آشنایی با احادیثی درباره گرسنگی

أَفْضَلُكُمْ مَنْزِلَةً عِنْدَ اللَّهِ تَعَالَى أَطْوَلُكُمْ جُوعاً وَ تَفَكُّراً وَ أَبْغَضُكُمْ إِلَى اللَّهِ تَعَالَى كُلُّ نَئُومٍ وَ أَكُولٍ وَ شَرُوب‏

بلند پايه ‏ترين شما نزد خداوند متعال كسى است كه مدتهاى طولانى‏ترى گرسنگى بكشد و به تفكّر بپردازد و منفورترين شما نزد خداوند متعال هر آن كسى است، كه پرخواب و پرخور و پرنوش باشد.

تنبيه الخواطر ج1، ص 100

پيامبر صلى الله عليه و آله:

پيامبر صلى الله عليه و آله:

إنَّ اللّه‏َ عز و جل يَقولُ : وَضَعتُ خَمسَةً في خَمسَةٍ و َالنّاسُ يَطلُبونَها في خَمسَةٍ فَلا يَجِدونَها : وَضَعتُ العِلمَ فِي الجوعِ وَ الجَهدِ وَ النّاسُ يَطلُبونَهُ بِالشّبعَةِ وَ الرّاحَةِ فَلا يَجِدونَهُ؛

خداوند عز و جل مى ‏فرمايد : «پنج چيز را در پنج چيز نهادم ؛ امّا مردم، آنها را در پنج چيزِ ديگر مى‏ جويند و نمى ‏يابند : دانش را در گرسنگى و رنج و تلاش قرار دادم، در حالى كه مردم آن را در سيرى و آسايش مى ‏جويند. در نتيجه آن را نمى ‏يابند.

عوالي اللآلي ج 4، ص 62 ، ح 11

پيامبر صلى الله عليه و آله:

نِعمَ عَونُ الوَرَعِ التَّجَوُّعُ؛

گرسنگى كشيدن، چه نيكو يارى‏اى براى پاك‏دامنى است!

تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 320 ، ح 7407

امام على عليه السلام:

نِعمَ العَونُ عَلى أشَرِ النَّفسِ و كَسرِ عادَتِهَا التَّجَوُّعُ؛

گرسنگى كشيدن، چه نيكو يارى‏ دهنده ‏اى بر سركشىِ نفْس و شكستن عادت آن است.

شرح آقا جمال الدین خوانساری بر غررالحکم و دررالکلم ج 6 ، ص 166 ، ح 9942

فِي الدّيوانِ المَنسوبِ إلَيهِ: تَجَوَّعْ فَإِنَّ الْجُوعَ مِنْ عَمَلِ التُّقَى وَ إِنَّ طَوِيلَ الْجُوعِ يَوْماً سَيُشْبَع‏

در ديوان منسوب به ايشان: خود را گرسنه بدار كه گرسنگى، از آثار پرهيزگارى است / آن‏كه زمان درازى را گرسنگى كشد، سرانجامْ روزى (روز قيامت) سير خواهد شد.

دیوان امیر المومنین ص 262

إِنَّ الشَّيْطَانَ لَيَجْرِي مِنِ ابْنِ آدَمَ مَجْرَى الدَّمِ فَضَيِّقُوا مَجَارِيَهُ بِالْجُوعِ وَ الْعَطَش‏

شيطان در درون آدمى ‏زاده به سان خون، جريان مى‏ يابد. گذرگاه ‏هاى او را با گرسنگى و تشنگی ، تنگ كنيد.

مجموعه ورام ج 1 ، ص 101

گرسنگی در حدیث معراج

حدیث معراج با پرسش پیامبر(ص) از خدا درباره بهترین عمل آغاز می شود. خداوند در پاسخ، از توکل و رضا سخن به میان می آورد و سپس با خطاب قراردادن مُکَرَّر پیامبر، موضوعات مختلفی را بیان می کند. این حدیث طولانی را می توان به فرازهایی تقسیم نمود که در آغاز هر فراز، پیامبر مورد خطاب قرار می گیرد. خداوند در این حدیث، در بار نخست، پیامبر را با نام محمد و در فرازهای بعد، با نام احمد، مورد خطاب قرار داده است.در حدیث معراج خداوند روی گرسنگی تاکید زیادی دارد.

مدیریت و مهار شکم از جمله وادی های سختی است که آدمی باید آن را مورد توجه قرار دهد، زیرا گرایش غریزه به خوردن و انباشتن انواع و اقسام خوراکی ها و نوشیدنی هاست. در روایات معتبر آمده است که شخص می بایست به گونه ای عمل کند که مصداق اهل جوع باشد. اهل جوع بودن به معنای روزه داری نیست. روزه داری مرتبه ای عالی تر است.
اما جوع به معنای گرسنگی دادن نفس، شیوه ای است که حتی مرتاضان به شکل افراطی، آن را انجام می دهند ولی در فرهنگ اسلامی، گرسنگی دادن به نفس به گونه ای است که در روایتی بسیار زیبا و آموزنده و پر از درس از امیرمومنان (ع) تبیین و تشریح شده است. آن حضرت (ع) درباره مفهوم جوع در فرهنگ اسلامی و مدیریت شکم و تغذیه درست می فرماید: کل و انت تشتهی و امسک و انت تشتهی؛ هنگامی که اشتها داری بخور و هنگامی که هنوز کاملا سیر نشدی و اشتها داری دست از خوردن بردار. (مستدرک الوسایل ج ۱۶ ص ۲۲۱)

این شیوه شرعی که امیرمومنان (ع) آموزش می دهد، موجب می شود تا آدمی مهار نفس خویش را به دست گیرد. صاحب کتاب نشان از بی نشانها از قول عارف بزرگ آیت الله نخودکی اصفهانی می نویسد که در خبر آمده است: جو عوا بطونکم و عطشوا اکبادکم و البسوا جلباب الحزن لعلکم ترون الله فی قلوبکم لانه لیس عندالله شی ابغض من بطن ملآن؛ شکم های خود را گرسنه و جگرها را تشنه نگه دارید و لباس اندوه بر اندام جان خود بپوشانید که شاید خدا را در دل های خود بتوانید یافت؛ زیرا در نزد خدا چیزی منفورتر از شکم های پر نیست.

آشنایی با احادیثی درباره مال حرام