آشنایی با خواص و مضرات برگ سنا/خواص دارویی برگ سنا 

اگر به دنبال یک درمان موثر گیاهی برای تمیز کردن روده یا همان نواحی هستید، یا درمانی برای از بین بردن یبوست می‌خواهید، پس برگ سنا احتمالا پاسخ به خواسته‌های شما است! بیشتر افر‌اد چیزی در مورد این گیاه نشنیده‌اند در حالی که برخی دیگر اغلب آن را با حنا اشتباه می‌گیرند. اما برگ سنا یک گیاه نادر و مفید است که مزایای متعددی را به بدن‌تان می‌رساند.

برگ سنا چیست؟

برگ سنا اساسا یک گیاه گلدار از تیره باقلا‌سانان است. سنا گل‌های زرد، سفید و صورتی دارد. این گیاه بوته‌ای ریشه در شمال افریقا، خاورمیانه و برخی از مناطق آسیا دارد. در آسیا، برگ سنا را بیش‌تر می‌توانید در مناطق معتدل هند و چین پیدا کنید. برگ سنا به علت داشتن ترکیباتی به نام آنتراکینون‌ها، یک ملین قدرتمند محسوب می‌شود. مشتقات آنتراکینون گلیکوزیدها به عنوان گلیوکوزیدهای سنا یا سنوسایدها شناخته می‌شوند که به دلیل گونه سنا این نام را گرفته‌اند. اشکال مختلف این گلیکوزیدها به نام‌های A، B، C و D شناخته می‌شود.

تقریبا تمام بخش‌های این گیاه ارزش دارویی دارد و هزاران سال در طب گیاهی در هند استفاده شده‌اند. برگ‌های آن در طب سنتی چینی به عنوان ملین گیاهی مورد استفاده قرار می‌گیرد اما برای استفاده منظم نامناسب هستند. برگ سنا در عطاری‌ها و فروشگاه‌های مود غذایی به صورت خشک‌شده یا در قالب کپسول و قرص، دمنوش کیسه‌ای و عصاره‌های مایع در دسترس است. ریشه خشک‌شده‌ی این گیاه نیز موجود است. غلاف‌های این گیاه نیز دارای خواص ملین هستند، اما تاثیر آنها کم‌تر از برگ گیاه است. 

مهمترین خواص برگ سنا

 اختلالات پوستی را درمان می‌کند

روغن‌های معطر، رزین و تانن موجود در برگ سنا می‌توانند التهاب پوست را کاهش دهند. برگ سنا برای همین منظور در طبآیورودا استفاده می‌شود. برای این کار برگ سنا را تبدیل به یک خمیر می‌کنند که می‌تواند به عنوان یک کمپرس برای بهبوددرماتوفیوژ، زخم‌ها و سوختگی‌ها استفاده شود.

 عفونت‌های پوستی را درمان می‌کند

خواص ضد باکتری برگ سنا می‌تواند به درمان بیماری‌های پوست کمک کند. خمیر تهیه شده از برگ‌های سنا در درمان عفونت‌های پوست مانند آکنه و همچنین اختلالات التهابی مانند اگزما موثر است. استون و اتانول موجود در برگ سنا می‌توانند با میکروارگانیسم‌هایی که باعث آکنه می‌شوند مبارزه کنند.

برگ سنا به داشتن موهایی قدرتمند کمک می‌کند

برگ سنا را می‌توان به طور موضعی برای داشتن موهایی صاف، درخشان و قوی استفاده کرد. شما می‌توانید با مخلوط کردن پودر سنا با آب و ماست یک ماسک مو تهیه کنید. همچنین می‌توانید مواد دیگری مانند آب مرکبات، روغن‌های معطر، چای‌های گیاهی، ادویه‌ها و غیره را برای اثربخشی بیش‌تر ماسک، به آن اضافه کنید. ماسک آماده‌شده را روی موهای‌تان بگذارید، البته برای این کار باید موها را به بخش‌های کوچک تقسیم کنید. اجازه دهید خمیر به داخل پوست سر نفوذ کند. سر خود را با یک کیسه پلاستیکی بپوشانید و اجازه دهید که ماسک خشک شود. پس از چند ساعت موهای‌تان را آبکشی کنید.

برگ سنا نرم‌کننده‌ای عالی برای موها است

برگ سنا را می‌توان به عنوان یک نرم‌کننده‌ی مو استفاده کرد تا موها‌ی‌تان علاوه بر تقویت و ضخیم شدن، درخشان هم بشوند. این گیاه دارویی یک گزینه‌ی عالی برای به حداقل رساندن اثرات نامطلوب مواد شیمیایی روی موها است. در ابتدا موهای شما ممکن است خشن و خشک به نظر برسند اما مزایای آن بعد از چند روز پدیدار می‌شوند.

 موها را به صورت طبیعی سایه روشن می‌کند

برگ سنا یک گزینه‌ی عالی برای ایجاد سایه روشن طبیعی روی موها است از بلوند خاکستری گرفته تا رنگ‌های روشن‌تر. برگ سنا بر خلاف حنا، هنگامی‌ که به مدت کوتاهی روی موها بماند، رنگ تندی ایجاد نمی‌کند. به علاوه، برگ سنا موها قرمز رنگ نمی‌کند بلکه سایه‌ای کم‌رنگ ایجاد می‌کند. این گیاه حاوی یکی از مشتقات آنتراکینون به نام اسید کریسوپانیک است که رنگ زرد روشنی روی موها به وجود می‌آورد. اگر می‌خواهید بلوند زیبا یا سایه روشن طلایی به موهای‌تان اضافه کنید، می‌توانید مدت زمان زیادی از برگ سنا استفاده کنید.

 با ریزش مو مبارزه می‌کند

برگ سنا نه تنها زیبایی موهای شما را بهبود می‌بخشد بلکه باعث بهبود وضعیت پوست سر و درمان شوره‌ی سر نیز می‌شود. این گیاه دارویی باعث می‌شود که در موهای شما درخشش و روشنی ایجاد شود. از آن‌جایی که برگ سنا یک نرم‌کننده‌ای عالی است، می‌تواند ریزش مو را نیز درمان کند. این گیاه نمی‌تواند موهایی را که به طور طبیعی تیره هستند، روشن کند اما قطعا به طور عمقی موها را نرم می‌کند. برگ سنا می‌تواند با سایر گیاهان مانند آمله (انگور فرنگی هندی) و شیکاکای ترکیب شود تا هم موها نرم شوند و هم فواید دیگری به آنها برسد.

 برگ سنا یبوست را درمان می‌کند

از آن‌جایی که برگ سنا یک ملین است، برای کاهش یبوست تاثیر زیادی دارد. این دارو توسط سازمان غذا و داروی ایالات متحده FDA به عنوان یک داروی بدون نسخه برای درمان یبوست تایید شده‌است. برگ سنا عضلات روده بزرگ را تحریک می‌کند تا مدفوع سریع‌تر از روده‌ها عبور کنند. این گیاه بر روی دیواره‌ی روده تاثیر می‌گذارد و انقباضاتی ایجاد می‌کند که منجر به حرکت روده می‌شوند. این گیاه دارویی به روده‌ی بزرگ کمک می‌کند که آب جذب کند و به این ترتیب مدفوع را نرم می‌کند. برگ سنا حتی می‌تواند موارد شدید یبوست را درمان کند. گلیکوزیدهای موجود در آن به حمل الکترولیت‌ها کمک می‌کنند و در طی ۶ تا ۱۲ ساعت بعد از مصرف باعث تحریک روده می‌شوند. برگ سنا را می‌توان به عنوان یک داروی بدون نسخه (OTC) برای بزرگسالان و کودکان بالاتر از ۲ ساله خریداری کرد.

 پاک‌کننده‌ی فوق‌العاده‌ای کولون است

برگ‌سنا به علت خواص ملینی که دارد به عنوان یک گیاه دارویی پاک‌کننده شناخته شده‌است. این گیاه در طب سنتی چینی برای پاک کردن گرمای انباشته‌شده در روده‌ی بزرگ استفاده می‌شود، و به بدن کمک می‌کند که از شر مواد غذایی راکد که در معده انباشته شده‌اند، خلاص شود. امروزه از این گیاه دارویی به طور گسترد‌ه‌ای برای پاکسازی روده قبل از کولونوسکوپی و سایر انواع عمل‌های جراحی کولون استفاده می‌شود.

 هموروئید را درمان می‌کند

برگ سنا در درمان زخم‌های مقعدی و هموروئید موثر است زیرا به کاهش تورم کمک می‌کند و باعث تسریع فرآیند بهبودی می‌شود. علاوه بر این، از آن‌جایی که این گیاه دارویی مدفوع را نرم می‌کند، سبب از بین رفتن ناخالصی‌ها در اختلالات پاتولوژیک مانند شکاف‌های مقعدی می‌شود. چنین تاثیری به خاطر این واقعیت است که پس از مصرف خوراکی این گیاه دارویی، ترکیبات موجود در برگ سنا جذب دستگاه گوارش می‌شوند و به به جداسازی مواد غیر قندی در روده‌ها کمک می‌کنند. این اجزای غیر قندی توسط تحریک دستگاه گوارش، باعث افزایش حرکات لوله‌ی گوارش می‌شوند. به این ترتیب، عبور مدفوع از دستگاه رودگانی سرعت بیش‌تری پیدا می‌کند.

 دمنوش برگ سنا برای از دست دادن وزن مفید است

این خاصیت سنا نیز به دلیل خواص ملین بسیار قدرتمند آن است. دمنوش برگ سنا به ویژه در این زمینه مفید است. در مرحله‌ی اول، یبوست گاه به گاه را که اغلب در رژیم‌های کاهش وزن حاوی فیبر کم رخ می‌دهد، کاهش می‌دهد. در مرحله‌ی دوم، از آن‌جایی که یک محلول بودار و کم‌کالری است، کمک می‌کند تا میزان مصرف مایعات خود را افزایش دهید. خوردن مایعات بیش‌تر باعث می‌شود که شما کم‌تر غذا بخورید. سوم، این گیاه دارویی به حذف سموم و مواد غذایی از روده‌ی بزرگ (کولون) کمک می‌کند. این پاکسازی و سم‌زدایی از جذب مواد مغذی مناسب و متابولیسم مطلوب حمایت می‌کند و باعث کاهش وزن می‌شود.

دارای خواص ضد باکتری است

روغن‌های معطر، تانن‌ها و سایر ترکیبات موجود در برگ سنا دارای خواص ضدباکتری هستند. این خواص می‌توانند رشد و تکثیر میکروارگانیسم‌ها را مانند باکتری‌ها، قارچ‌ها و انگل‌ها، مهار کنند. جویدن برگ‌های سنا مانند تنباکو می‌تواند عفونت‌های دهان و ژنژیویت (التهاب لثه) را درمان کند. این گیاه دارویی همچنین دارای خواص التهابی خفیف است که می‌تواند تورم داخلی و خارجی را تسکین دهد.

 سوء هاضمه را درمان می‌کند

برگ‌سنا در مواجهه با سوزش سر دل، تهوع، گاز، التهاب و ترشح ناشی از اختلالات گوارشی موثر بوده‌است. این گیاه دارویی، هنگامی ‌که با گیاهان معطر مانند هل، رازیانه، زنجبیل و نعناع فلفلی مصرف شود، می‌تواند از طریق خواص ملین قدرتمندی که دارد، تشکیل گاز در معده را کاهش دهد.

سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کند

سیستم ایمنی مسئول مبارزه با بیماری‌ها است. اما، با پا به سن گذاشتن ما عملکردش دچار افت می‌شود، و ممکن است به نوعی برای انجام عملکردش به کمک نیاز داشته باشد. گیاه سنا به تقویت سیستم دفاعی بدن کمک می‌کند تا اینکه بتواند به طرز موثری پاتوژن‌های بیگانه‌ای را که ممکن است برای سلامتی‌مان خطرناک باشند شناسایی کند. به علاوه، استفاده منظم از گیاه سنا ممکن است بتواند گلبول‌های سفید خون را تحریک کند و آن‌ها را برای مبارزه‌ی موثرتر با بیماری‌ّها قدرتمندتر کند.

 به تعادل مایعات بدن کمک می‌کند

گیاه سنا می‌تواند به سم زدایی بدن از طریق خلاص کردن آن از مواد سمی به واسطه‌ی دفع ادرار کمک کند. وقتی از گیاه سنا به طور منظم استفاده شود نمک و آب اضافی زدوده می‌شوند، که این به تنظیم تعادل مایعات بدن کمک می‌کند. همچنین گفته می‌شود سنا می‌تواند انسداد ادرار را برطرف کند، اما برای تایید این حقیقت به مطالعات بیشتری نیاز است.

 از بوی بد دهان جلوگیری می‌کند

بوی بد دهان ممکن است ناشی از بهداشت ضعیف دندان‌ها باشد و سایر عادات ناسالم نیز بر شدت آن بیفزایند. اکثر اوقات، دهانشویه‌های ضد عفونی کننده برای درمان بوی بد دهان استفاده می‌شوند، اما برگ‌های گیاه سنا نیز ممکن است در پیشگیری از بوی بد دهان موثر باشند. یک راه خوب برای استفاده از گیاه سنا جهت دستیابی به این هدف آن است که برگ‌های سنا را در آب جوش بخیسانید و بعد بگذارید خنک شود و سپس آن را مثل دهانشویه در دهان‌تان بگردانید.

ملین طبیعی شکم افراد دارای بیماری های گوارشی است.

برگ سنا مسهل محرک است. این گیاه روده‌های شما را هیدراته می‌کند و سبب می‌شود روده‌ها بهتر حرکت کنند. برای تاثیرگذاری مسهل‌های طبیعی سنا ممکن است ۶ تا ۱۲ ساعت زمان لازم باشد. آنها معمولا به صورت قرص و داروی خوراکی عرضه می‌شوند.

 به حرکت پریستالتیک روده بزرگ کمک میکند

دمنوش برگ سنا نیز یک درمان خوب برای تمیز کردن روده‌ی بزرگ در خانه است. این گیاه می‌تواند به شما برای از بین بردن یبوست و همچنین افزایش حرکات پریستالی روده‌ی بزرگ کمک کند.

عوارض و مضرات برگ سنا

چای سنا بسیار قوی است و باید با هدف رفع مشکلی خاص مصرف شود. قبل از اضافه کردن این چای به برنامه‌ی غذایی‌ خود بهتر است با پزشک مشورت کنید.

عوارض جانبی ناشی از مصرف افراطی چای سنا به قرار زیر است:

1.  وابستگی . مصرف چای سنا در بلندمدت مانع از عملکرد صحیح روده‌ها می‌شود. علت این است که روده‌ها به سنوسیدهای موجود در سنا وابسته می‌شوند و چنین وابستگی و اعتیادی به‌سختی ازبین می‌رود. بنابراین با قطع مصرف چای سنا، امکان بروز یبوست و ناراحتی های معده به‌وجود می‌آید. مصرف چای سنا بیش از ۲ هفته توصیه نمی‌شود.
2.  عوارض جانبی الکترولیت . مصرف متداوم چای سنا منجر به برهم‌خوردن تعادل مواد شیمیایی بدن می‌شود. این اثرات به‌صورت کاهش سطح الکترولیت‌های بدن خود را نشان می‌دهند. مثلا در صورت کمبود پتاسیم بدن، حتی خطر مرگ هم وجود خواهد داشت.
3.  کاهش انعقاد خون و خطر برای سلامت قلب . چای سنا بر انعقاد خون هم اثر می‌گذارد. بنابراین اگر شخصی داروهای ضدانعقاد مصرف می‌کند، نوشیدن چای سنا در روند درمانش تداخل ایجاد خواهد کرد.
4. اثرات نامناسب روی زنان باردار و شیرده . بانوانی که در دوران بارداری یا شیردهی هستند، نباید از چای سنا استفاده کنند، زیرا روی روده‌ها اثرات مستقیم دارد.
5.  مسمومیت کبدی . مصرف چای سنا در بلندمدت باعث مسمویت‌های کبد می‌شود.

از عوارض خفیف‌تر مصرف چای سنا نیز می‌توان از این موارد نام برد:

• حالت تهوع؛
• استفراغ؛
• اسهال؛
• نرسیدن آب کافی به بدن؛
• انقباضات شکمی؛
• ضعف ماهیچه ها؛
• افزایش میزان ادرار.