ارزش ذاتی سهام چیست؟ 

ارزش ذاتی سهام یا ارزش بنیادی (Intrinsic value) مفهومی است که تجزیه و تحلیل کنندگان مالی برای برآورد ارزش سهام، با توجه به تمام عوامل، خصوصیات و شرایط فعالیت های تجاری یا سرمایه گذاری، آن را همواره مورد استفاده قرار می دهند. ارزش ذاتی سهام یک سرمایه گذاری مانند اوراق بهادار بر اساس دو عامل قدرت سودآوری و کیفیت کسب سود تعیین می شود. قدرت سودآوری بر اساس قابلیت های واحد اقتصادی برای افزایش یا ثبات سودآوری (تکرارپذیری در سال های آینده) قابل اندازه گیری است. کیفیت کسب سود بر اساس عواملی مانند مشتری مداری، کسب رضایت مشتری، کسب رضایت کارکنان، ریسک نسبی، رقابت و ثبات پیش بینی های سودآوری ارزیابی می شود. درواقع ارزش ذاتی سهام، ارزش واقعی شرکت یا دارایی بر اساس لحاظ تمامی ابعاد کسب وکاری ازجمله صورت های مالی، پتانسیل رشد شرکت و لحاظ دارایی های مشهود و نامشهود می باشد. به واقع ارزش فعلی (present value) جریانات نقدی که سهام یک شرکت در آینده برای سرمایه گذاران پدید می آورد، گویا و تعیین کننده ارزش ذاتی سهام سهام است. لذا در پیدا کردن ارزش ذاتی سهام، پیش بینی صورت های مالی در سال های آینده از اهمیت بالایی برخوردار است.ز آنجایی که عمده دارایی های شرکت های سرمایه گذاری، سهام و دارایی های مالی است می توان از اصطلاحی تحت عنوان NAV جهت محاسبه ارزش ذاتی این سهام استفاده نماییم.

چرا بین قیمت سهام و ارزش ذاتی تفاوت وجود دارد؟

در برآورد جریان های نقدی آینده عدم اطمینان هایی وجود دارد که هر کدام از سهامداران براساس درک و مفروضات خود اقدام به برآورد آنها می کنند. این در حالی است که رویدادهای بعدی در عالم واقعیت است که تعیین کننده روند قیمتی سهم براساس سودآوری واقعی می شود. اگر فضای خوش بینی در بازار حاکم باشد، ارزش جاری بالاتر از ارزش ذاتی سهم قرار می گیرد و در حالت بدبینی هم معمولا تخمین ها از واقعیت که بعدها اتفاق می افتد، محتاطانه تر است.

آیا سهام هر یک از شرکت ها ارزش ذاتی مشخص دارد یا بسته به نوع نگاه سرمایه گذار متفاوت است؟از آنجا که در روش های متفاوت، مفروضات و نرخ های تنزیل متفاوتی برای جریان های نقدینگی و تعیین ارزش ذاتی در نظر گرفته می شود، ارزش ذاتی هم نزد کارشناسان متفاوت با اختلافاتی همراه است.چگونه می توان از واقع بینانه بودن فرضیات در کشف ارزش ذاتی سهام مطمئن شد؟برای محاسبه ارزش ذاتی با دو مرحله مواجه هستیم: تعیین جریانات نقدی آتی سهم و تعیین نرخ بازده مورد انتظار برای تنزیل جریانات نقدی آتی با توجه به ریسک سهم.

در بازار سرمایه ایران بیشتر به بخش اول این فرآیند توجه می شود، یعنی بیشتر تلاش ها معطوف به تعیین سود سال های آینده است، اما برای نرخ تنزیل معمولا یک نرخ ثابت (مثلا ۲۰ درصد) برای همه شرکت ها در نظر گرفته می شود و کمتر به این موضوع توجه می شود که جریان نقدی سهام های مختلف دارای درجات ریسک مختلف هستند و بنابراین نرخ بازده مورد انتظاری که برای تنزل جریانات نقدی آنها استفاده می شود نیز، باید متفاوت باشد.اگرچه کارشناسان براساس تئوری ها و مدل های علمی نظیر مدل گوردون اقدام به محاسبات ارزش ذاتی می کنند، اما در نهایت واقعیت های بعدی ممکن است ما را به تردید برساند. زیرا خاصیت بازار سهام این گونه است که همواره ریسک و شرایطی خارج از مفروضات اساسی ما تاثیراتی را بر روند قیمت سهام می گذارند که ما نمی توانیم در محاسبات خود آنها را لحاظ کنیم.

مفاهیم متفاوت ارزش، قیمت و بهای تمام شده

مفهوم «ارزش» با مفهوم قیمت و بهای تمام شده متفاوت است. قیمت، مبلغ واقعی صرف شده برای تحصیل دارایی است، تعریف دیگر قیمت را می توان رقم توافق شده برای معامله در بازار، دانست. بهای تمام شده نوعاً ارزش پولی عوامل تولید از قبیل کار، سرمایه و مدیریت است که برای خلق یک دارایی ضروری است. عبارت «او برای خانه اضافه پرداخته است» بر این دلالت دارد که بین قیمتی که فردی برای خانه پرداخت کرده و ارزشی که فرد دیگری برای آن تعیین کرده است تفاوت وجود دارد. ارزش، قیمت و بهای تمام شده مفاهیمی جداگانه اند و به ندرت دارای مبالغ پولی برابر هم می شوند.

ارزش ذاتی سهام یا NAV چگونه محاسبه می شود

Net Asset Value که به اختصار از آن به NAV یاد می گردد به خالص ارزش دارایی های یک شرکت سرمایه گذاری اشاره دارد. در واقع به ما این موضوع را نشان می دهد که ارزش روز آنچه متعلق به سهامداران است چند ریال است و این موضوع اصلی ترین مبحث در امر سرمایه گذاری است. فرمول محاسبه NAV از رابطه زیر محاسبه می گردد:

همان طور که در فرمول بالا مشاهده می کنید از ارزش روز دارایی ها و بدهی ها یاد شده است. برای در این موضوع توضیحاتی را ادامه ارائه می کنیم تا به طور دقیق با مفاهیم آشنا بشوید.

معادله اصلی حسابداری که در ترازنامه شرکت ها برقرار است به شرح زیر است:

جمع کل دارایی ها = جمع کل بدهی ها + جمع حقوق صاحبان سهام

بنابراین ما در فرمول محاسبه خالص ارزش دارایی های هر سهم به دنبال محاسبه ارزش روز حقوق صاحبان سهام هستیم تا ببینیم بر اساس آنچه امروز روی داده، ارزش روز سرمایه گذاری شرکت و در نتیجه ارزش روز حقوق صاحبان سهام شرکت سرمایه گذاری چند ریال است.

علت استفاده از NAV در شرکت های سرمایه گذاری

همان طور که پیش از این نیز ذکر گردید شرکت های سرمایه گذاری و تولیدی عمده شرکت های بورسی را تشکیل می دهند به همین دلیل با استناد به صورت های مالی این دو نوع شرکت به تبیین موضوع فوق می پردازیم. همانگونه که پیش از این ذکر شد معادله اصلی حسابداری از رابطه زیر تبعیت می کند:

جمع کل دارایی ها = جمع کل بدهی ها + جمع حقوق صاحبان سهام

رابطه فوق به این معناست که دارایی های خریداری شده توسط شرکت یا متعلق به سهامداران است و یا طلبکاران.