از هفته 42 بارداری تاثیر زیادی بر ماکروزومی در حاملگی اخیر دارند. خبر خوب اینکه حتی با وجود داشتن عوامل خطر ، هنوز هم احتمال ماکروزوم شدن جنین کم است.
اگر مبتلا به دیابت باشید پزشک با کنترل قند خون از ماکروزومی جلوگیری می‌کند. توصیه می‌شود در صورت مبتلا بودن به دیابت با پزشک خود در خصوص راه‌های کنترل دیابت مثل رژیم غذایی غنی از کربوهیدارت‌های پیچیده، فیبر رژیمی و خوراکی‌های با کلسترول، چربی و قند تصفیه شده کم مشورت نمایید.
اگر در بارداری‌های قبلی افزایش وزن زیادی داشته‌اید یا در همین بارداری نگران افزایش وزن خود هستید با او در خصوص شیوه‌های کنترل وزن صحبت کنید. اغلب پزشکان توصیه می‌کنند با یک تمرین 30 دقیقه‌ای در روز مثل پیاده‌روی، شنا و یوگا و داشتن یک رژیم سالم شامل غلات کامل، سبزیجات و میوه‌ها و پروتئین کم چربی بدن خود را متناسب نگهدارید.
اگر احتمال ماکروزومی برای جنین وجود دارد باید خود را برای زایمان سزارین آماده کنید به خصوص اگر وزن جنین بیش از 4.5 کیلوگرم باشد. به خاطر داشته باشید که حتی در این حالت هم ممکن است به صلاحدید پزشک زایمان طبیعی انجام شود. در این صورت بعد از زایمان معاینات لازم برای بررسی دیستوشی شانه (سخت زایی شانه)، پایین بودن قند خون، زردی و مشکلات تنفسی انجام می‌شود.
در بیشتر موارد درشت بودن جنین هیچ عارضه ای ندارند و می توانند به محض آمادگی مادر به خانه بروند. اگر چه، ماکروزومی این پتانسیل را دارد که منجر به برخی عوارض برای مادر و نوزاد شود. اما شرایط قابل کنترل است و بسیاری از نوزادان ماکروزومی کاملا سالم به دنیا می آیند. فقط به یاد داشته باشید که برای این نوزادان از پوشک های بزرگ استفاده کنید.
