آشنایی با فرهنگ و اداب و رسوم مردم آلبانی

کشور آلبانی کشوری است در جنوب شرقی اروپا که از نظر جغرافیایی بسیار حائز اهمیت است. کشور آلبانی از شمال غرب با مونته نگرو همسایه است و از سمت شرق نیز با کوسوو هم مرز است. این کشور لقب کوچکترین کشور بالکان را به خود اختصاص داده است. در اقتصاد این کشور در حدود ۲۱ درصد کشاورزی سهم دارد و حدود ۲۰ درصد نیز در بخش صنعت دیده می شود اما بیشترین رشد اقتصادی در بخش خدمات به چشم می خورد که ۵۸ درصد را شامل شده است. نیروی کار در این کشور حدود یک میلیون و ۱۲۰ هزار نفر و نرخ اشتغال، ۶۰.۳۰ است. رئیس جمهور این کشور با رأی مخفی اعضای پارلمان برای دوره های ۵ سال انتخاب می شود و رئیس جمهور، نخست وزیر را انتخاب می کند.

تاریخ آلبانی

نام بومی این کشور اشچیپری است که به زبان خود آلبانیایی تلفظ می شود. حدود ۹۵ درصد از مردم این کشور از تبار آلبانیایی هستند و سایرین یونانی هستند. مردم آلبانی از ریشه قوم ایلیری هستند و از اقوام هندواروپایی شناخته شده اند. این کشور ۴۳۱ سال در دست امپراطوری عثمانی بوده است و در دوران معاصر ۵۰ سال را در وضعیت حکومت کمونیستی پشت سر گذشته است.

پس از آن ۵۰ سال حاکمیت کمونیسم بر این کشور ورود کرده است که سبب شده بحران های تاریخی زیادی برای کشور آلبانی دیده شود، در سال ۱۹۹۰ این کشور توانست استقلال خود را به دست آورده است. با از هم پاشیدن نظام کمونیست در جهان حزب های دموکراتیک جدید وارد این میدان شدند و این روال سبب شد که سیستم قدرت و ایجاد زمینه در این کشور به سمت فرهنگ و فناوری پیش برود.

ریشه قوم آلبانی

مورخان یونانی ایلیری ها را اجداد نژاد گگ یعنی آلبانیاییان منطقه شمال و اپیروت را اجداد آلبانیاییان جنوب یا توسکها دانسته اند. بر همین اساس منطقه ویااگنیتا را مرز بین اپیروتها و ایلیریها قلمداد کرده اند که این مرز با طول رودخانه اشکومبینی که در حال حاضر نژاد گگ را از توسک جدا می کند تطابق دارد.
آلبانی دارای تمدنی بسیار کهن از دوران دیرینه سنگی می باشد این واقعیت از اکتشافات مختلف زمین شناسی در مناطقی چون سواحل یونانی زارا و غیره به اثبات می رسد. باستان شناسان آلبانی از سال 1945 م تحقیقاتی درباره آثار نوسنگی در دوره 6000 تا 2600 قبل از میلاد در منطقه آلبانی کنونی انجام داده اند. بر اساس تحقیقات باستانشناسان انسان از دوره دیرینه سنگی تا نوسنگی و از 1000 قبل از میلاد و قبل از آن در عصر آهن در سرزمین کنونی آلبانی زندگی می کرده اند آثاری از عصر برنز کشف شده است بیشترین آثار باستانی کشف شده در مناطق آلبانی به عصر برنز یا آهن تعلق دارد و در این دوره بیشترین آثار تمدن از انسانها که یکسره در جنگ و تکاپو بودند به دست آمده است.

اجداد آنان از اصیل ترین نژاد هستند این عقیده با توجه تحقیقات زبانشناسی باستان شناسی و قوم شناسی به اثبات رسیده و جای شکی نیست که آلبانی های کنونی در منطقه بالکان نسل باقیمانده از ایلیری ها هستند.

فرهنگ مردم آلبانی

سفر به آلبانی، تجربه لذتبخشی است، چرا که این کشور مردمانی بسیار مهربان دارد. در این کشور، در زمان سلام و احوال پرسی مردم با هم دست می دهند و بانوان همدیگر را در آغوش می گیرند. مردم آلبانی به هیچ عنوان به فکر فخر فروشی نیستند، در این کشور زندگی ساده یک اصل بسیار مهم محسوب می شود. مردم آلبانی در زمان کار بسیار جدی هستند و به هیچ عنوان اهل شوخی و یا وقت گذرانی نیستند.

مردم این کشور، پرچم کشور آلبانی را بسیار مهم می دانند به طوری که معتقد هستند نشان ملی این کشور وابسته به پرچم است و برای آن ارزش قائلند. در کشور آلبانی کتاب خوانی بسیار رایج است. مردم این کشور اعتقادات دینی بالایی دارند این موضوع از حجاب کشور آلبانی نیز مشخص است.

در این کشور بانوان نیز در فضای کاری و جامعه حضور دارند و برای بانوان بسیار ارزش قائل می شوند. خانواده از بخش های مهم زندگی در آلبانی است؛ مردم این کشور به خانواده خود بسیار اهمیت می دهند و این موضوع بخشی از فرهنگ این کشور است. یکپارچگی و وحدت در این کشور بسیار به چشم می خورد و مشخص است که طول مدت دوستی ها در آلبانی بسیار زیاد است و افراد به خواسته های هم اهمیت زیادی می دهند.

روند تربیت کودکان در آلبانی آنقدر صحیح و دقیق پیش می رود که افراد پس از بزرگ شدن و تشکیل خانواده نیز به بزرگان خود احترام می گذارند. در این کشور مادران احترام بالاتری نسبت به سایر افراد دارند و مردم کشور آلبانی معتقد هستند که مادر مهم ترین عضو خانواده است و بیشترین زحمت را کشیده است.

زبان مردم آلبانی

زبان آلبانیایى مشهور به زبان اِشچیپ (Shqip) به ‏معناى عقاب است که به ‏دلیل دشوارى تلفظ معمولاً "شیپ" خوانده می شود. این زبان بنابر بعضى مطالعات زبان‏شناختى شاخه‏ اى منحصر به ‏فرد و منشعب از ریشه زبان‏ هاى هندى ـ اروپایى است که با هیچ‏یک از زبان ‏هاى کنونى آن خویشاوندى ندارد. به ‏دلیل هم‏ ریشه بودن زبان آلبانیایی با زبان فارسى، که آن نیز از ریشه هندواروپایى است و همچنین به‏ دلیل حضور عثمانیان در آلبانى و نفوذ ادبیات فارسى در آن کشور، کلمات مشترکى میان فارسى و عربى و آلبانى به‏ خصوص در امور دینى می توان یافت؛ کلماتى مثل "آب دست" (وضو)، امانت، برکت، چهره، حقیقت، میدان، دشمن، کبریت، گناه، نوروز. آلبانیایی ها از گذشته با زبان فارسی آشنا بوده ‏اند و حتی در مناطقی چون شهر اِلباسان این زبان مورد استفاده بوده است. از شاعران فارسی‏ گوی آلبانی می‏ توان از بابا سلیم روحی (۱۹۴۴ ـ ۱۸۶۹) یا نعیم فراشری شاعر و نویسنده قرن نوزدهم آلبانی نام برد که دارای سه دیوان به زبان ‏های فارسی، ترکی و عربی بوده است.

دین

مسلمانان پس از سال ۱۹۲۹ بیشترین جمعیت کشور آلبانی را تشکیل می دهند.

• اسلام ۷۰٪
• مسیحیت ۳۰٪

آلبانی تنها کشور اروپایی با بیشینه مسلمان می باشد. ریشه اسلام در آلبانی به دوره امپراتوری عثمانی باز می گردد. ریشه اسلام در آلبانی به دوره امپراتوری عثمانی باز می گردد. بیشینه مسلمانان آلبانی حنبلي مذهب هستند اما اقلیت قابل توجهی از آنان پیرو مذهب شیعه و يا از فرقه بکتاشیه می باشند.

مسلمانان حنبلي که در آلبانی زندگی می کنند شباهت زیادی به شیعیان اماميه دارند، عشق به اهل بیت (ع) عقیده ای مشترک میان شیعیان و حنبلي مذهب هاست. حتی مسیحیان این کشور نیز از این عشق بی بهره نیستند.مثلا در عاشورا مسلمانان از اماميه و حنبلی باهم به برگزاری مراسم عاشورا می پردازند، ده روز را با هم در این ایام روزه می گیرند و لباس سیاه بر تن می کنند. عشق به اهل بیت (ع) تنها عامل حفظ اسلام در دوره نظام کمونیستی در آلبانی بوده است .

در زمان حکومت كمونيستي ، اقدام به ویرانی 1700 مسجد، 200 حسینیه و مدرسه دینی شد . در تمام کشور جز یک مسجد که مسجد مرکزی شهر بود، مسجد دیگری باقی نماند که البته آن را نیز به موزه تبدیل کردند. علاوه بر این، تمام کتاب های دینی را نابود کردند و در سال 1967 قانونی را صادر کردند که به موجب آن، داشتن اعتقادات دینی ممنوع اعلام شد و هر کس که یکی از شعایر دینی را برپا دارد، مثلا نماز بخواند یا روزه بگیرد و یا قرآن تلاوت کند و ... به حبس تا 20 سال محکوم می شدند. بسیاری از بزرگان دین و مردم عادی به حبس تا 20 سال نيز محکوم شدند. جرم آنها این بود که کتاب اسلامی نگهداری می کردند یا در نهان نماز می خواندند. هزاران تن از مسلمانان به این اقدامات اعتراض کردند و به زندان رفتند و يا کشته شدند. در آن دوره، عشق به ائمه و اسلام در وجود مسلمانان به حسرت تبدیل شد. همین حسرت هم باعث شد که بعد از مرگ انور خواجه همگی سر به شورش نهادند و نظام کمونیسم را از جا کندند و آزادی دینی و نظام جمهوری را اعلام نمودند.

قوانین عمومی در آلبانی

• مردم آلبانی در زمان غذا خوردن سکوت را تبدیل به قانون کرده اند و جز در موارد ضروری صحبت نمی کنند.
• در این کشور تعطیلات رسمی زیادی دیده می شود که طبق قوانین در این روزها افراد نباید مغازه های خود را باز نمایند و کسب درآمد در چنین روزهایی اشتباه است.
• در آلبانی فریاد کشیدن و یا صحبت با صدای بلند مشکل می شود.

جشن نوروز در آلبانی

سرزمین امروزی آلبانی پس از پشت سر نهادن تغییرات وسیع در مرزهای جغرافیایی خود طی قرون متمادی تاریخ و الحاق بسیاری از بخشهای آن به کشورهای همسایه، اکنون با مساحت 28.748 کیلومتر مربع (نزدیک به مساحت استان سمنان) و جمعیتی در حدود 3.600.000 نفر با موقعیت جغرافیایی ویژه اش در شبه جزیره بالکان و در کنار آب های دریای آدریاتیک توانسته است در پیوند با گذشته تاریخی خود، خصوصا تاریخ معاصر چند صد ساله اخیر گوشه هایی از نمادها و مضامین ارزشی شرق را در این بخش از اروپا جلوه گر نماید. حضور و مرکزیت طریقت شیعی بکتاشی از اوایل قرن 20 میلادی در این کشور امروز خود نمونه و جلوه ای ماندگار از همین مضامین معرفتی در این سوی دنیا می باشد. دست تقدیر بر آن بود تا با روی کار آمدن دولت آتاتورک در ترکیه و برخورد آن با بکتاشیان مقر این جماعت که تا پیش از سال 1925 در استانبول قرار داشت بدلیل آلبانیایی بودن رهبر وقت آن به تیرانا پایتخت آلبانی منتقل گردد و از آن تاریخ تا به بعد آلبانی تبدیل به مکان اصلی تفکر بکتاشی در بالکان و جهان شود.

اما به ناگاه در سال 1967 آلبانی شاهد تصویت و اجرای قانون مبارزه با خدا از سوی حکومت کمونیستی انورخوجه گردید و پس از آن بکتاشیان در کنار پیروان دیگر ادیان سالهای سختی را برای انجام مراسم و مناسک دینی خود در خفا سپری کردند. پس از فروپاشی نظام الحادی انورخوجه در اوایل دهه 90 میلادی بکتاشی ها مجددا این فرصت را یافتند که به ترمیم و احیاء خویش و برپایی مراسم و مناسک دینی و فرهنگی خود بپردازند. یکی از همین مراسم که همه ساله در روز 22 مارس (دوم فروردین) یک روز پس از نوروز ایرانیان توسط ایشان برگزار می گردد مراسمی بنام " سلطان نوروز" است که در آن بکتاشیان تولد امام علی (ع) را همراه با بهار طبیعت جشن می گیرند. این روز پس از فروپاشی نظام کمونیستی انورخوجه و بازگشت مجدد آزادی مذاهب در آلبانی از سوی دولت بعنوان یک جشن ملی شناخته شده و تعطیل عمومی اعلام گردیده است. محل برگزاری این جشن در معبدهای بکتاشی ها که به آن «تکیه» می گویند و به صورت دسته جمعی می باشد. بزرگ ترین و مجلل ترین مراسم در تکیه اصلی بکتاشی ها در شهر «تیرانا» و با حضور رهبر آنها که به او «بابا» می گویند، و همچنین حضور فعالان سیاسی و مذهبی داخلی و خارجی اجرا می شود.

در روزهای قبل از جشن سلطان نوروز، مریدان بکتاشی به زیارت آرامگاه رهبران پیشین خود می روند. آنها همچنین با رهبران و بالاترین مقام مذهبی خود دیدار می کنند. بعضی از زائران، گوسفندی برای قربانی نیز می آورند. صبح روز 22 مارس، جمعیتی در حدود 1000 تا 1500 نفر در باغ تکیه، جلوی در ورودی عبادتگاه که به آن «میدان» گفته می شود، جمع می شوند. در بین شرکت کنندگان نمایندگان مذاهب دیگر نیز حضور دارند. در آغاز برنامه، سرود ملی کشور نواخته می شود و به احترام کشته شدگان جنگ کوزوو، یک دقیقه سکوت اعلام می شود. پس از آن «بابا رشادی» که از سال 1996 رهبر بکتاشی هاست، به همراه دراویش دیگر با خواندن سرودهای خاص سلطان نوروز برنامه را آغاز می کند. پس از سخنرانی و موعظه ی طولانی بابا رشادی، یکی دیگر از دراویش مهم شعرهایی از «نعیم فراشی» شاعر ملی آلبانی که بکتاشی بوده است را می خواند. مراسم سلطان نوروز با دیدار مردم - که صف طولانی تشکیل داده اند - با بابا رشادی و دیگررهبران فرقه ادامه می یابد. زن و مرد با هیجان به دیدار او می آیند و صورت یا دست او را می بوسند و این دیدار ساعت ها به طول می انجامد. به هر فرد در موقع خروج، شیرینی «لقوم» (راحت الحلقوم)تعارف می شود.

نخست وزیر، رهبر اپوزیسیون، روسای ارتش، سفیران کشورهای گوناگون و رهبران مذاهب دیگر در بین مهمانان ویژه دیده می شوند که از آنها به صورت خاصی پذیرایی می شود. به این مهمانان به جای راحت الحلقوم، در استکان های کوچکی شیر تعارف می شود. این شیر با آیین خاصی در صبح همان روز تقدیس شده است. در دوره کمونیستی خیلی از مردم در خانه هاشان مخفیانه جشن می گرفتند. به این ترتیب برخی ازسنت های مردمی سلطان نوروز فراموش شده اند. در حال حاضر سلطان نوروز را در خانه به شکل خاصی برگزار نمی کنند. آنها فقط شیرینی هایی تهیه می کنند. علاوه بر آن در خانه ها ناهار مخصوص آماده می شود و میوه های فراوان روی میز قرار می گیرد. اما محب های (خواص) بکتاشی، در روزهای سلطان نوروز، یک سفره ی مخصوص می اندازند. نان «بورک» و خوردنی های سبز که درطبیعت دردسترس است، تهیه می کنند. روی سفره میوه های گوناگون، فرآورده های شیر و شیرینی های مختلف می گذارند. همچنین قرآن را باز کرده روی سفره قرار می دهند. شمع روشن کرده و بعد قرآن می خوانند. محب ها با هم سرود می خوانند و شربت می نوشند. معنی آن این است که آدم با یک نوع عشق معنوی مرتبط است. بعد به دیدار همدیگر می روند. در آغاز، این جشن مراسم کوچکی بود که تنها در شهر «اِلباسان»(Elbasan) در 14 مارس برگزار می شد. در آن زمان به عنوان جشن ملی آلبانی نبود اما اخیراً آن را به عنوان یک جشن ملی اعلام کرده اند.

آداب و رسوم مردم آلبانی در رمضان

مسلمانان آلبانی در آغاز ماه مبارک رمضان با توزیع رساله ها و بروشورهای مختلف به تشریح فضایل این ماه پر فضیلت پرداخته و به استقبال ماه رمضان می روند. با رویت هلال ماه رمضان صدای طبل در مناطق مختلف آلبانی شنیده می شود و بدین شكل روز اول ماه به طور رسمی اعلام می شود. مسحرات نیز با در دست داشتن طبل های خود با حضور در كوچه ها و خیابان ها، مسلمانان را از زمان افطاری و سحری مطلع می كنند. آنها در هنگام طبل زدن برخی دعاها را می خوانند و شهروندان نیز در پایان ماه مبارك به این افراد هدایا و پول می دهند. از عادت های نیكوی آلبانیایی ها در این ماه می توان به افزایش مهربانی میان مردم به خصوص مسلمانان و مسیحیان اشاره کرد. در این ماه دید و بازدیدها میان آنها افزایش می یابد و دشمنی ها جای خود را به دوستی ها می دهد به گونه ای كه مسیحیان از فضای عرفانی این ماه تاثیر می گیرند و برخی از آنها این ماه را به همراه مسلمانان روزه می گیرند و با درك منزلت شب قدر، آن را به شب زنده داری و مناجات می پردازند.
مسلمانان آلبانی همچنین در شب های ماه مبارك به ادای نماز شب، تلاوت قرآن، نشست ها و بررسی اخبار كشورهای اسلامی و مشكلات برادران مسلمان خود می پردازند. در دهه آخر ماه مبارك رمضان نیز در مساجد معتکف می شوند و به ذكر و مناجات خدا می پردازند. مسلمانان آلبانی شب بیست و هفتم رمضان را شب قدر می دانند و آن شب را به شب زنده داری می پردازند.

جشن کریسمس

آلبانی ها می گویند "Gzuar Krishtlindjet!" به یکدیگر در کریسمس سلام. مؤمنان و دیگرانی که می خواهند جشن کریسمس را جشن بگیرند ممکن است در شب کریسمس در یک شب نیمه شب حضور داشته باشند. جشن عید کریسمس معمولا یک بدون گوشت است که شامل غذاهای ماهی، سبزی و لوبیا است. باکلاوا نیز خدمت می شود. بعضی از خانواده ها نیز ممکن است در این روز هدیه ای به شما بدهند. Expats در آلبانی از سنت های کریسمس خود لذت می برند. خارجی هایی که در آلبانی زندگی می کنند ممکن است یک درخت را برای کریسمس بگذارند، دیگران برای روز به خانه هایشان بروند و شیرینی هایی که برای تعطیلات آنها استفاده می شود را بخورند. هرچند کریسمس سالها ساکت تر از آلبانی بوده است، اما در غرب، کسانی که تمایل به نور و خلق و خوی جشن می گیرند که کریسمس اغلب اوقات می تواند در سال نو میلادی خود را پر کند. درخت کریسمس در میدان اصلی تیرانا و نمایش آتش بازی در شب کمک می کند تا روز علامت گذاری شود.

سخن آخر

مردم آلبانی قوانین را بسیار ارزشمند می دانند و آنها رعایت می کنند. احترام، یکی از بزرگترین ارزش های این ملت است. هزینه های زندگی در آلبانی در مقایسه با بقیه اروپا بسیار پایین است. امیدواریم از سفر به کشور آلبانی لذت ببرید.

آشنایی با فرهنگ و آداب و رسوم مردم نیجریه