آشنایی با هنر زره بافی

صنایع دستی، از دیرباز به عنوان هنری سرگرم کننده و درآمدزا، جایگاه خاصی داشته است. به مرور زمان و با فکر و خلاقیت صنعت گران و هنرمندان، این حرفه پیشرفت های زیادی را پشت سرگذاشت تا به این جایگاه والا رسید. هنر زره بافی، در بین بسیاری از پیامبران و امامان معصوم علیهم السلام نیز رونق خاصی داشته است و می توان گفت نخستین کسانی که به این هنر پرداختند، پیامبران بوده اند. به این هنر در قرآن نیز اشاره های زیادی شده است؛ چنان که خداوند در چند سوره، به فن زره سازی از سوی حضرت داوود علیه السلام اشاره کرده است.

زره بافی چیست؟

زره بافي از در هم تنيدن مفتول هاي فلزي بر اساس الگوي تن پوش و كلاه خود بدست مي آيد و يكي از هنرهاي بسيار كهن بشري بشمار مي رود. اما متاسفانه نمي توان تاريخي دقيق براي شروع آن ذكر نمود و آنچه بر اساس روايت هاي شفاهي روشن گرديده، و نيز بر اساس برخي اشعار، حضرت داوود(ع) به هنر فلز كاري به منظور توليد لباسهاي جنگي اشتغال داشته است.

لوازم مورد نیاز

1. ميله هاي فلزي از شماره 1 تا 7: به منظور عمل پيچاندن مفتول هاي فلزي (آهن،مس و برنج) بر روي آنها و به منظور تبديل اين مفتول ها به حلقه هايي كه عمل بافتن بر روي آنها انجام پذيرد، كاربرد دارد.
2. مفتول هاي مخصوص زره بافي: به طور معمول از جنس آهن، مس، برنج، استيل، آهن و گالوانيزه مي باشد، و در1 ميليمتر مي باشند. / 1 و 2 ، 0/8 ، 0/ اندازه هاي 5
3. دريل: از اين دستگاه به منظور نصب ميله ها توسط آچارهاي مخصوص استفاده مي گردد كه در نهايت، عمل پيچاندن مفتول هاي فلزي(آهن،مس،برنج و استيل) بر روي اين ميله ها انجام مي پذيرد.
4. كاتر: به منظوربريدن مفتول هايي كه به صورت فنر درآمده، به كار مي رود.
5. دم باريك: عمل بافتن حلقه هاي تهيه شده از مفتول ها براساس سايز بندي افراد توسط اين وسيله انجام مي پذيرد.
6. سيم چين: به منظور بريدن قسمتهاي اضافي حلقه هاي فلزي و سيمها به كار مي رود.
7. پرچ: ميخهايي كه به منظور تعبيه كردن بر روي بست و اتصال به زره كاربرد دارد.
8. دستگاه پرچ كن: دستگاهي كه به منظور پرچ كردن بست بر زره كاربرد دارد.
9. آچارهاي مخصوص: به منظور تعويض ميله هايي كه سر دريل بسته مي شود و همچنين براي نصب دستگاه كاتر به ميز كار و عوض كردن تيغه كاربرد دارد.
10. تيغه الماس: تيغه اي كه به منظور جاگذاري در دستگاه پرس و بريدن سيم كاربرد دارد.

مراحل تولید زره

1. ابتدا جنس و ضخامت مفتول، متناسب با محصول مورد نظر انتخاب می شود. جنس مفتول ها مس،برنج، آهن و ۱ میلیمتر می باشند. / ۱ و ۲ ، ۰/۸ ، ۰/ … و سایز مفتول ها ۵
2. با کمک دریل و میله های مخصوصی که روی دریل بسته م ی شود مفتول ها به شکل فنر در می آیند.در این مرحله دریل توسط گ یره ای که به میز کار بسته شده ثابت می گردد. میله مورد نظر که ضخامت آن با توجه به قطر داخلی حلقه ها متفاوت است، به دریل بسته شده و با روشن شدن دریل مفتول دور آن پیچیده و فنر تشکیل می گردد.
3. فنر به کمک کاتری که به میز کار بسته شده، بریده می شود و حلقه های مورد نیاز که واحدهای ابتدایی بافت زره می باشد بدست می آید.
4. حلقه ها به کمک دو عدد “دم باریک” کاملا صاف و آمادهء بافت می شوند.
5. واحدهای ابتدایی جهت بافت دارای ۵ حلقه می باشند. بدین صورت که ۴ حلقه درون ۱ حلقه قرار می گیرد.
6. تکثیر این واحدها و اتصال آنها به یکدیگر موجب پیدایش بافتی منسجم می گردد که از این زمینه می توان با کمک الگوهای مناسب به فرم های زره و کلاه خود دست یافت. به عنوان مثال ۲۶ واحد برای زره سایز نوجوانان تولید می گردد.
7. برای ایجاد نقش در بافت می توان از فلزهایی با رنگ های مختلف استفاده کرد. به عنوان مثال می توان جهت ایجاد نقش بر روی زمینه آهنی از مفتول برنجی یا مسی استفاده کرد.
8. به منظور اتصال قطعاتی از بافت به یکدیگر از پرچ استفاده می گردد. پرچ ها را می توان به صورت آماده از بازار تهیه کرد.

سخن آخر

برای آنکه تعزیه خوان به نقشی که برعهده گرفته، بیشتر شبیه شود، انتخاب نوع لباس، وسایل و ابزار مناسب و همچنین وزن زره های مورد استفاده در نمایش، از اهمیت ویژه ای برخوردار است، عشق به امام حسین(ع) موجب شده که مردم ایران هر آنچه در توان دارند به میدان بیاورند تا سوگواری برای امامشان با شکوه هرچه تمام تر صورت پذیرد.

آشنایی با هنر ارغوان بافی