ازدواج موقّت یا مُتعَه یا نکاح مُنْقَطِع یا عقد موقت نوعی ازدواج است که زن با قرائت صیغه ای، خود را برای زمانی معین و محدود به ازدواج مرد در می آورد. آیه ۲۴ سوره نساء درباره ازدواج موقت نازل شده است. مسلمانان در مشروع بودن متعه در دوره پیامبر(ص) اتفاق نظر دارند؛ ولی در اینکه این حکم شرعی بعد از پیامبر نیز باقی است یا نه، اختلاف دارند.فقهای امامیه به مشروع بودنِ ازدواج موقت پس از پیامبر(ص) معتقدند. این نوع ازدواج، در قانون مدنی ایران به رسمیت شناخته شده و ازدواج موقت در ایران به نام صیغه معروف است.متعه یا ازدواج موقت بدین معناست که زن، شخصا یا به وسیله وکیل خویش، خود را برای مدتی معلوم با مهریه تعیین شده به ازدواج مردی درآورد که در ازدواج با او مانع شرعی نداشته باشد.مانع شرعی عبارت است از مواردی که از نظر شرعی، ازدواج ممنوع است مانند: خویشاوندی نَسبی یا سببی یا شیری یا عده یا شوهر داشتن.
صیغه موقت چیست؟
تعیین مهریه در ازدواج موقت
در ازدواج موقت نیز مثل ازدواج دائم بایستی مهریه ای تعیین گردد و مقدار آن بسته به توافق طرفین است، اما برخلاف ازدواج دائم که تعیین مهریه را می توان به بعد از ازدواج موکول کرد یا اصولاً توافقی بر آن نکرد، در ازدواج موقت عدم تعیین مهریه در زمان عقد موجب باطل شدن قرارداد می شود.
انقضای عقد در ازدواج موقت
طلاق در متعه وجود ندارد و انقضای آن با پایان مدت یا بذل مدت است، به این معنی که مرد می تواند قبل از پایان مدت از بقیه زمان صرفنظر کرده و رابطه زوجیت را به پایان برساند
شرایط صحیح بودن صیغه
برای اینکه آثار حقوقی و شرعی عقد موقت جاری شود باید شرایطی را داشته باشد. این شرایط شامل شرایط صحت عقد نکاح به صورت کلی، که باید هم در صیغه هم در نکاح دائم وجود داشته باشد، و شرایط اختصاصی صحیح بودن عقد، که فقط مختص به ازدواج موقت بوده، می باشد و در صورت نبود هر کدام از این شرایط عمومی و اختصاصی، عقد موقت صحیح نخواهد بود. شرایط صحیح بودن صیغه عبارتند از:
- شرایط عمومی صحت ازدواج موقت: داشتن قصد برای ایجاد عقد، رضایت داشتن برای انعقاد عقد، نبودن مانع برای ازدواج به طور مثال زن شوهر نداشته باشد، و در آخر هم رعایت شرایط ازدواج موقت دختر باکره ؛ یعنی اذن پدر یا جد پدری آنها .
- شرایط اختصاصی صحت ازدواج موقت: تعیین مدت برای ازدواج موقت و تعیین مهریه عقد موقت.
اجازه پدر برای ازدواج موقت
پسر بالغ و رشید و دختر بالغ و رشید و غیرباکره در امر ازدواج استقلال دارند و هیچ کس حتی پدر بر آن ها ولایتی ندارد. هم چنین پدر و جد پدری بر فرزند صغیر و فرزند بالغ دیوانه یا سفیه (کم عقل) خود ولایت در ازدواج دارند و می توانند در صورت نبود مفسده او را به ازدواج دیگری درآورند و بنا به نظر مشهور آن پسر یا دختر پس از بلوغ نمی تواند ازدواج را برهم بزند. اما در مورد ولایت پدر (و جد پدری) بر نکاح دختر بالغ (بنا به نظر مشهور نه ساله قمری) باکره رشیده (غیرسفیه) اختلاف نظر وجود دارد؛ برخی ولایت پدر بر دختر رشید را نپذیرفته و ازدواج را بر عهده خود دختر می دانند، گروهی دیگر به ولایت مشترک پدر و دختر معتقدند یعنی برای ازدواج هم اراده دختر و هم اجازه پدر را لازم می دانند و هیچ یک از آن ها به طور مستقل نمی تواند عقد ازدواج را جاری کند، برخی هم بین نکاح دائم و موقت تفاوت نهاده و در نکاح دائم دختر را مستقل و در نکاح منقطع، غیرمستقل می دانند، یا برعکس در نکاح دائم غیرمستقل و در نکاح منقطع مستقل می دانند و دسته ای دیگر هم ولایت را به طور کامل بر عهدهٔ پدر می دانند و حقی برای دختر در ازدواج قائل نیستند.
تفاوت های ازدواج موقت و دائم
- آنچه در درجه اول این دو را از هم متمایز می کند، یکی این است که زن و مرد تصمیم می گیرند به طور موقت با هم ازدواج کنند و پس از پایان مدت اگر مایل بودند تمدید کنند، تمدید می کنند و اگر مایل نبودند از هم جدا می شوند.
- دیگر اینکه از لحاظ شرایط، آزادی بیشتری دارند که به طور دلخواه به هر نحو که بخواهند پیمان می بندند. مثلًا در ازدواج دائم خواه ناخواه مرد باید عهده دار مخارج روزانه و لباس و مسکن و احتیاجات دیگر زن از قبیل دارو و طبیب بشود، ولی در ازدواج موقت بستگی دارد به قرارداد آزادی که میان طرفین منعقد می گردد؛ ممکن است مرد نخواهد یا نتواند متحمل این مخارج بشود یا زن نخواهد از پول مرد استفاده کند.
- در ازدواج دائم، زن خواه ناخواه باید مرد را به عنوان رئیس خانواده بپذیرد و امر او را در حدود مصالح خانواده اطاعت کند، اما در ازدواج موقت بسته به قراردادی است که میان آنها منعقد می گردد.
- در ازدواج دائم، زن و شوهر خواه ناخواه از یکدیگر ارث می برند، اما در ازدواج موقت چنین نیست.
- در ازدواج دائم، برخی فقها قائلند هیچ کدام از زوجین بدون جلب رضایت دیگری حق ندارند از بچه دار شدن و تولید نسل جلوگیری کنند، ولی در ازدواج موقت جلب رضایت طرف دیگر ضرورت ندارد. در حقیقت، این نیز نوعی آزادی دیگر است که به زوجین داده شده است. اثری که از این ازدواج تولید می شود یعنی فرزندی که به وجود می آید، با فرزند ناشی از ازدواج دائم هیچ گونه تفاوتی ندارد.
- مهر، هم در ازدواج دائم لازم است و هم در ازدواج موقت، با این تفاوت که در ازدواج موقت عدم ذکر مهر موجب بطلان عقد است و در ازدواج دائم عقد باطل نیست، مهرالمثل تعیین می شود.
- همان طوری که زوجه دائم بعد از طلاق باید مدتی عده نگه دارد زوجه موقت نیز بعد از تمام شدن مدت یا بخشیدن آن باید عده نگه دارد با این تفاوت که عده زن دائم سه نوبت عادت ماهانه است و عده زن غیر دائم دو نوبت یا چهل و پنج روز.
- در ازدواج موقّت بر خلاف ازدواج دائم، در گزینش زن ها محدویتی وجود ندارد و مرد می تواند هر تعداد زن را که بخواهد به عقدموقّت خویش درآورد.
آشنایی با دعاهای مجرب برای سلامتی جنین
