یکی از موضوعاتی که کمتر بدان توجه شده، انطباق معاملات فضای مجازی با اصول و مبانی فقهی و شرعی است. بدست آوردن رزق و روزی حلال در فضای مجازی به علت پیچیدگی های فضای مجازی به مراتب دارای اهمیت بیشتری است.
فارکس چیست؟
بازار تبادل ارزهای خارجی که به اختصار Forex یا FX نامیده می شود، فارکس بر خلاف بورس هیچ بازار فیزیکی متمرکزی ندارد، اما مراکز عمده معاملات ارزی در جهان انگلستان، آمریکا و ژاپن می باشند.
نظر مراجع تقلید در خصوص فارکس چیست؟
حضرت آیت الله العظمی خامنه ای:
مبادله ارزى با ارز دیگر که همجنس هم نیستند چنانچه منع قانونى در میان نباشد اشکال ندارد و سود حاصله نیز حلال است ولى اعتبار دادن کارگزاران به سرمایه معامله گر اگر به عنوان قرض دادن به معامله گر باشد که قهراً همراه با دریافت سود است، در این صورت چنین معامله اى از طرف کارگزار براى معامله گر صورت شرعى ندارد.
آیت الله مکارم شیرازی:
چون فاركس شرايط شرعيّه معاملات را ندارد جايزنيست.
آیت الله سیستانی:
حضرت آیت الله اجازه ورود در چنین معاملاتى را نمی دهند.
آیت الله صافی گلپایگانی:
از آنجایی که معامله در بازار مذکور صوری است و لذا معاملات واقعه در آن صحیح نمی باشد.
آیت الله نوری همدانی:
بازار فارکس و معاملات آن صورت شرعی ندارد.
باینری آپشن چیست؟
باینری آپشن یک بازار مالی مجازی است که معامله گران آن می بایست قیمت سهام ها را در روز های پیش رویشان حدس بزنند؛ اگر معامله گران افزایش یا کاهش قیمت سهام ها را درست حدس زده باشند، تا ۹۰ درصد سود می کنند، ولی اگر اشتباه حدس زده باشند، ضرر می کنند. اساس معاملات باینری آپشن، بر مبنای بله یا خیر است.
چگونگی انجام معاملات در باینری آپشن
برای آشنایی بیشتر با چگونگی انجام شدن معاملات در باینری آپشن، یک مثال نقل می کنیم.
از شما پرسیده می شود: قیمت سهام شرکت N امروز یکم ژوئن ۲۰۱۹ ساعت پنج بعد از ظهر، ۳۵ دلار و ۵۰ سنت است، به نظر شما این سهام در تاریخ دوم ژوئن ۲۰۱۹ ساعت پنج بعد از ظهر، ۳۶ دلار خواهد بود؟ شما می توانید پیش بینی کنید که بله قیمت ۳۶ دلار خواهد بود و یک نرخ نیز برای پیشنهاد خود ایجاد کنید؛ مثلا ۲۰۰ دلار. در روز دوم ژوئن، اگر سهام بالای ۳۶ دلار رفته باشد، شما چیزی حدود ۷۰ درصد سود می کنید؛ یعنی علاوه بر اینکه ۲۰۰ دلار خود را دریافت می کنید، ۱۴۰ دلار هم به علت حدس صحیح، آید شما می شود. ولی اگر حدس شما صحیح نباشد و قیمت سهم به ۳۶ دلار نرسد، دویست دلار شما از دست می رود.
آیا باینری آپشن همان قمار است؟
اکنون که با یک مثال نحوه کسب درآمد از طریق باینری آپشن را توضیح دادیم، احتمالا شما نیز شباهت هایی میان این سیستم و سیستم کسب پول از طریق قمار پیدا کرده اید. مهم ترین شباهت کسب پول از طریق باینری آپشن با کسب پول با قمار این است که شما در صورت باخت یا حدس اشتباه، مقداری پول از دست می دهید. البته از جهتی دیگر، می توانیم چنین تبیین کنیم که باینری آپشن به قمار شبیه نیست، چراکه در سیستم کسب درآمد باینری آپشن، شما با یک حدس آماری به پیش می روید، ولی در قمار همه چیز به شانس بستگی دارد.
حکم شرعی کسب پول از باینری آپشن
در معاملات باینری آپشن هیچ کالایی رد و بدل نمی شود و سیستم معامله صرفا بر پایه یک سری معاملات صوری ارزی است؛ به این معنا که معامله گران صرفا با حدس زدن افزایش یا کاهش قیمت سهام، سود یا زیان می کنند و هیچ دخل و تصرفی در سهام شرکت ها و همچنین در رشد یا ضعف اقتصاد ندارند. با توجه به این مقدمات، می توان باینری آپشن را نوعی بازی دانست. از طرف دیگر، این معاملات بر مبنای برد و باخت است و بازنده در ازای باخت متحمل ضرر هایی می شود. پس می توان گفت که باینری آپشن از مصادیق قمار محسوب می شود و درآمد حاصل از آن حلال نیست.
نظر مراجع تقلید در خصوص باینری آپشن چیست؟
حضرت آیت الله العظمی خامنه ای:
چنین درآمدی دارای اشکال شرعی است.
سوال: نوعی روش برای کسب درآمد در فضای مجازی به وجود آمده است که به روش باینری آپشن شناخته می شود؛ معامله گران این سیستم باید مطابق با تحلیل و سابقه آشنایی خود با بورس کالاها، قیمت برخی سهام ها را در آینده نزدیک حدس بزنند. اگر این حدس ها صحیح باشد، تا حدود ۹۰ درصد سود می کنند، ولی اگر این حدس اشتباه از آب در بیاید، معامله گر مقداری پول از دست می دهد. کسب درآمد از این طریق، چه حکمی دارد؟
پاسخ: کسب درآمد با این شیوه صحیح نیست و شما درآمد حاصل شده از این طریق را مالک نمی شوید.
آیت الله مکارم شیرازی:
با توجه به اينکه ارز يا کالاي معامله شده در اين بازار قابل تحويل به مشتري نيست، معامله صورت شرعي ندارد و جايز نيست.
سوال: در این روزها، گونه ای از معامله در فضای مجازی رواج پیدا کرده است که معامله گران بر مبنای حدسی که درباره افزایش یا کاهش قیمت سهم ها می زنند، ضرر یا سود خواهند کرد. این شیوه معامله به سبب اینکه براساس تحلیل های آماری و سابقه آشنایی با بازار بورس شکل می گیرد، تفاوت بزرگی با قمار دارد. آیا کسب درآمد از این طریق جایز است؟
پاسخ: با در نظر گرفتن این مسئله که ارز یا کالای معامله شده در چنین بازاری، قابلیت تحویل دادن به مشتری را ندارد، معامله صورت شرعی نمی پذیرد و جایز نیست.
نظر آیت الله سیستانی:
آیت الله سیستانی نیز معتقد هستند که قمار و معاملات نظیر قمار حرام هستند، ولی اگر طرف بازنده یک شخص کافر باشد، تصرف در پول کافر اشکالی ندارد. البته بهتر است که این عمل انجام نشود.
آیت الله شبیری زنجانی:
آیت الله شبیری زنجانی معتقد هستند که معاملات باینری آپشن جایز نیستند و معاملاتی که با این عنوان انجام می شوند، صورت شرعی ندارند. البته ایشان در این باره، یک نکته حائز اهمیت بیان می کنند: اگر پول حاصل شده از این معاملات از طرف یک شخص کافر باشد، تصرف در آن اشکالی ندارد؛ یعنی معامله باینری آپشن و پول حاصل از آن حرام است مگر اینکه طرف معامله شما یک کافر باشد. در این صورت می توانید پول حاصل از معامله را دریافت کنید.
آشنایی با حکم شرعی شعبده بازی و تردستی
