آشنایی با آداب دست دادن در اسلام 

آداب دست دادن مسلمانان

پیوندهای اجتماعی، نیازمند «تحکیم» است. استوارسازی این رشته ها با کلّی گویی به دست نمی آید. باید نمونه های عملی و مصداق های خاصّ و روشن ارائه شود، تا مرزهای دوستی و پیوندهای عاطفی استوارتر گردد و پایدار بماند. «سلام» و دست دادن یکی از این امور است.

تکرار و پیوستگی در دست دادن

یکی از آنها پیوستگی و تکرار است. در یک سفر و همراهی و دیدار، حتی چند بار دست دادن نیز مطلوب است.

ابوعبیده نقل می کند: همراه امام باقر (علیه السّلام) بودم. اول من سوار می شدم، سپس آن حضرت. چون بر مرکب خویش استوار می شدیم، سلام می داد و احوالپرسی می کرد، چنان که گویی قبلاً یکدیگر را ندیده ایم. آنگاه مصافحه می کرد. هرگاه هم از مرکب فرود می آمدیم و روی زمین قرار می گرفتیم، بازهم به همان صورت، سلام می کرد و دست می داد و احوالپرسی می کرد و می فرمود: «با دست دادن دو مؤمن، گناهانشان همچون برگ درختان فرو می ریزد و نظر لطف الهی با آنان است، تا از هم جدا شوند.»

فشردن دست یکدیگر

از آداب دیگر مصافحه، فشردن دست، از روی محبّت و علاقه است، اما نه در حدی که سبب رنجش و درد گردد. جابر بن عبدالله می گوید: در دیدار با رسول خدا (صلی الله علیه واله) بر آن حضرت سلام کردم. آن حضرت دست مرا فشار داد و فرمود: دست فشردن، همچون بوسیدن برادر دینی است.

طولانی بودن دست دادن

همچنین هنگام مصافحه، طول دادن و دست را زود عقب نکشیدن از آداب دیگر این سنّت اسلامی است. در مصافحه، پاداش کسی بیشتر است که دستش را بیشتر نگه دارد. پیامبر اسلام (صلی الله علیه واله) نیز این سنّت نیکو را داشت که چون با کسی دست می داد، آن قدر دستِ خود را نگه می داشت، تا طرف مقابل دست خود را سست کند و عقب بکشد. باری... محبت قلبی را باید آشکار ساخت.

دست دادن با زنان

بر اساس «مکتبی» بودن مرز دوستی ها و رابطه ها و معاشرت ها، دست دادن با نامحرم، حرام است و صِرف دوستی و رفاقت و آشنایی و همکار بودن یا ملاحظات سیاسی و دیپلماسی در سفرهای خارجی و دیدارهای رسمی، دلیل نمی شود که کسی با نامحرم و اجنبی، مصافحه کند. روشنفکر مآبی در این مسئله جایی ندارد.

رسول خدا فرمود: با زنان دست نمی دهم. (البته زنان نامحرم). و در حدیث نبوی دیگری آمده است: «اگر زنی بخواهد با مرد نامحرم دست بدهد (که نباید دست دهد) و ناچار باشد، یا بخواهد با او «بیعت» کند، از پشت لباس (با وجود حایل و پوشش دست، دستکش) مانعی ندارد.»

البته معیار عمل، فتوای مجتهدی است که از او تقلید می کنید و هر مسلمان متعهّد، باید برای عمل خود ملاک و حجّت شرعی داشته باشد.

پاسخ های مراجع درمورد دست دادن با نامحرمان

در دین اسلام دست دادن زن با زن و مرد با مرد و زن و مرد محرم مجاز است برای آگاهی بیشتر باید فتوای مجتهدتان را مطالعه کنید.

آیا دست دادن با زنان کهنسال نامحرم - که دست خود را برای مصافحه دراز می کنند - گناه است؟

همه مراجع (به جز آیت الله بهجت): آری، دست دادن با آنان جایز نیست.

آیت الله بهجت: بدون قصد لذت، اشکال ندارد.

حکم دقیق مصافحه و دست دادن با زن نامحرم به ویژه فامیل مثل دختر خاله، دختر عمو و...چیست؟

همه مراجع: دست دادن با زن نامحرم حرام است؛ خواه فامیل باشد و یا غیر فامیل و خواه با قصد لذت باشد و یا بدون آن.

دست دادن با زن نامحرم به وسیله دستکش و مانند آن، چه حکمی دارد؟

آیت الله خامنه ای : اگر بدون قصد لذت و ترس افتادن به گناه باشد، اشکال ندارد؛ ولی بنابر احتیاط واجب، نباید دست را بر دست فشار دهند.

آیت الله بهجت، آیت الله تبریزی، آیت الله سیستانی، آیت الله صافی، آیت الله مکارم شیرازی و آیت الله وحید خراسانی : اگر بدون قصد لذت و ترس افتادن به گناه باشد، اشکال ندارد.