آشنایی با احادیثی درباره شفاعت 

احادیثی در باب شفاعت

شفاعت از ماده “شفع” است كه در لغت به معنای “جفت شدن با چیزی ” است، و اصطلاحا به معنای حائل شدن برای رفع ضرر از كسی و یارساندن منفعتی به اوست و در عبارت ساده‏ تر بدین معنا به كار می‏رود كه شخص آبرومندی از بزرگی بخواهد كه از مجرمی بگذرد یا بر پاداش خدمتگزاری بیفزاید.پس شفاعت در معنای صحیحش برای حفظ تعادل بوده و وسیله ای است برای بازگشت گناهكاران و در معنای غلط موجب تشویق و جرات بر گناه.شفاعت مفهومی دینی است که عموم مسلمانان به آن باور دارند. بر اساس عقاید شیعه، شفاعت به طور کامل از آن خداوند است و هیچ کس بی اذن او نمی تواند شفاعت نماید.بر این اساس اگر خداوند از ایمان بنده ای راضی باشد به شفیعان اذن می دهد در حق او شفاعت کنند. باور به شفاعت در میان شیعیان جایگاه ویژه ای دارد.

آشنایی با روایاتی درباره به شفاعت

شفاعت به معنای مذکور از مسلّمات دین مبین اسلام به شمار می رود و در این زمینه علاوه بر آیات متعدد قرآنی، روایات فراوانی از طریق شیعه و سنّی از رسول اکرم(ص) نقل گردیده است. شاید به جرأت بتوان گفت که از همه ائمه معصومین در زمینه شفاعت روایت داریم و این روایات هرگونه ابهام و شک و تردیدی را در زمینه شفاعت از بین می برد و موجبات یقین را برای حقیقت جویان با انصاف فراهم می سازد.

روایاتی از پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) درخصوص شفاعت

1 ـ پیامبر گرامی (صلی الله علیه و آله وسلّم) فرمود: «انی لاشفع یوم القیامه فاشفع و یشفع علی فیشفع و یشفع اهل بیتی فیشفعون».

من در روز قیامت شفاعت می کنم و شفاعتم پذیرفته می شود و علی هم شفاعت می کند و شفاعت او نیز پذیرفته می شود و اهل بیت من نیز شفاعت می کنند و شفاعت آنان هم پذیرفته می شود».
۲ ـ پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) فرمود: «اعطیت خمساً....اعطیت الشفاعه».

خداوند به من پنج امتیاز اعطا کرده است....یکی از آنها شفاعت است».
۳ ـ ابوذر و سلمان از پیامبر روایت می کنند: «قال رسول الله (صلی الله علیه و آله وسلّم) ان الله اعطانی مساله فادخرت مسالتی لشفاعه المؤمنین من امتی یوم القیامه ففعل ذلک»

«که آن حضرت فرمود: خداوند به من یک درخواست برآورده عطا کرد، (دعاء مستجاب) پس من آن را برای شفاعت افراد باایمان امتم در روز قیامت نگاه داشتم. و خدای متعال هم پذیرفت».
۴ ـ پیامبر فرمود: «ان من امتی من سید خل الله الجنه بشفاعته اکثر من مضر».

«در امت من کسانی هستند که برای جمعیتی بیش از جمعیت قبیله (مضر) (قبیله ای پر جمعیت از عرب) شفاعت می کنند».
۵ ـ پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) فرمود: «انما شفاعتی لاهل الکبائر من امتی».

همانا شفاعت من برای گناهکاران امتم خواهد بود که مرتکب گناهان بزرگ شده باشند».
۶ ـ پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) فرمود: «الشفعاء خمسه القرآن و الرحم و الامانه و نبیکم و اهل بیت نبیکم».

شفاعت کنندگان پنج چیزاند: ۱ ـ قرآن ۲ ـ خویشاوندان ۳ـ امانت ۴ ـ رسول اکرم (صلی الله علیه و آله وسلّم) ۵ ـ اهل بیت (علیهم السّلام)».

7-از پيامبر گرامى (صلى الله عليه وآله) نقل شده است كه فرمود: «...انّ أدنيالمؤمنين شفاعة ليشفع فى أربعين من إخوانه»
«از مؤمنين آن كه از همه كمتر شفاعت مى كند براى چهل نفر از برادران ايمانى خود شفاعت خواهد كرد».

روایاتی از امام علی (ع) درخصوص شفاعت

1ـ علی (علیه السّلام) در حدیثی فرمود: «لنا شفاعه و لاهل مودتنا شفاعه»

«ما شفاعت می کنیم و دوستان ما هم شفاعت می کنند».
۲ ـ علی (علیه السّلام) می فرماید: پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) فرمود: «ثلاثه یشفعون الی الله عزوجل فیشفعون الانبیاء ثم العلماء ثم الشهداء».

«سه دسته هستند که در پیشگاه خداوند شفاعت می کنند و شفاعت آنان پذیرفته می شود: ۱ ـ پیامبران ۲ـ دانشمندان دینی.۳ ـ شهدای راه خدا».
۳ـ علی (علیه السّلام) به فرزندش محمد بن الحنیفه سفارش می کند: «اقبل من متنصل عذره فتنالک الشفاعه».

«پوزش کسی را که از تو عذر خواهی می کند بپذیر تا شفاعت نصیب تو گردد».
۴ ـ علی (علیه السّلام) فرمود: «اعلموا انه (ای القرآن) شافع و مشفع و قائل و مصدق و انه من شفع له القرآن یوم القیامه شفع فیه».

«بدانید که قرآن شفاعت کننده ای است که شفاعت او پذیرفته می شود، و گوینده ای است که گفتار او تصدیق می شود، و قرآن برای هر کس در روز قیامت شفاعت کند شفاعتش درباره او پذیرفته خواهد شد».
۵ ـ علی (علیه السّلام) فرمود: «قال رسول الله (صلی الله علیه و آله وسلّم) اذا قمت المقام المحمود تشفعت فی اصحاب الکبائر من امتی فیشفعنی الله فیهم والله لا تشفعت فیمن اذی ذریتی»

«رسول گرامی (صلی الله علیه و آله وسلّم) فرمود: هنگامی که در مقام محمود (مقام شفاعت) قرار گیرم، برای آن افراد از امتم که مرتکب گناهان بزرگ شده اند شفاعت می کنم. و خدای متعال شفاعتم را درباره آنان می پذیرد. به خدا سوگند برای کسانی که ذریه و فرزندان مرا آزار کرده باشند شفاعت نمی کنم».

روایاتی از حضرت فاطمه(س) درخصوص شفاعت

از جمله شفیعان روز محشر که در روایات وارد شده، اهل بیت پیامبر(ص) می باشند. حضرت فاطمه(س) نیز دارای مقام محمود که همان مقام شفاعت است، می باشد.

۱٫ ازامام باقر(ع) نقل شده که فرمود: به خدا قسم ای جابر در روز قیامت حضرت فاطمه(س) جدا می کند و نجات می دهد شیعیان ومحبین و دوست دارانش را همچنان که مرغ دانه ی خوب از دانه ی بد را جدا می کند.

زمانی که شیعیان او با آن حضرت نزدیک در بهشت می رسند، خداوند در دل های آن ها می اندازد که برگردید و نگاه کنید، بر می گردند و نگاه می کنند. خداوند می فرماید: چرا برگشتید؟ در حالی که فاطمه(س) دختر حبیبم در بین شماست! و هر آینه شفاعت، او را درباره ی شما خواهم پذیرفت…
می گویند: خدایا دوست داریم قدر و منزلت ما شیعیان فاطمه(س) در این روز شناخته شود…

پس از جانب خداوند خطاب می شود، ای دوستان من برگردید و نگاه کنید و ببینید هر کسی شما را به خاطر دوستی فاطمه(س) دوست داشته است، هر کسی شما را اطعام کرده است؟ هرکس را که به خاطر زهرا(س) شما دوستداران فاطمه را اطعام کرده، نیکی نموده و با جرعه ی آبی سیرابتان کرده است و یا غیبت افرد را از شما به خاطر دوستی فاطمه(س) برگردانده، دست او را بگیرید و به بهشت واردش کنید.

روایاتی از امام حسین (علیه السّلام) درخصوص شفاعت

1 ـ از امام حسین (علیه السّلام) روایت شده است که هنگام خروج از مدینه (در داستان کربلا) رسول اکرم (صلی الله علیه و آله وسلّم) در خواب به آن گرامی فرزند خود فرمود: «حبیبی یا حسین کانی اراک عن قریب مرملابد مائک مذبوحاً بارض کربلاء علی ایدی عصابه من امتی و انت مع ذلک عطشان لا تسقی و ظمآن لا تروی و هم مع ذلک یرجون شفاعتی یوم القیامه».

ای حسین گویا تو را می بینم که به همین زودی بخون خود آغشته می شوی، و در زمین کربلا با لب تشنه بدست گروهی از امت من کشته می شوی، اینان با این عملشان باز امید به شفاعت من دارند خدا شفاعت مرا نصیبشان نگرداند.

روایاتی از امام سجاد درخصوص شفاعت

۱ ـ در دعای دوم صحیفه سجادیه چنین آمده است: «عرفه فی اهله الطاهرین و امته المؤمنین من حسن الشفاعه اجل ما وعدته».

«آنچه به او نوید دادی از شفاعت نیکو درباره خاندان پاک و امت با ایمان او بیشتر از آن عطا فرما».

2ـ و در دعای دیگر می گوید: «اللهم صل علی محمد و آل محمد و شرف بنیانه و عظم برهانه و ثقل میزانه و تقبل شفاعته».

«خدایا درود بر محمد و آل محمد فرست و پایه او را والا، و حجت او را بزرگتر، و ترازوی او را سنگین تر گردان، و شفاعت او را بپذیر».

روایاتی از امام باقر (ع) درخصوص شفاعت

۱ ـ امام باقر (علیه السّلام) فرمود: «ان لرسول الله (صلی الله علیه و آله وسلّم) شفاعه فی امته»

همانا برای رسول اکرم (صلی الله علیه و آله وسلّم) است شفاعت کردن در امتش».
۲ ـ و نیز آن حضرت فرمود: «من تبع جنازه مسلم اعطی یوم القیامه اربع شفاعات....»

«هر کس جنازه مسلمانی را تشییع کند در روز قیامت چهار شفاعت به او داده می شود».
۳ ـ امام باقر در ضمن حدیثی فرمود: «یشفع الرجل فی القبیله و یشفع الرجل لاهل البیت و یشفع الرجل للرجلین علی قدر عمله فذلک المقام المحمود».

«هر کس به قدر عمل خود شفاعت می کند، ممکن است یک فرد قبیله ای را شفاعت کند، و یا فقط خویشاوندان خود را شفاعت کند؛ و یا دو نفر را شفاعت کند، و این شفاعت کردن همان مقام محمود است.» (که در قرآن ذکر شده است.)
۴-امام باقر (عليه السلام) در ضمن حديثى فرمود:«انّ أدنى المؤمنين شفاعة ليشفع لثلاثين إنساناً فعند ذلك يقول أهل النّار (فَما لَنا مِنْ شافَعين• ولا صَديق حَمِيم)».

«مؤمنى كه از همه كمتر شفاعت مى كند سى نفر را شفاعت مى كند، و چون اين شفاعت را اهل جهنم مى بينند آيه صد و يك سوره شعراء را مى خوانند كه مى فرمايد: (پس شفاعت كننده اى براى ما نيست...)».

روایاتی از امام حسن عسکری در خصوص شفاعت

1ـ از امام حسن عسکری از امیرمؤمنان (علیهمالسّلام) روایت شده است که در ضمن حدیثی فرمود: «لا یزال المؤمن یشفع حتی یشفع فی جیرانه و خلطائه و معارفه...» .

«مؤمن پیوسته شفاعت می کند تا شفاعت او درباره همسایه ها و دوستان و آشنایانش پذیرفته می شود»
۲ ـ امام زمان در صلواتی که از آن حضرت رسیده است می فرماید: «اللهم صل علی سید المرسلین و خاتم النبیین و حجه رب العالمین...المرتجی للشفاعه».

«بارلها! درود بفرست بر آقای پیامبران مرسل و آخرین پیامبران و حجت خدای عالمیان...همانکه امید به شفاعت او هست».

آشنایی با اقسام روایات شفاعت

دسته اول ـ روایاتی است که می گوید شفاعت باعث می شود که شخص گناهکار از رفتن به جهنم بخشوده شود.

دسته دوم ـ روایاتی است که دلالت می کند بر این که شفاعت موجب می شود گناهکاری که به جهنم رفته است از جهنم نجات یابد.

دسته سوم ـ روایاتی است که از آنها استفاده می شود برخی از گناهکاران پس ازآنکه مدتها در جهنم می مانند آنگاه اذن داده می شود که شفاعت کنندگان، آنان را شفاعت کنند (به روایت ۲۶ مراجعه شود).

دسته چهارم ـ روایاتی است که می گوید عده ای اصلاً شفاعت نمی شوند و برای همیشه باید در عذاب و جهنم باشند.
بنابراین روایاتی که می گویند هرکس ذره ای ایمان داشته باشد شفاعت می شود با روایاتی که می گویند کسی که مثلاً نماز را سبک بشمارد شفاعت نمی شود منافات ندارد زیرا کسی که ایمان به خدا داشته باشد سرانجام شفاعت خواهد شد اما ممکن است سالیان دراز به خاطر برخی از گناهان و خلافکاریهایش معذب باشد تا اجازه شفاعت او صادر گردد.