هدایت و رهبری از مباحث بسیار اساسی در مدیریت به شمار می رود، زیرا مهمترین حرکت مدیر آن است که با به کارگیری صحیح نیروهای انسانی، با بهترین شکل، سینه حوادث و مشکلات را بشکافد و برنامه های سازمان را اجرا و رسیدن به اهداف را سهل الوصول نماید.در مورد تعریف «رهبری» مطالب فراوانی بیان شده است که اکنون به چند نمونه اشاره می شود:
1. گروهی رهبری را «تأثیر گذاری بر افراد در انجام وظایفشان با میل و علاقه» توصیف کرده اند.
2. گروهی دیگر رهبری را «نفوذ بر زیردستان» تعریف نموده اند.
3. هارولد کونتز وسیرل اودانل می نویسد: رهبری، تأثیرگذاری بر افراد است تا تحقق هدف مشترکی را دنبال کنند.
4. رهبری عبارت است از «هنر یا علم نفوذ در اشخاص به طوری که با میل و خواسته خود در جهت حصول تعیین شده گام بردارند؛ به تعبیر دیگر، رهبری عبارت است از توانایی ایجاد حالتی در کارکنان که با اعتماد به نفس و علاقه مندی انجام وظیفه نمایند».
این سنجش نشان می دهد که آیا بر اثر ویژگی های ذاتی بر دیگران مسلط می شوید یا با سلطه گری و زورگویی؟
هر یک از سوالات را با دقت بخوانید و با صداقت تمام پاسخی دهید که بیشتر با شیوه تفکر یا عملکرد شما مطابقت می کند.
| 1-آیا به طور ذاتی، رنگ قرمز را دوست دارید؟ | بلی/خیر |
| 2-آیا، اگر مسئله ای مستقیما به شما مربوط نباشد، باز برای حل آن تلاش می کنید؟ | بلی/خیر |
| 3-آیا در کودکی برایتان اتفاق افتاده است که نوع بازی را طوری انتخاب کنید که همه دوست داشته باشند در آن شرکت کنند؟ | بلی/خیر |
| 4-آیا کم و بیش مبتکر هستید و زیاد تحت تأثیر مُد قرار نمی گیرید؟ | بلی/خیر |
| 5-آیا اگر خلق تان خوب نباشد، ترجیح می دهید از انجام دادن کارهای دشوار بپرهیزید تا خرابی به بار نیاورید؟ | بلی/خیر |
| 6-آیا اغلب برایتان اتفاق می افتد که به دلایل بیماری جسمی، از کارغیبت کنید؟ | بلی/خیر |
| 7-آیا با دوستان تان خیلی تعارفی هستید؟ | بلی/خیر |
| 8-آیا اگر احساس خطر کنید، به آسانی خودتان را می بازید و به شیوه نسنجیده عمل می کنید؟ | بلی/خیر |
| 9-آیا وقتی به صورت گروهی از خانه خارج می شوید، معمولا شما رانندگی می کنید؟ | بلی/خیر |
| 10-آیا وقتی با دوستان یا با اعضای خانواده به رستوران می روید، معمولا شما نوع غذا را مشخص می کنید؟ | بلی/خیر |
| 11-آیا اتفاق می افتد که صدایتان را بلند کنید تا دیگران به شما گوش دهند یا از شما اطاعت کنند؟ | بلی/خیر |
| 12-آیا اگر در خارج از کشور یا شهری باشید که آنجا را نمی شناسید به خودتان زحمت می دهید که از دیگران راهنمایی بخواهید، به نقشه نگاه کنید و هتل انتخاب کنید؟ | بلی/خیر |
| 13-آیا در عشق ورزیدن، همیشه ابتکار عمل را به دست می گیرید؟ | بلی/خیر |
| 14-آیا اغلب اتفاق می افتد که مورد حسادت قرار بگیرید یا جملاتی از نوع «به خاطر وجود شما، همه چیز به خوبی پیش رود» را بشنوید؟ | بلی/خیر |
| 15-آیا به نظر شما، برای مورد احترام قرار گرفتن از طرف زیردستان، همیشه باید پنجه آهنین داشت؟ | بلی/خیر |
***نمره گذاری
به هر پاسخی که با کلید مطابقت می کند یک نمره بدهید.
۱-بلی ۲-بلی ۳-بلی ۴-بلی
۵-خیر ۶-خیر ۷-بلی ۸- خیر
۹- بلی ۱۰- بلی ۱۱- خیر ۱۲-بلی
۱۳- بلی ۱۴-بلی ۱۵- خیر
تفسیر نتایج
اگر نمره شما بین ۱۱ تا ۱۵ باشد:
شما استعداد ذاتی یک رهبر را دارید. به سخن دیگر، شما کاریزما دارید. یعنی در هر موقعیتی و تحت هر شرایطی از پذیرفتن مسئولیت، حتی اگر خیلی سنگین باشد، شانه خالی نمی کنید. تنها مطابق میل علاقه خود وارد عمل نمی شوید، بلکه علائق دیگران را نیز مورد توجه قرار می دهید. با این همه سلطه گر و دیکتاتور نیستید. دیگران، خود به خود، قدرت شما را می پذیرند. از شما راهنمایی می خواهند و هرگز اتفاق نمی افتد که بخواهید نظر خود را با زور به آن ها تحمیل کنید. متقاعد کردن دیگران، همدلی، اطمینان و شور و شوق، ویژگی هایی هستند که می توانند از شخصیت شما یک رهبر بسازند.
اگر نمره شما بین ۰ تا ۴ باشد:
شما اساسا برای این به دنیا آمده اید که سرتان به کار خودتان باشد و به دیگران اجازه بدهید تا به جای شما تصمیم بگیرند یا شما را به دردسر بیندازند. شما حتی در محیط کارتان نیز مسئولیتی بر عهده ندارید. با این حال، اگر خیال می کنید که به قدر کافی از شما قدردانی نمی شود، احتمالا زمان آن رسیده است که آگاهی خود را محک بزنید و نگرش خود را در برنامه های شغلی و ارتباطی به بوته آزمایش بگذارید.
اگر نمره شما بین ۵ تا ۱۰ باشد:
شما استعداد فرماندهی دارید. اما به دلیل تنبلی یا کم رویی، همیشه نمی توانید از آن ها به نحو شایسته استفاده کنید. اگر به خود و توانایی های غیر قابل انکار خود بیشتر اطمینان پیدا می کردید احتمالا می توانستید در شغل خود مسئولیت های بزرگی را بر عهده بگیرید. گذشت سال ها و کسب تجربه مسلما به شما اجازه خواهند داد که قدرت رهبری خود را بیش از پیش نشان دهید. اطرافیان، خیلی به حرف های شما گوش می دهند و به شما احترام می گذارند.
رهبری شامل چه مواردی می شود؟
۱٫ رهبران بزرگ به دیگران اجازه می دهند تا شکست بخورند!
سر ریچارد برانسون ، بنیانگذار میلیاردر گروه ویرجین ، فرهنگی را در بین پرسنل خود ترویج می کند که شکست را تشویق و حتی جشن می گیرند! موضوعی که در گروه ویرجین به آن بسیار اهمیت داده می شود این است که بدون تلاش برای ایجاد چیزی جدید و شکست خوردن، نوآوری و رشد تقریباً غیرممکن است.
به گفته برانسون : “ما هیچ گاه مطمئن نبودیم که کاری را که قرار است در گروه ویرجین شروع کنیم، صد در صد موفق می شود.” اما در طی ۴۵ سال گذشته، به شعار خود اعتقاد داشتیم: “خراب کنید و دوباره انجام دهید.” از شکست خود خجالت نکشید. از آنها یاد بگیرید و دوباره شروع کنید. اشتباه کردن و تجربه کردن بخشی از وجود یک کارآفرین موفق است و من هم از این قاعده مستثنی نیستم.”
۲٫ رهبران بزرگ برای پیشرفت مردم، فرصت هایی را ایجاد می کنند.
کارکنان شما ممکن است نقاط قوت یا استعدادهایی داشته باشند که شما از آنها آگاه نباشید. در حالیکه این موارد می توانند برای کمک به بهبود کسب و کار شما مورد استفاده قرار بگیرند.
بنابراین، اولویت اصلی رهبران باید شناسایی نقاط قوت و استعداد های کارکنانشان باشد. شناسایی این موارد می تواند فرصت های مناسبی برای کارآفرینی باشد و سبب شود تا کارکنان در زمینه کاری خود رشد کنند.
این کار به معنی توانمند سازی کارکنان است چرا که سبب می شود کارکنان این احساس را داشته باشند که فعالیت آنها در موفقیت کلی شرکت موثر است.
۳٫ رهبران بزرگ پذیرای انتقادات هستند.
یکی از ویژگی های مهم رهبران این است که بتوانند همه را جادو کنند تا فقط برای رسیدن به یک چشم انداز مشترک یا یک هدف مشترک تلاش کنند. جمع کردن مردم و اجماع نظر، از آن لحاظ ویژگی بارز رهبران بزرگ است که به طور معمول مردم با یکدیگر اختلاف نظر دارند و هر شخصی سعی می کند تا نظر خودش را در پیش بگیرد.
رهبران بزرگ برای تنوع موجود در تیم خود ارزش قائل هستند و به آن تکیه می کنند. آنها تفکرات مختلف و انتقادات را گوش می دهند و از آنها استقبال می کنند. رهبران موفق، پیش از آنکه تصمیمی آگاهانه بگیرند، تمامی راه های موجود را بررسی می کنند.
این کار، توانمندسازی کارکنان است. چرا که احساس می کنند ایده های آنان شنیده می شود و پیش از آنکه تصمیم گرفته شود، نظرات آنان بررسی می شود. اما پیش از آن، لازم است تا رهبران این حس را در کارکنان خود به وجود آورند که می توانند بدون هیچ نگرانی احساس خود را مطرح کنند.
رهبران این کار را با بررسی نظرات مخالف و گزارش هایی که از سطوح مختلف جمع آوری می شود انجام می دهند. شما باید به کارکنان خود این حس را بدهید که شما از آنان توقع دارید تصمیمات را به چالش کشیده و در مورد آنها از شما سئوال کنند.
۴٫ رهبران خوب، رهبری را به اشتراک می گذارند.
اگر می خواهید اعتماد به نفس بالا ، ریسک پذیری بالا ، خلاقیت زیاد و ارتباطات باز را تقویت کنید ، نمی توانید همچنان سوار اسب خود باشید و همانندی رهبری مستبد به کنترل کارکنان خود بپردازید! بلکه لازم است از اسب خود پایین بیایید و کنترل دیگران و دیکته کردن به آنان را متوقف کنید. به عنوان یک رهبر، به شما پیشنهد می کنم: اجازه دهید کارکنان شما به نوبت رهبری کنند.
رئیس محبوب من هیچگاه درگیر قدرت خود نشد، بلکه با ایجاد این حس در من که ما با هم برابر هستیم، من را تشویق می کرد. با وجود اینکه نقش های مختلفی داشتیم، اما دیدگاه های یکدیگر را محترم می دانستیم و چالش ها و تصمیمات مان در مورد کسب و کار را با یکدیگر به اشتراک می گذاشتیم.
اگر پست مدیریتی دارید، زمانی می توانید که یک تیم قوی زیر دست خودتان بسازید، که قدرت و تصمیم گیری را با آنان به اشتراک بگذارید. چرا که وقتی این کار را انجام می دهید، در واقع قدرت اصلی را به دست می آورید، تیم شما پشت شما خواهد بود و کارهای بزرگی برای موفقیت شرکت انجام خواهند داد.
