روانشناسی کودک؛ راهکارهای طلایی برای آموزش دوست‌یابی به کودکان در مدرسه+وظایف والدین

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی ساعدنیوز، مهم‌­ترین روابط اجتماعی کودک روابط او با دوستانش است. هرچند که بسیاری از کودکان پیش دبستانی با دوستانشان غالباً روابط با ثباتی ندارند و مشخصه دوستی آنان صرفا هم‌بازی بودن است با این حال، دوست‌یابی کودکان و کناره‌گیر نبودن کودک در رابطه با همسالانش به رشد اجتماعی و عاطفی وی بسیار کمک می‌کند. برای کودک آسان است که در محیط خانه پر شور باشد. او با عشق و تأیید والدین خود احاطه شده و احساس امنیت می‌کند. با این وجود وقتی او بزرگ می‌شود وضعیت فرق می‌کند.در محیط مدرسه، دوستان همسال و همکلاسی­‌های او برای او اهمیت پیدا می‌کنند. بعضی از کودکان به طور ذاتی خجالتی و ساکت هستند. آن‌­ها در این دوران عقب ‌نشینی می‌کنند و مهم است که آن‌ها را از خلوت خود بیرون بکشیم و به آن­‌ها کمک کنیم برای جلب احترام دیگران، با همسالان خود ارتباط برقرار کنند. با ما همراه باشید تا راه های آموزش مهارت دوستیابی به کودکان را به شما آموزش دهیم.

اهمیت و نقش دوست یابی کودک در زندگی او

دوستی، رابطه دو جانبه‌­ای است که مصاحبت، مشارکت، درک افکار و احساسات و دلداری دادن به یکدیگر را به هنگام نیاز در بر دارد. داشتن دوست صمیمی می‌­تواند از کودک در برابر فشار وقایع استرس­‌زا و تنهایی محافظت کند، عزت نفس او را افزایش داده، اضطراب و افسردگی را کاهش دهد. کودکانِ بدون دوست که توانایی دوست‌یابی را ندارند از تنهایی رنج می‌­برند و اغلب از نظر اجتماعی بی‌­تجربه و بدون مهارت هستند. ”دکتر پالینی و همکارانش“ معتقدند که دوستی‌­ها و کیفیت روابط میان فردی با پیشرفت مهارت­‌های اجتماعی و تعدیل هیجانات همبستگی قوی دارند. همچنین آموزش مستقیم مهارت‌­های دوست‌یابی به کودکان، باعث افزایش کیفیت دوستی در آنان می‌­شود و آموزش از طریق والدین به اندازه آموزش مستقیم در افزایش کیفیت دوستی در آنان اثر­بخش نیست. روانشناسان معتقدند که احساس بی­‌ارزشی عمیق یا فقدان عزت نفس ریشه­‌ی بسیاری از نابهنجاری‌­های روانی است که در میان افراد دیده می‌­شود. عزت نفس عبارت است از قضاوت و نگرشی که فرد به طور پیوسته و مداوم از ارزش­‌های خود بیان می­‌دارد. دانش‌آموزانی که عزت نفس بالاتری دارند، در تکالیف مدرسه و پیشرفت تحصیلی موفق‌­تر هستند. در اجتماعات درون مدرسه و جامعه مشارکت بیشتری داشته همچنین روابط میان فردی موفق‌­تری دارند. بنابراین برای افزایش پیشرفت تحصیلی باید عزت نفس را بالا برد. دانش‌آموزان دارای عزت نفس پایین، تصویری افسرده و ناامید از خود نشان می­‌دهند و در مدرسه تمایل دارند در حاشیه بمانند.

نداشتن دوست در مدرسه و کشف دلایل آن

اگر کودکتان در ایجاد و نگهداری دوستی‌­ها مشکل دارد، بکوشید علت آن را دریابید.

آیا آن ‌قدر حساس است که همیشه احساساتش جریحه‌دار می‌شود و دوستانش را از دست می‌دهد؟

آیا ساکت است و نسبت به ارتباط با دیگران بی‌تفاوت است؟

آیا تهاجمی ‌و قلدر است و به همین علت کودکان دیگر نمی‌خواهند با او باشند؟

آیا از مهارت­‌های اجتماعی برخوردار نیست؟

آیا مهارت‌های لازم برای یک دوست با وفا بودن را ندارد؟

بهترین زمان آموزش دوست یابی به کودکان

برای آموزش دوست یابی به کودک والدین باید قبل از رسیدن کودک به سن مدرسه یک سری از آموزش های اولیه را به او داده باشند و کودک آمادگی اولیه در این زمینه کسب کرده باشد تا بتواند روابط اجتماعی مناسبی با همسالان خود در مدرسه ایجاد کند. لذا والدین باید از قبل خود روش های مناسب آموزش این مهارت را آموخته باشند و بهترین روش را بر روی کودک خود پیاده سازی کنند تا کودک روابط سالم و خوبی در مدرسه برقرار کند و از رفتن به مدرسه خوشحال باشد.

نقش والدین در آموزش دوست یابی به کودک

همان‌طوری که در مبحث گذشته گفته شد، والدین در زمینه آموزش مهارت های دوست یابی نقش اولیه و اساسی را برعهده دارند. این نقش در درجه اول به آموزش خود والدین برمی‌گردد. چراکه خود والدین باید بهترین روش آموزش دوست یابی را بدانند و لازمه این کار آموزش خود والدین از طریق مطالعه و شرکت در کارگاه‌‌های آموزشی و استفاده از تجربه متخصصان و مشاوران برجسته است. در درجه بعدی والدین باید روش‌های آموزش دیده را به درستی و از سن مناسب پیاده سازی کنند تا بهترین نتیجه را کسب کنند.

نقش معلمان و مربیان در آموزش دوست یابی به کودک

مرحله بعدی آموزش کودک، بعد از آموزش والدین به مربیان و معلمان وی بر می‌گردد. کودک پس از یادگیری مهارت های اولیه توسط والدین وارد اجتماعی می‌شود که والدین در آن حضور ندارند. در این مرحله حضور و نقش معام ها بسیار پر رنگ می‌شود.روش های حل مشکل دوست‌یابی کودکان

برای حل مشکل دوستیابی کودکان و دانش آموزان بهتر است از راه های زیر پیروی کنید تا مشکل دوستیابی کودکان شما از بین برود.

برداشتن اولین قدم برای پذیرش روابط اجتماعی در حل مشکل دوست یابی کودکان

برای زمان بازی خردسالان و کودکان پیش از سنین مدرسه برنامه ‌ریزی کنید.روی اولین تجارب کودکان نظارت کنید و آماده باشید تا با دخالت در کارشان بازی آن‌ها را آسان کنید.

گردش ‌های خانوادگی در حل مشکل دوست یابی کودکان

اجتماع چند گروه خانواده فرصت خوبی برای ورود کودکان در موقعیت‌های اجتماعی به همراه کودکان سنین متعدد فراهم می‌کند. این موقعیت‌ها به کودک شما فرصت می‌دهد مهارت­‌های اجتماعی را به کار گیرد و در عین حال نظاره‌گر ارتباط شما با مردم دیگر باشد. همچنین گردش­‌های خانوادگی موجب ایجاد پیوندهای عمیق داخل خانواده می‌شود و بعدها که کودکتان باید مقابل فشار گروه همسالان ایستادگی کند؛ چنین گردش‌هایی نتیجه خود را نشان خواهد داد.

ارایه الگوی مناسب در حل مشکل دوستیابی کودکان

زمانی که شما در حال خوش‌ آمد گویی به مردم، گفتگوی تلفنی، خرید، بازی و یا انجام هر کار دیگری با مردم هستید، الگوی رفتار اجتماعی را به کودک نشان می‌دهید.اگر خجالتی بودن یکی از مشخصات شماست، کودک ممکن است از خجالتی بودن شما تقلید کند و بنابراین شاید لازم باشد که‌ این مشخصه خودتان را تغییر دهید. به یاد بسپارید که مهارت­‌های اجتماعی دیگری هستند که شما به طور ناخودآگاه در حال آموختن آن‌­ها به کودکتان هستید حتی اگر ترجیح می‌دهید که آن‌­ها را یاد نگیرد.

برای حل مشکل دوستیابی کودکان پافشاری نکنید

کودک را در مقابل مردم انگشت نما نکنید، از جملاتی مانند «نمی‌تونی به دایی‌ات سلام کنی؟» یا «برای همه از یک تا ده بشمر» بپرهیزید. به کودک برچسب نزنید. توصیف کودکتان به عنوان خجالتی، تنها، ساکت و یا سرد، روشی غلط است.

راه هایی برای دوستیابی به کودکان وجود دارد در زیر به برخی از این موارد اشاره شده است :

با کودک خود تماس چشمی برقرار کنید

قبل از هر چیز باید با کودک رو در رو و با برقراری تماس چشمی، در رابطه با اینکه چرا دوستی ندارد و علت آن چه می‌­تواند باشد، صحبت کنید. خیلی از اوقات بچه ها جوابی برای این موضوع ندارند و ما نیز انتظار جواب مشخص و واضحی نداریم بلکه پرسیدن این سوال برای دوهدف است اول این که کودک به موضوع فکر کند و دوم ما تماس چشمی را که اولین بخش ارتباط است را آموزش بدهیم.

به کودک خود تحمل ناکامی را آموزش دهید

باید به کودک خود یاد بدهید که قرار نیست همه همکلاسی‌­هایش با او دوست شوند ، او را دوست بدارند یا به پیشنهاد دوستی او پاسخ مثبت دهند. در واقع بچه­‌ها باید از سنین قبل از مدرسه مهارت تحمل ناکامی را یاد بگیرند تا در زندگی موفق شوند. استفاده از شیوه های جدید درمانی در مرکز روانشناسی کودک می تواند تحمل ناکامی را آموزش دهد.

در کلاس ثبت ‌نامش کنید

می­‌توانید کودک را در کلاس­‌های ورزشی، هنری و ادبی که صرفا رویکردشان آموزش محض نیست نام‌نویسی کنید تا کودک به این وسیله در فضایی بدون فشار به راحتی با اشخاص و دوستان جدیدی آشنا شود. اگر کودکی به طور کلی دارای آستانه تحمل پایین است شرکت در گروه‌­های مختلف و گرفتن مسئولیت می‌تواند تحمل او را بالا ببرد. والدین باید توجه داشته باشند که لازمه سازگاری و ارتباط کودک با دیگران آن است که به کودک آموزش دهیم در زمان زنگ تفریح با گشاده‌رویی به بچه‌­های تنها نزدیک شده و طرح دوستی با آن­‌ها را بریزد. علاوه بر این کودک می‌­تواند با ظرافت به کودکانی نزدیک شود که مشغول بازی‌­های گروهی هستند و به نفرات بیشتری برای بازی خود نیاز دارند.

دوستش را به خانه دعوت کنید

برای اینکه کاستی­‌های ارتباط فرزندتان آشکار شود از او بخواهید یکی از دوستانش را به بهانه‌ای به منزل دعوت کند و با او مشغول بازی شود. هدف شما از این کار این است که چگونگی ارتباط و رفتارهای فرزندتان را در این موقعیت تحت نظر گرفته و مورد مطالعه قرار دهید. مثلاً در همین ارتباط‌ها ممکن است متوجه شوید کود‌کتان خودخواه، ریاست طلب یا نابردبار است یا مشکلات رفتاری از این دست دارد. پس از مشاهده این مشکلات باید از طریق قصه‌گویی، گفت‌وگو یا فیلم‌هایی که دارای محتوای ارتباطی این چنین هستند، در جهت بهبود مشکل ارتباطی‌اش گام بردارید.

به بچه­‌هایی نظیر خودش نزدیک شود

راه دیگر غلبه بر این مشکل آن است که به کودک یاد دهیم به گروه­‌هایی پیشنهاد دوستی دهد و ملحق شود که از نظر علاقه و ترجیحات با آن­‌ها شباهت دارد. مثلا اگر کودک به نقاشی علاقه‌مند است به آن دسته از بچه­‌هایی ملحق شود که در این زمینه با آن­‌ها شباهت بیشتری دارد. در این صورت او می‌­تواند درباره علایق مشترک خود ساعت‌های بسیاری با دوستان خود گفت‌و‌گو کند و احساس اعتماد به نفس بیشتری کند.

خودتان دست به کار شوید

یکی از کارهایی که در مقام والدین می­‌توانید انجام دهید این است که از میان کودکان فامیل یا همسایگانی که مورد تأیید شما هستند،‌ افرادی را انتخاب کنید و اوقاتی را برای با هم بودن برنامه‌ریزی کنید. به این ترتیب می­‌توانید علاقه یا بی‌­علاقه بودن فرزندتان به دوست‌یابی را از نزدیک تحت نظر بگیرید و متوجه شوید این مشکل تنها در مدرسه است یا به طور کلی فرزندتان مهارت دوست‌یابی ندارد.

تعدادی داستان درباره دوست پیدا کردن انتخاب کنید و آن­‌ها را برای کودک خود بخوانید. درباره این‌که چگونه شخصیت­‌ها، افراد جدید را ملاقات می‌کنند، بحث کنید و درباره راه‌هایی که کودک شما می‌تواند از بعضی از این ایده‌ها در زندگی خودش استفاده نماید گفتگو کنید. آن­‌ها را ترغیب به برداشتن گوشی تلفن کنید. یک مادر به دختر 7 ساله‌اش یاد داد که مکالمات را با گفتن الو و گفتن نامش آغاز کند. این راه بزرگی برای آشنا شدن با افراد است. او در زمین بازی به سرعت به سمت بچه‌ها می‌دود و می‌گوید، سلام اسم من «مهتاب» است و از اینجا به بعد شخصیت خود را نشان می‌دهد. فکر نکنید که شما مجبورید کارگردان امور اجتماعی کودکتان باشید و به آن‌­ها یک عبارت پیچیده یا بامزه یاد دهید تا خودشان را معرفی نمایند. حتی گفتن عبارت «من عاشق تاب ‌بازی هستم. تو چه طور؟» به کودک دیگری که منتظر نوبتش است، می‌تواند سرآغاز یک دوستی زیبا باشد. اگر کودک شما خجالتی است، بگذارید گفتگوها و احوال‌ پرسی‌­های خود را با خواهر و برادر بزرگتر خود انجام دهد.

در جایی که کودکان هستند حضور داشته باشید

استاد مرکز رشد و مراقبت کودک می‌گوید: اگر کودک شما هنوز در مهد کودک یا پیش دبستانی نیست به یک گروه بازی ملحق شوید. به‌طور مرتب به پارک بروید به کتابخانه محلی یا به یک موزه بروید. قرار ملاقات‌های زیادی بگذارید. با دوستان صمیمی ‌یا احتمالی کودکتان قرار بازی در خانه بگذارید و آن‌­ها را به خانه دعوت کنید. به آن‌­ها وقت بدهید که همدیگر را بهتر بشناسند و تفریح و سرگرمی‌ داشته باشند. «همه آموزش‌های دنیا موثر واقع نمی‌شود، مگر اینکه کودک شما آن چه را که یاد گرفته واقعاً تمرین کند»

روی مهارت‌های اجتماعی کار کنید

مطمئن شوید که کودکتان درک می‌کنند که دوستان خوب با هم شریک می­‌شوند و نوبت را رعایت می­‌کنند. به یکدیگر گوش می‌دهند و همدیگر را نمی‌زنند و مسخره نمی‌­کنند. به او توضیح دهید که او هم باید در جستجوی دوستانی باشد که آن‌­ها هم این قوانین را می‌دانند و دنبال می‌کنند.

با روش دوست‌یابی کودکتان هماهنگ باشید

بعضی از کودکان هیچ مشکلی در نزدیک شدن به بچه‌­های دیگر ندارند. در حالی که برای دیگران ممکن است مقداری طول بکشد تا آشنا شوند. تعدادی از آن­‌ها دوست دارند دوستان زیادی داشته باشند در حالی که کودک شما ممکن است فقط یک دوست داشته باشد تا وقتی که او یک دوست صمیمی ‌دارد و شاد است همه چیز برای او خوب و راحت خواهد بود.