آشنایی با آداب و رسوم مردم تاتار

جمهوری تاتارستان یکی از جمهوری های روسیه است. پایتخت تاتارستان شهر کازان است. تاتارها یکی از بزرگترین قوم های ترک زبان می باشند که در سراسر روسیه و برخی دیگر از جمهوری های آسیای مرکزی و قفقاز پراکنده اند. قوم تاتار زمانی به مردم ساکن حاشیه رود ولگا و شبه جزیره کریمه اطلاق می شد. نخستین دولتی که در منطقه تاتارستان کنونی تأسیس گردید بلغاریای ولگا نام داشت که در فواصل قرون ۷ تا ۱۳ میلادی بر این سرزمین و برخی مناطق پیرامونی آن حکمروایی می کرد. این دولت مناسبات تجاری خود را بر حوزه های وسیعی از اوراسیا، خاورمیانه و منطقه بالتیک گسترانیده بود.

تاتارستان

کشور روسیه بیش از ۱۵۰ میلیون نفر جمعیت داشته که ۸۱ درصد آن فقط به زبان رسمی روسی صحبت می کنند. باقی این جمعیت زبان روسی را به عنوان زبان دوم به کار می برند. کازان پایتخت جمهوری تاتارستان در فدراسیون روسیه است که براساس سرشماری ۲۰۱۰ روسیه با ۱٬۱۴۳٬۵۳۵ نفر جمعیت، هشتمین شهر پرجمعیت و یکی از مهم ترین شهرهای روسیه به شمار می رود. نوع موقعیت جغرافیایی شهر کازان که در مرز اروپا و آسیا قرار گرفته است، سبب شده تا مردم کازان که تلفیقی از نژادهای روسی و تاتار است و هر دو فرهنگ اسلامی و مسیحی با صلح و آرامش در کنار یکدیگر همزیستی مسالمت آمیزی داشته باشند. در شهر کازان علاوه بر این دو مذهب عمده، مذاهب دیگری نیز وجود دارند. مسیحیان شهر عموما ارتودکس بوده و البته گروه کوچکی از کاتولیک ها نیز در کازان حضور داشته و کلیسای مخصوص به خود را دارند.

کازان

کازان نه تنها یکی از قدیمی ترین شهرهای روسیه است، بلکه یکی از قدیمی ترین شهرهای قاره اروپا نیز محسوب می شود. در واقع قدمت کازان 150 سال بیشتر از مسکو است و در سال 1005 بنا نهاده شده است و در قرن 13 به یکی از بخش های امپراتوری مغول-تاتار تبدیل شده است. در نهایت در قرن 16 ایوان مخوف، یکی از تزاران امپراتوری روسیه بر این شهر چیره شد و آن را به جزئی از امپراتوری روسیه تبدیل کرد. کازان به عنوان پایتخت تاتارستان، مرکز فرهنگی مردم باستانی تاتار است و مقام فرهنگیش را در ظاهر مدرن امروزش نیز به خوبی حفظ کرده است. اکثر مردم کازان به هر دو زبان روسی و تاتاری مسلطند. جالب است که بدانید در ابتدا پایه زبان تاتاری عربی بوده است، اما در قرن 20 شکل و شمایل زبان تاتاری تا حد زیادی تغییر پیدا کرد و امروزه برای رسم الخط تاتاری از الفبای لاتین استفاده می شود.

دسر ملی تاتارستان

شهر کازان از نظر فرهنگی بسیار غنی است و مردم آن با فرهنگ های مختلف در کنار یکدیگر زندگی می کنند. به همین دلیل است که غذاهای کازان بسیار متنوع هستند و انواع و اقسام غذاها با بالاترین کیفیت و بهترین طعم و مزه در رستوران های کازان یافت می شود. اما از بین این همه غذای متنوع، اگر فقط بخواهید یکی را در کازان امتحان کنید؛ جذاب ترین و منحصر به فردترین دسر تاتارستان یعنی چاک چاک توصیه می شود. این دسر با تخم مرغ و آرد درست می شود و در نهایت با شربت عسل سرو می شود و طعم و مزه متفاوتی دارد. جالب است که بدانید این دسر به عنوان شیرینی ملی تاتارستان در اکثر جشن ها و عروسی ها سرو می شود. در سال 2015 در جشن هزار سالگی شهر کازان، 20 نفر با همدیگر بزرگترین چاک چاک دنیا را با وزن 1000 کیلوگرم درست کردند و این رکورد جهانی را به ثبت رساندند.

اسلام در تاتارستان

اسلام دومین مذهب رسمی کشور روسیه است. مسلمانان از آزادی های اجتماعی فراوانی در روسیه برخوردارند و هیچگونه ممنوعیتی برای یک فرد مسلمان در روسیه وجود ندارد و آنها به مانند یک شهروند عادی می توانند در محیط های آموزشی و ادارات به کار و فعالیت مشغول شوند. براساس یک نظر سنجی که در سراسر کشور روسیه در سال 2012 انجام شد، جمعیت مسلمانان در کشور روسیه 10 میلیون نفر یا معادل 6.5 درصد از کل جمعیت کشور را تشکیل می دهند. جمعیت مسلمانان عمدتا در ایالت های چچن و داغستان و کازان(تاتارستان) ساکن هستند. اما در شهرهای مسکو و سنت پترزبورگ نیز جمعیت قابل توجهی از مسلمانان را در خود جای داده است.

رمضان در تاتارستان

تاتارستان سكونتگاه اصلی تاتارها به عنوان بزرگ ترین قوم مسلمان روسیه با بیش از سه میلیون و 800 هزار نفر محسوب می شود. با توجه به پراكندگی جمعیت مسلمانان در روسیه و تنوع قومی، آیین های گوناگون و ریشه داری در ماه مبارك رمضان اجرا می شود كه مهم ترین آنها افزون بر حضور در مساجد و مراكز عبادی، افطار جمعی به صورت خانوادگی با حضور بزرگان پس از ادای نماز، قرائت قرآن و همنشینی شبانه است كه خانواده ها خود را مقید به حضور در آن می دانند. در مساجد شهرهای مختلف تاتارستان بویژه کازان پایتخت این جمهوری هر ساله در ماه رمضان خیمه افطار برگزار می شود تا مسلمانان با استفاده از فرصت حضور در مسجد و ادای نماز، زمان بیشتری برای آشنایی با یكدیگر پیدا كنند. همچنین در مسجد زاكابانی در کازان سفره افطار با عنوان اطعام اجتماعی انداخته می شود كه در آن به صورت مفصل از میهمانان نیازمندان پذیرایی و به مشكلات آنان رسیدگی می شود. اصلی ترین افطاری اجتماعی در ورزشگاه شهر کازان روز قبل از عید فطر برگزار می شود كه به میزبانی دولت تاتارستان بیش از سه هزار نیازمند، خانواده های پر فرزند و دارای عضو معلول برای شركت در آن دعوت می شوند و در كنار آن نیز برنامه های خیریه كمك به كودكان خانواده های نیازمند تدارك دیده می شود. آموزش قرآن بویژه برای كودكان با حضور اساتید قرائت و علوم قرآنی نیز از برنامه های پر طرفدار ماه رمضان در تاتارستان است كه بیشتر پیش از ادای نماز جماعت یا پس از افطار برگزار می شود.

نوروز در تاتارستان

نوروز در روسیه(تاتارستان) طیف بسیار وسیعی از آداب و سنن اقوام مختلف این کشور را در برمی گیرد و هر قومی با توجه به آداب خود آن را جشن می گیرد. در این روز بزرگترها معمولا با خوشرویی از جوان ترهایی که طبق سنت جامه نو می پوشند، پذیرایی می کنند، جشن و سرور در منطقه برپا می شود و مردم با شادی در لباس های محلی زمستان را بدرقه می کنند. مردم تاتار از جمله قومیت های روسیه هستند که آئین نوروز یا به زبان محلی«ناوریز» را برپا می دارند. نوروز بین تاتارها جشن سال نو بر مبنای تقویم خورشیدی یا شادمانی برای آغاز فصل بهار است. نماد این جشن سبز شدن جوانه گندم می باشد. به این منظور ۱۵ روز پیش از نوروز دانه های گندم کاشته می شود و زمانی که این جوانه سبز سر از خاک در بیاورد، نشانه آغاز سال نو خورشیدی یا جشن بهاراست و سپس از همین جوانه های گندم غذای مخصوص نوروزانه که «سومالیاک» نام دارد، روز عید پخته می شود. تاتارها همچنین به خانه تکانی اهمیت فراوان قائل هستند و بر این باورند که پیش از فرا رسیدن نوروز باید خانه تکانی کرد و نیز همه قرض ها را تسویه کرد. بسیاری از سنت های جشن نوروز بین تاتارها با عدد هفت مرتبط است. سفره عید هفت عنصر دارد، غذاهای روی میز هفت خوردنی است و همچنین از جمله سنت های مرتبط در این جمهوری برگزاری جشن و پایکوبی، گردش عمومی، خواندن آوازهای محلی و پریدن از روی آتش است.

سخن آخر

اسلام نخستین بار توسط مبلغین مسلمان که در سال ۹۲۲ میلادی از بغداد گسیل شده بودند، به مردمان تاتارستان معرفی گردید. اکثریّت مسلمانان، جمعیّت جمهوری تاتارستان در ناحیه فدرال ولگا ساکن هستند. جشن نوروز میراث فرهنگی مسلمانان روسیه محسوب می شود و با قرن ها سابقه برگزاری، در جامعه این کشور ریشه های بسیار عمیق دوانده است. پس از فروپاشی شوروی و افزایش مسلمانان در روسیه، جشن نوروز هر ساله به طور منظم در این کشور برگزار می شود.

آشنایی با آداب و رسوم مردم پرو