آشنایی با هنر طلاکوبی و جزئیاتی درباره آن

طلاکوبی

یک نوع هنر زیبا و جذاب در کشور ایران هنر طلا کوب نام دارد که از آن با نام نقره کوب هم یاد می شود. در این هنر که بیشتر به صورت تزئینی است، حکاکی هایی بر روی فولاد انجام می شود. حکاکی های انجام شده بر روی فولادها بسیار نازک بوده و منجر به ایجاد شیار بر روی سطح کار می شود. این شیارهای نازکی که ایجاد می شود را با طلا و نقره پر می کنند. این هنر زیبا در شهرهایی همچون خراسان و برخی دیگر از شهرهای ایران نیز انجام می شد اما بیشتر در شهر اصفهان رواج پیدا کرد.

تاریخچه

هنر طلاکوبی به خراسان، سمرقند و افغانستان اختصاص دارد که در این میان تعداد انگشت شماری از استادان ایرانی در این زمینه فعالیت دارند. در ایران به این هنر کمتر پرداخته شده و بیشتر استادان این رشته اهل افغانستان هستند. طلاکوبی در دو سبک ایرانی و افغانی است که تفاوت میان این دو در تذهیب و مینیاتور به کار گرفته شده در طلاکوبی ایران است. قدمت این کار به 700سال پیش از دوره ی صفویه می باشد، که تاکنون مخفی و سری کار می شده، و هیچ گونه آموزشی نداشته است.

طلاکوبی روی فولاد

طلاکوبی یکی از شیوه های تزئین اشیاء و آثار فولادی است که امروزه در شهر اصفهان رواج دارد. از فولاد علاوه بر افزارهای معمولی عَلَم نیز ساخته می شود که می دانیم آن را پیشاپیش صف عزاداران به ویژه در مراسم سوگواری سالار شهیدان امام حسین (ع) حرکت می دهند. عَلَم علاوه بر تیغه های فولادی معمولاً دارای پیکره هایی از برخی پرندگان، حیوانات دیگر و نیز گلدان و شمعدان است که تمامی آنها به میله ای که قاب بر آن تکیه دارد متصل است و بر روی تیغه های عَلَم به ویژه تیغه ی وسط که از سایر تیغه ها بلندتر است اسماء مبارکه طلاکوب می شود.

در حال حاضر طلاکوبی بر روی مجسمه های پرندگان و حیوانات نظير طاووس، کبوتر، آهو، شیر و ... (که در واقع به تقلید از پیکره هایی که به انواع عَلَم سوگواری متصل است، ساخته و پرداخته می شود) نیز صورت می گیرد.

برای انجام کار طلاکوبی، جاهایی که می خواهند طلاکوبی کنند را مشخص کرده و آن را با کارد مخصوص طلاکوبی، که کوتاه و تیز است، زبر می کنند، سپس مفتول طلایی و یا در مواردی نقره ای بسیار نازکی را روی سطح زبر جای می دهند، آنگاه با چکش طلاکوبی سطح زبر را می کوبند و سرانجام با مصقول، آن را جلا می دهند و هرگونه ناهمواریش را از میان می برند. پس از طی این مراحل محصول آماده ارائه به متقاضیان است.

انواع و روش انجام طلاکاری به مختصر

نوعی از طلا کاری بر اشیای نقره ای وجود دارد، که از نظر منشا متعلق به ساسانیان دانسته شده. دراین نوع طلا کاری از ملغمه برای زر اندود کردن استفاده شده است، این روش به «طلاکاری آتشین» نیز معروف می باشد.

ملغمه مخلوط پودر طلا و جیوه است، که توسط کاردک یا دست، لایه ای نازک از آن روی سطح زمینه به طور یکنواخت پهن میگردد و بعد از اتمام کار حرارت می دهند. حرارت باعث می شود جیوه از سطح کار تبخیر شود و یک لایه نازک طلا بر بستر مس یا نقره باقی بماند. گاه برای طلا کوبی از ورقه های طلا نیز استفاده می گردد. برای این کار سطح مورد نظر را توسط قلم های عاج دار زبر می کنند، سپس ورق طلا را روی آن گذاشته به آرامی می کوبند. این پوشش با کمی حرارت ثابت می گردد.

در روشی دیگر:

برای انجام کار طلاکوبی، جاهایی را که می خواهند طلاکوبی شود، مشخص کرده و آن را با کارد مخصوص طلاکوبی، که کوتاه و تیز است، زبر می کنند.

(و یا در مواردی نقره) بسیار نازکی را روی سطح زبر جا می دهند. آنگاه با چکش طلاکوبی، سطح زیر را می کوبند و سرانجام آن را جلا می دهند تا هرگونه ناهمواری آن را از میان ببرند. پس از طی این مراحل، محصول آماده ارایه می گردد.

ابزارهای مهم طلاکوبی

ابزار عمده ي اين حرفه كارد مخصوصي است كه استاد كار جاهايي را كه بايستي طلا در آن نشانده شود به شكل ضربدر دندانه دندانه و زبر مي كند سپس سيمي از جنس طلا كه به آن نقده نيز مي گويند به ضخامت ۰۰۷/۰ سانتي متر در جاهاي زبر شده و شكاف داده شده گذاشته مي شود و با چكش طلا كوبي آن را چكش كاري مي كنند. در انتها با يك قطعه سنگ يشم يا عقيق سطح كار را مهره مي كشند اين عمل علاوه بر درخشان تر كردن طلا باعث مي شود كه رشته طلا به بدنه فولادي متصل شود . پس از اتمام كار طلاكوبي بر روي فولاد جوهر مخصوصي ماليده شده و به وسيله حرارت تمام سطح فولاد سياه رنگ مي شود سپس با مصقل پرداخت مي گردد تا كاملا جلا پيدا كند. هر چه ظرافت طرحها و نقوش بكار گرفته شده بيشتر باشد و درعين حال عمل چكش كاري طلا درشيارها دقيق تر و تميز تر انجام شود كيفيت محصول توليد شده افزون تر خواهد بود.

فلزاتی که روی آن ها طلاکوبی انجام میشود

در گذشته طلا کوبي روي فلزاتي مانند مس، برنج مفرغ، نيز انجام مي شد. اما امروزه هنرمنداني در گوشه و کنار کشور به ويژه در اصفهان و تهران آثار زيباي فولادي خلق مي کنند که در داخل و خارج کشور طرفداران زيادي دارد.

طلاکوبی و تاثیر آن بر روی دکوراسیون

آثار بسیار زیادی از هنر طلاکوبی وجود دارند که هر کدام از آن ها از طرح و زیبایی منحصر به فردی بهره مند هستند. از این رو به منظور داشتن یک دکوراسیون عالی می توانید از این آثار استفاده کنید که تنوع بالایی را نیز به خود اختصاص داده اند. همچنین اگر اشیا طلاکوبی شده قدمت زیادی را داشته باشد و به اصطلاح در بین وسایل عتیقه خودش را جای داده باشد، ارزش خانه شما را بالا می برند.

هر آنچه باید در مورد هنر سوخته کاری بر روی چوب دانست