آشنایی با آداب و فرهنگ مردم قرقیزستان

نام قرقیز یا قرقیز به قرن هشتم برمی گردد. مردم قرقیز در منطقه سیبری واقع در دره ینیسی متولد شدند و در پاسخ به فشار مغولان به منطقه فعلی قرقیزستان رسیدند. مردم قرقیز معتقدند نامی که با آنها شناخته می شوند به معنی 8 دختر است. آنها ادعا می کنند که نشان می دهد که اصل و نسب آنها به 40 قبیله برمی گردد. امروزه اکثر مردم قرقیزستان در جمهوری قرقیزستان که به قرقیزستان نیز معروف است زندگی می کنند، اما بسیاری از آنها در چین، افغانستان، تاجیکستان و ازبکستان زندگی می کنند. قرقیزستان زمانی جمهوری سوسیالیستی شوروی قرقیزستان یا قرقیزستان بود.

دین کشور قرقیزستان

بیشتر ساکنین قرقیزستان مسلمان و اهل تسنن هستند. اکثر روسهای این کشور از مسیحیت ارتدوکس پیروی می کنند. حدود هشت هزار یهودی معروف به یهودیان بخارایی در این کشور سکونت دارند. طبق اعلام مقامات رسمی قرقیزستان، تاکنون بیش از ۱۲۰ فرقه در این کشور به ثبت رسیده است. بند هشتم قانون اساسی جمهوری قرقیزستان، سیستم حاکم بر این کشور را بر مبنای جدایی دین از سیاست اعلام داشته و اتباع جمهوری قرقیزستان را در خصوص گزینش دین و مذهب خویش آزاد می داند.

زبان مردم قرقیزستان

زبان رسمی اصلی قرقیز است، اگرچه روسی نیز به عنوان یک زبان رسمی شناخته شده است. بسیاری از امور تجاری و سیاسی به زبان روسی انجام می شود، اگرچه قرقیزستان در این کشور بسیار صحبت می شود و اکنون زبان پارلمان است. ازبک گرچه زبان رسمی نیست، اما در جنوب این کشور رواج دارد. قرقیزها با الفبای سیریلیک اصلاح شده نوشته شده است. دانش آموزان گزینه رفتن به مدارس روسی، قرقیزستان یا ازبک را دارند. قرقیز یک زبان ترکی است و بیشتر مربوط به قزاقستان و کاراکالپاک است و بیشتر با سایر زبانهای ترکی مانند ترکی، ازبکی، ترکمن و اویغوری ارتباط نزدیکی دارد. بسیاری از مردم قرقیزستان دو زبانه یا چند زبانه هستند.

فرهنگ مردم قرقیزستان

آداب و رسوم مردم قرقیزستان بسیار وسیع است، در واقع در این کشور در ایام ماه رمضان مسلمان تمامی سنت های ایرانی را اعمال می کنند. فرهنگ قرقیزستان به طور دقیق و جدی دنبال می شود و مشخص است که در این کشور آداب و رسوم اسلامی از ارزش و اعتبار بالایی برخوردار است. مردم کشور قرقیزستان بسیار مهربان هستند و زبان مردم این کشور به طور کلی متفاوت از سایر زبان ها بوده و گویش هر منطقه براساس میانگین سنی که در این منطقه زندگی می کنند دیده می شود. مردم قرقیزستان دارای آداب و رسوم مخصوص به خود هستند در این کشور سنت های دیرینه هنوز در بین جوانان نیز دیده می شود: به عنوان مثال بوسیدن دست در زمان احوالپرسی بخش مهمی از فرهنگ مردم قرقیزستان محسوب می شود، افراد سعی می کنند برای هم نیمه تعظیم نمایند. آداب و رسوم در این کشور در زمینه غذا خوردن نیز به شکل جدی دیده می شود، در زمان غذا خوردن اغلب افراد سکوت می کنند و در زمان غذا خوردن افراد نباید با هم بلند صحبت نمایند. پیاده روی بخشی از فرهنگ مردم قرقیزستان محسوب می شود.

لباس مردم قرقیزستان

لباس سنتی قرقیزی باگذشت زمان تغییرات زیادی کرده است. به عبارت دیگر فرهنگ مادی در لباس قرقیزی از طریق ویژگی های آن مجزا می شود. هر یک از گروه های قومی و قبیله ای، لباسهایشان ویژگی های منحصر به فردی دارد که آن را از هم و نيز لباس هاي عشایر اين كشور متمایز می کرد. لباس های دوخته شده از پارچه های پشمی درشتِ تولیدِ خانگی که از پوست حیوانات خانگی و وحشی دوخته مي شد و همچنين نمد مورد استقبال گسترده ای قرار می گرفت. لباس سنتی قرقیزی شامل کلاه سفید نمدی است که مشخصه ی لباس زنان و مردان است و سایر پوشاک سنتی قرقیزی شامل بالاپوش آستین دار نمدی و چکمه های سفید نمدی است. زنان متأهل نيز دامن های کمری به نام "بیلدمچی" که به صورت طبقه ای است می پوشیدند. در میان مردان و زنان، خفتان – چاپان با یقه ایستاده رواج زیادی داشت. لازم به ذکر است که در بین لباس هایی که مورد استفاده زنان قرار می گرفت، پیراهن دست دوز زنانه ای که با نخ دوخته می شد به نام ژاک و کلاه زنانه مخروطی شکل سنتی که در موقعیت های مهم کاربرد داشت بيشتر استفاده مي شد. مردان نیز شلوارهایی از پوست و چرم جیر که با نامهای چالبار، کانداگای و ژاک شیم معروف بود می پوشیدند و متداولترین کفش قرقیزی چکمه ای با ساق بلند و باریک بود. اما در دهه های اخیربا پیشرفت تکنولوژی درعصر ارتباطات به جای لباس های سنتی قرقیزی لباس های اروپایی در میان جوانان و میان سالان مورد استقبال بیشتری قرار گرفته و آنان ترجیح می دهند طبق مد جهانی لباس بپوشند.

خانواده و ازدواج

خانواده و ازدواج در نزد قرقیزها ارتباط تنگاتنگی با زندگی مردسالارانه آن ها دارد. قرقیزها همه در کنار هم زندگی می کنند خانواده های کوچک در کناریکدیگر خانواده های بزرگ را تشکیل می دهند یعنی تمام اقوام در کنار یکدیگر و در یک مکان زندگی می کنند که با بزرگان خانواده آغاز و با کوچکترین عضو آن خاتمه می یابد. در گذشته عقد ازدواج پیش از خواستگاری اتفاق می افتاد و چنین مرسوم بوده است که کودکان خردسال را خواستگاری می کردند یا در مورد ازدواج نوزادی که هنور متولد نشده بود به توافق می رسیدند. قرقیزها نیز مانند بسیاری از کشورهای شرقی مهریه را برای عروس لازم می دانستند و حتی امروزه نیز هنوز به این سنت پایبند هستند.

غذاهای سنتی قرقیزستان

به دلیل تنوع افرادی که در این کشور زندگی می کنند، غذاهای قرقیزستان متنوع است. در کوهستان، چوپان گله های خود را از طریق کوه و دره ها دنبال می کردند، بنابراین رژیم غذایی آنها شامل گوشت و نان غنی با ادویه های کمتری بود. در جنوب قرقیزستان (جایی که ازبک های زیادی وجود دارد) و در اطراف ایسیک-کول (جایی که دانگ ها و اویغور ها در آن قرار دارند) برای این غذاها تمایل دارند که ادویه ها و مواد دیگری از قبیل برنج و نودل بیشتر داشته باشند. در کل، غذاهای قرقیز دلچسب و پر و پر از چاشنی هستند، با طعم های غنی طراحی شده اند تا شما را پر کنند و شما را برای یک روز طولانی در کوهستان گرم نگه دارند. بسیاری از این ظروف را می توان در اطراف آسیای میانه و در کشورهای همسایه یافت، اما آشپزهای قرقیز همیشه راهی برای قرار دادن چرخش ویژه روی غذاهای مورد علاقه خود پیدا می کنند.

آیین نوروز در قرقیزستان

در کشور قرقیزستان پس از فروپاشی اتحاد شوروی روز ۲۱ مارس عید نوروز و تعطیل رسمی اعلام شده است. این جشن با هدف حفظ سنت های بومی محلی و نمایش آنان به نسل جوان برگزار می شود. قرقیزها با پوشیدن لباس سنتی به استقبال مراسم نوروز می روند. عید نوروز نزد اقوام مختلف نام های متفاوت دارد اما ریشه همه آنها مشترک است: نوروز، نووروز، ناوریز و… در افسانه ها و اساطیر ترکی گفته می شود که در این روز مردم ترک از «ارگه نکان» محل افسانه ای در منطقه «آلتای» که در وسط کوه ها قرار گرفته بود بیرون آمدند. نوروز در مناطق مختلف قرقیزستان باشکوه برگزار می شود. مردم از صبح با روحیه شاد به استقبال نوروز می روند. در شهرهای جنوب قرقیزستان صدای سرنا و کرنای آغاز نوروز را به مردم خبر داده و آنان را دعوت به جشن و شادی می کند. در میدان اصلی شهرها و روستاها برنامه های موسیقی و نمایش اجرا می شود. در میدان های اسب دوانی بازی های ملی قرقیزی برگزار می شود. نوروز در این سرزمین تنها یک روز است که در ۲۱ ماه مارس (اول یا دوم فروردین) برگزار می شود. در طول هفتاد سالی که این جمهوری همانند دیگر جمهوری ها تحت سیطره نظام کمونیستی شوروی سابق بود، مراسم نوروزی ظاهراً منسوخ و فراموش شده بود ولی آتش اشتیاق به برگزاری جشن نوروز مانند آتش زیرخاکستر به شدت وجود داشت، تا آنکه از سال ۱۹۹۱ با استقلال قرقیزستان، مردم بازگشتی شکوهمندانه و اینبار جاودانه به نوروز داشتند و از آن سال تاکنون با شکوه هرچه تمامتر آن را جشن گرفته اند.

رمضان در قرقیزستان

بیش از ۸۰ درصد مردم کشور قرقیزستان، مسلمان هستند و در ماه مبارک رمضان روزه می گیرند. بیشتر مردم از اهل تسنن و حنفی مذهب هستند. اسلام در قرقیزستان پس از دوره کمونیستی شوروی مجدداً در میان قرقیزها گسترش یافت. در این دوره رمضان و آئین روزه داری در قرقیزستان نیز احیا شد؛ البته ناگفته نماند در دوره نظام الحادی سوسیالیستی نیز خصوصاً در نواحی جنوبی این کشور استان های جلال آباد، باتکن و اوش قبل از تاریخ ذکر شده و در گذشته دورتر، رمضان و سنت های این ماه مبارک وجود داشت و مردم این مناطق این ماه را گرامی می داشتند؛ بی تردید همجواری، داد و ستدهای فرهنگی و تشابهات فرهنگی فراوان میان سه استان ذکر شده با ساکنین مرزی جمهوری های ازبکستان و تاجیکستان که از ریشه های عمیق مذهبی برخوردارند را باید عامل مهمی در گرایشات دینی مردم مناطق جنوبی قرقیزستان به شمار آورد. ماه رمضان در قرقیزستان به عنوان ماه دوستی، محبت، عشق، صفا و کمک به همنوعان مرسوم است. حضور پرشور در مساجد، بخشش ناراحتی ها و کدورت های یکدیگر، آشتی کردن از ویژگی های حسنه این ماه نزد قرقیزهاست. موعد دقیق روزه و فرا رسیدن ماه رمضان را مفتیات قرقیزستان تعیین می کند. ماه مبارک رمضان در میان مردم قرقیزستان به عنوان ماه خیرات و صدقه و کمک به یکدیگر شناخته می شود؛ نباید از نظر دور داشت که قرقیزستان بعد از تاجیکستان دومین کشور فقیر آسیای مرکزی به شمار می آید؛ با این حال مردم عادی نیز همواره تلاش می کنند تا در این ماه صدقه بیشتری بدهند و حداقل در حد توان خود آشنایان و فامیل را به افطار دعوت کنند. تلاش می شود در این ماه به یتیم خانه ها حتی در قالب پوشاک دست دوم کمک شود.

سخن آخر

کشور قرقیزستان در قاره آسیا قرار دارد و با قزاقستان، ازبکستان، تاجیکستان و چین هم مرز است، این کشور به طور کلی دارای طبیعت بکر و دست نخورده ای است که سبب شهرت آن شده است.

آشنایی با آداب و رسوم جالب کشور لهستان