آشنایی با اعمال روز و شب عید غدیرخم 

اعمال و فضیلت روز و شب عید غدیرخم

واقعه غدیر از مهم ترین وقایع تاریخ اسلام است که در آن، پیامبر اسلام(ص) هنگام بازگشت از حجة الوداع در ۱۸ ذی الحجه سال دهم قمری در غدیر خم، امام علی(ع) را جانشین خود معرفی کرد. حاضران در آن واقعه که بزرگان صحابه نیز در میان شان بودند، با امام علی(ع) بیعت کردند.

این معرفی بنا به دستور خدا در آیه تبلیغ بود. این آیه به پیامبر(ص) دستور می داد آنچه خداوند بر او نازل کرده، ابلاغ کند و اگر این کار را نکند، رسالتش را انجام نداده است. پس از واقعه غدیر آیه اکمال نازل شد که می گفت: «امروز دین شما را کامل نمودم و نعمت خود را بر شما تمام کردم و دین اسلام را برای شما پسندیدم.»

معصومان به حدیث غدیر استناد کرده اند و شاعران بسیاری از دوران امام علی(ع) درباره آن شعر سروده اند. از مهم ترین آثار درباره این واقعه، کتاب الغدیر از علامه امینی است. پیامبر(ص) و دیگر معصومان این روز را عید خوانده اند و مسلمانان، به ویژه شیعیان این روز را جشن می گیرند.

نزول آیه اکمال در غدیر خم

جمعیت متفرق نشده بودند که جبرئیل نازل شد و از جانب خداوند، آیه سوم سوره مائده نازل شد که به آیه اکمال مشهور است. در بخشی از آیه آمده است: «الْیوْمَ أَکمَلْتُ لَکمْ دینَکمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَیکمْ نِعْمَتی وَ رَضیتُ لَکمُ الْإِسْلامَ دیناً؛ امروز دین شما را کامل نمودم و نعمت خود را بر شما تمام کردم و دین اسلام را برای شما پسندیدم.»

خواندن نماز شب عید غدیر

این نماز ۱۲ رکعت دارد، هر دو رکعت یک تشهد دارد و در پایان رکعت دوازدهم باید سلام داد، در هر رکعت، بعد از سوره «حمد»، ۱۰ مرتبه سوره «توحید» و ۱ مرتبه آیةالکرسى خوانده مى‏شود. در رکعت دوازدهم باید هر یک از «حمد» و «توحید» را ۷ بار خوانده و این ذکر را ۱۰ بار در قنوت تکرار کنید لا إلهَ إلّا اللّهُ وَحْدَهُ لا شَریکَ لَهُ، لَهُ الْمُلْکُ وَلَهُ الْحَمْدُ یُحْیی وَیُمِیتُ وَهُوَ حَیّ لا یَمُوتُ بِیَدِهِ الْخَیْرُ وَهُوَ عَلى‏ کُلّ شَی‏ءٍ قَدِیرٌ.
در دو سجده رکعت آخر، این ذکر ۱۰ بار خوانده ‏شود «سبحان من احصى کل شى علمه سبحان من لا ینبغى التسبیح الا له سبحان ذى المن و النعم سبحان ذى الفضل و الطول سبحان ذى العز و الکرم اسألک بمعا قد العز من عرشک و منتهى الرحمة من کتابک و بالاسم الاعظم و کلماتک التامة ان تصلى على محمد رسولک و اهل بیته الطیبین الطاهرین و ان تفعل بى کذا و کذا» (به جاى کذا و کذا حاجت خود را ذکر کند) و سپس بگویید: انَّکَ سَمِیعٌ مُجِیبٌ.

خواندن زیارت امام علی (ع)

شایسته است، انسان هر کجا باشد، بکوشد که خود را به قبر مطّهر آن حضرت برساند و برای آن جناب در این روز، سه زیارت مخصوص روایت شده: که یکی از آن ها زیارت معروف به «امین الله» است که هم از نزدیک و هم از راه دور خوانده می شود.

دو رکعت نماز به جا آورید و به سجده روید و «صد مرتبه» شکر خدا گویید، آنگاه سر از سجده بردارید و بخوانید:

اللّهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُکَ بِأَنَّ لَکَ الْحَمْدَ وَحْدَکَ لَاشَرِیکَ لَکَ، وَأَنَّکَ واحِدٌ أَحَدٌ صَمَدٌ لَمْ تَلِدْ وَلَمْ تُولَدْ وَلَمْ یَکُنْ لَکَ کُفُواً أَحَدٌ، وَأَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُکَ وَرَسُولُکَ صَلَواتُکَ عَلَیْهِ وَآلِهِ، یَا مَنْ هُوَ کُلَّ یَوْمٍ فِى شَأْنٍ کَما کانَ مِنْ شَأْنِکَ أَنْ تَفَضَّلْتَ عَلَىَّ بِأَنْ جَعَلْتَنِى مِنْ أَهْلِ إِجابَتِکَ وَأَهْلِ دِینِکَ وَأَهْلِ دَعْوَتِکَ، وَوَفَّقْتَنِى لِذلِکَ فِى مُبْتَدَءِ خَلْقِى تَفَضُّلاً مِنْکَ وَکَرَماً وَجُوداً، ثُمَّ أَرْدَفْتَ الْفَضْلَ فَضْلاً، وَالْجُودَ جُوداً، وَالْکَرَمَ کَرَمَاً، رَأْفَةً مِنْکَ وَرَحْمَةً إِلى أَنْ جَدَّدْتَ ذلِکَ الْعَهْدَ لِى تَجْدِیداً بَعْدَ تَجْدِیدِکَ خَلْقِى، وَکُنْتُ نَسْیاً مَنْسِیّاً ناسِیاً ساهِیاً غافِلاً، فَأَتْمَمْتَ نِعْمَتَکَ بِأَنْ ذَکَّرْتَنِى ذلِکَ وَمَنَنْتَ بِهِ عَلَىَّ وَهَدَیْتَنِى لَهُ، فَلْیَکُنْ مِنْ شَأْنِکَ یَا إِلهِى وَسَیِّدِى وَمَوْلاىَ أَنْ تُتِمَّ لِى ذلِکَ وَلَا تَسْلُبْنِیهِ حَتَّى تَتَوَفَّانِى عَلَى ذلِکَ وَأَنْتَ عَنِّى راضٍ، فَإِنَّکَ أَحَقُّ الْمُنْعِمِینَ أَنْ تُتِمَّ نِعْمَتَکَ عَلَىَّ.
اللّهُمَّ سَمِعْنا وَأَطَعْنا وَأَجَبْنا داعِیَکَ بِمَنِّکَ، فَلَکَ الْحَمْدُ غُفْرانَکَ رَبَّنا وَ إِلَیْکَ الْمَصِیرُ، آمَنّا بِاللّهِ وَحْدَهُ لَاشَرِیکَ لَهُ، وَبِرَسُو لِهِ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللّهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ، وَصَدَّقْنا وَأَجَبْنا داعِىَ اللّهِ وَاتَّبَعْنا الرَّسُولَ فِى مُوالاةِ مَوْلانا وَمَوْلَى الْمُؤْمِنِینَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طالِبٍ عَبْدِاللّه، وَأَخِى رَسُولِهِ، وَالصِّدِّیقِ الْأَکْبَرِ، وَالْحُجَّةِ عَلَى بَرِیَّتِهِ، الْمُؤَیِّدِ بِهِ نَبِیَّهُ وَدِینَهُ الْحَقَّ الْمُبِینَ عَلَماً لِدِینِ اللّهِ، وَخازِناً لِعِلْمِهِ، وَعَیْبَةَ غَیْبِ اللّهِ، وَمَوْضِعَ سِرِّ اللّهِ، وَأَمِینَ اللّهِ عَلَى خَلْقِهِ، وَشاهِدَهُ فِى بَرِیَّتِهِ. اللّهُمَّ رَبَّنا إِنَّنا سَمِعْنا مُنادِیاً یُنادِى لِلْإِیْمانِ أَنْ آمِنُوا بِرَبِّکُمْ فَآمَنَّا رَبَّنا فَاغْفِرْ لَنا ذُنُوبَنا وَکَفِّرْ عَنَّا سَیِّئاتِنا وَتَوَفَّنا مَعَ الْأَبْرارِ.
رَبَّنا وَآتِنا مَا وَعَدْتَنا عَلَى رُسُلِکَ وَلَا تُخْزِنا یَوْمَ الْقِیامَةِ إِنَّکَ لَاتُخْلِفُ الْمِیعادَ، فَإِنَّا یَا رَبَّنا بِمَنِّکَ وَلُطْفِکَ أَجَبْنا داعِیَکَ، وَاتَّبَعْنَا الرَّسُولَ وَصَدَّقْناهُ، وَصَدَّقْنا مَوْلَى الْمُؤْمِنِینَ، وَکَفَرْنا بِالْجِبْتِ وَالطَّاغُوتِ، فَوَلِّنا مَا تَوَلَّیْنا، وَاحْشُرْنا مَعَ أَئِمَّتِنا فَإِنَّا بِهِمْ مُؤْمِنُونَ مُوقِنُونَ، وَلَهُمْ مُسَلِّمُونَ، آمَنَّا بِسِرِّهِمْ وَعَلانِیَتِهِمْ وَشاهِدِهِمْ وَغائِبِهِمْ، وَحَیِّهِمْ وَمَیِّتِهِمْ، وَرَضِینا بِهِمْ أَئِمَّةً وَقادَةً وَسادَةً، وَحَسْبُنا بِهِمْ بَیْنَنا وَبَیْنَ اللّهِ دُونَ خَلْقِهِ لَا نَبْتَغِى بِهِمْ بَدَلاً، وَلَا نَتَّخِذُ مِنْ دُونِهِمْ وَلِیجَةً، وَبَرِئْنا إِلَى اللّهِ مِنْ کُلِّ مَنْ نَصَبَ لَهُمْ حَرْباً مِنَ الْجِنِّ وَالْإِنْسِ مِنَ الْأَوَّلِینَ وَالْآخِرِینَ، وَکَفَرْنا بِالْجِبْتِ وَالطَّاغُوتِ وَالْأَوْثانِ الْأَرْبَعَةِ وَأَشْیاعِهِمْ وَأَتْباعِهِمْ وَکُلِّ مَنْ والاهُمْ مِنَ الْجِنِّ وَالْإِنْسِ مِنْ أَوَّلِ الدَّهْرِ إِلى آخِرِهِ.
مَا دانُوا بِهِ، مَا قالُوا بِهِ قُلْنا، وَمَا دانُوا بِهِ دِنَّا، وَمَا أَنْکَرُوا أَنْکَرْنا، وَمَنْ والَوْا والَیْنا، وَمَنْ عادَوْا عادَیْنا، وَمَنْ لَعَنُوا لَعَنَّا، وَمَنْ تَبَرَّأُوا مِنْهُ تَبَرَّأْنا مِنْهُ، وَمَنْ تَرَحَّمُوا عَلَیْهِ تَرَحَّمْنا عَلَیْهِ، آمَنَّا وَسَلَّمْنا وَرَضِینا وَاتَّبَعْنا مَوالِیَنا صَلَواتُ اللّهِ عَلَیْهِمْ اللٰهُمَّ فَتَمِّمْ لَنا ذلِکَ وَلَا تَسْلُبْناهُ وَاجْعَلْهُ مُسْتَقِرّاً ثابِتاً عِنْدَنا، وَلَا تَجْعَلْهُ مُسْتَعاراً، وَأَحْیِنا مَا أَحْیَیْتَنا عَلَیْهِ، وَأَمِتْنا إِذا أَمَتَّنا عَلَیْهِ، آلُ مُحَمَّدٍ أَئِمَّتُنا فَبِهِمْ نَأْتَمُّ وَ إِیَّاهُمْ نُوالِى، وَعَدُوَّهُمْ عَدُوَّ اللّهِ نُعادِى، فَاجْعَلْنا مَعَهُمْ فِى الدُّنْیا وَالْآخِرَةِ وَمِنَ الْمُقَرَّبِینَ، فَإِنَّا بِذلِکَ راضُونَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ.
باز به سجده روید و «صد مرتبه» «الْحَمْدُ لِلّهِ» و «صد مرتبه» «شُکْراً لِلّهِ» بگویید. روایت شده هر که این عمل را بجا آورد، ثواب کسی را داشته باشد که روز عید غدیر، خدمت حضرت رسول صلی الله علیه و آله حاضر شده و با آن حضرت بر ولایت امیرالمؤمنین علیه السلام بیعت کرده باشد.

روزه گرفتن

که کفّاره شصت سال گناه است و در حدیثی آمده روزه این روز برابر روزه تمامی عمر و معادل با صد حج و صد عمره است.

غسل کردن

علماى شیعه بر استحباب غسل در روز غدیر اجماع دارند و آن را مستحب مؤکد مى‏ دانند، بهتر این است که غسل در اول روز انجام گیرد.

مصافحه

امام على (ع) فرمودند: وقتى در روز غدیر یکدیگر را ملاقات کردید، به هم دست بدهید و سلام کنید.

معطر بودن ؛ پوشیدن لباس نو و تمیز

بر اساس برخی از روایات امام صادق(ع) مؤمنان را به استعمال عطر در روز غدیر سفارش کرده است. (المراقبات، ص 258)

امام صادق علیه السلام درحضور جمعی از دوستان و شیعیان خویش فرمود:

یحب ... ان یلبس المؤمن انظف ثیابه و افخرها ( بحارالانوار، مجلسی، ج 95، ص 301) ; در روز غدیر لازم است مؤمن پاکیزه ترین و فاخرترین لباس خود را بپوشد.