انار و نقش آن در سنت ها
انار در میان میوه ها در صدر خوراکی های سرشار از آنتی اکسیدان است البته بعضی از این ترکیبات، عامل رنگ قرمز انار و بعضی، ترکیباتی به نام تانین ها هستند که طعم گس یا تلخ مانندی در این میوه ایجاد می کنند. در کل، انار میوه ایده آل پاییز و زمستان و سرشار از ویتامین ها و املاحی مانند B5، B6، C، پتاسیم، مس و... است.
انار به خاطر دانه های فراوان نشانه ی باروری است و بر اساس یک سنت کهن که در میان برخی از اقوام رایج می باشد، عروس اناری بر زمین می اندازد تا بترکد و دانه هایش روی زمین پخش شود. تعداد دانه های پخش شده، نمایانگر این است که او چند فرزند به دنیا خواهد آورد.
همچنین زرتشتیان در آیین پیوند همسری دختران و پسرانشان ، با آرزوی باروری و بچه دار شدن به آنان انار می دهند.زرتشتیان انار را در سفره به نشانه ی پیمان زناشویی می گذارند.در فرهنگ برخی از مردم ایران رسم است که هنگام بردن عروس ، داماد اناری رابه سمت پای عروس پرتاب میکند که نشان آرزوی تندرستی ، شادابی و باروری برای عروس است.درباره ی انار ضرب المثل هایی نیز وجود دارد مثلا رخسار گلگون و برافروخته و گل انداخته را به انار و گل انار تشبیه می کنند و می گویند:
انار در باور ها و آیین های ایرانی
انار از دوران بسیار قدیم به عنوان میوه ای مقدس شناخته شده است. این میوه در میان ادیان الهی جایگاه ویژه ای دارد.در دین زرتشتی انار از درختان مینوی است و از عناصر مقدس و خجسته به شمار می رود و زرتشتی ها از شاخه ها و میوه آن در مراسم خود استفاده می کنند.
انار به خاطر شکل غنچه و گل انار که بی شباهت به آتشدان نیست و رنگ قرمز این گل که به یاد آورنده آتش بوده نزد زرتشتی ها ارزشمند است. نماد گل انار در نقش نگاره های تخت جمشید هم یافت می شود.
در قرآن کریم سه بار از انار نام برده شده و از میوه های بهشتی ست و خواص انار برای سلامتی بی شمار است. انار از دید مسلمانان میوه ای مقدس بوده و خوردن آن توسط بزرگان دینی توصیه شده است. در فرهنگ شیعی انار به خاطر رنگ سبز تند برگ هایش اهمیت خاصی دارد.
آنچنان که مشخص است انار با نیایش و تقدس عجین شده. انار با ظاهری یکپارچه و دانه های بی شمارش، وحدت و کثرت را همزمان به نمایش می گذارد و برای عارفان هم نمادی مهم است.
انار در باور های ایرانیان باستان نماد باروری و برکت بوده است. این برداشت به خاطر دانه های زیاد آن به وجود آمده. رسمی در میان برخی اقوام سنتی رایج است که در آن عروس، اناری را به زمین می زند تا بترکد. تعداد دانه هایی که پخش می شود نشانگر تعداد فرزندانی ست که به دنیا خواهد آورد.
فلسفه انار شب چله
انار در فرهنگ و ادبیات ایران
انار در فرهنگ های مختلف نماد فراوانی، برکت و جاودانگی ست. این تاثیر احتمالا از آنجا نشات گرفته که از آغاز تمدن، گیاهان علاوه بر تامین خوراک انسان، به عنوان دارو، پوشش لوازم آرایش و رنگ مورد استفاده بودند. انار جایگاه خاصی هم در فرهنگ و ادبیات ایرانی دارد. اما این نقش چگونه به وجود آمده؟ در فرهنگ و ادبیات ایرانی انار نشانه چیست؟
برخی انار ها را با توجه به کاربردشان نامگذاری کرده اند و برخی نام هایی ادبی دارند. مثلا:
- انار سوری: نوعی انار است که زرتشتیان در گذشته از آن در مراسم و جشن های عروسی استفاده می کردند.
- انار گبری: در یزد زرتشتیان به گبر یا گور معروفند. انار گبری نوعی از این میوه است که پوستی قرمز و زیبا دارند. این انار را هم زرتشتیان در مراسم هایشان استفاده می کردند.
- انار خاتونی: به آمنه خاتونی یا خانمی هم مشهور است و دلیل آن محبوبیت این نوع در بین خانم ها در دوران گذشته بوده. این نوع انار در اصفهان و یزد بیشتر یافت می شوند.
- انار پنجه عروس: به خاطر رنگ حنایی آن با انگشتان رنگین عروس ها چنین نام گرفته.
- انار لیلی: با نام دختر حمومی هم مشهور است. پوست زیبا، لطافت و قشنگی این میوه موجب انتخاب این نام شده است.