مدیریت لهجه در سخنرانی از آن جهت اهمیت دارد که صدای سخنران یکی از مهمترین راه های ارتباطی او با مخاطبان است. با وجود اینکه مخاطبان تحت تاثیر عوامل دیگری همچون پوشش و ظاهر سخنران و یا حتی ویژگی های محل سخنرانی نیز قرار می گیرند، اما مهارت های کلامی و شیوه گفتار سخنران نقش اصلی و تعیین کننده در سخنرانی ایفا می کند.
لهجه چیست؟
در علم زبان شناسی به روش های ادای کلمات و تلفظ های ویژه یک گروه زبانی لهجه می گویند. گوناگونی لهجه تقریبا در تمامی زبان های جهان، دیده می شود. لهجه مختص یک شهر یا کشور بخصوص نیست و معمولا با بسته به مناطق جغرافیایی مختلف، تفاوت دارد. لهجه های گوناگون نشان دهنده اصالت و ارزش های بومی یک کشور به شمار می روند.
کدام لهجه بهتر است؟
گاهی اوقات پیش می آید که شخصی با لهجه ی خاصی فارسی صحبت می کند و در برخی جمع ها به دلیل همین لهجه ی خود خجالت می کشد که حرف بزند. کم کم اعتماد به نفس صحبت کردن را از دست می دهد. همانطور که گفتیم همه لهجه دارند و هیچکس نمی تواند ادعا کند که لهجه ندارد. هیچ لهجه ای هم بهتر یا پایین تر از لهجه ی دیگر نیست؛ اما چرا ما باید این پرسش که کدام لهجه بهتر است را داشته باشیم. دلیل وجود چنین پرسشی این است که لهجه ی عده ای خاص در مکانی خاص حالت رسمیت پیدا کرده است و در صورت استفاده از آن می توان تاثیرگذاری کلام را بیشتر کرد. تصور ما این است که صحبت کردن با آن لهجه می تواند به ما قدرت بیشتری به هنگام سخنرانی بدهد.
برخی تصور می کنند که لهجه ی تهرانی بهترین لهجه است و باید لهجه ی خود را به آن نزدیک کنند. خیر. بحث در مدیریت و کنترل لهجه این است که بدون لهجه ی خاص صحبت کنید؛ یعنی طوری که گویندگان رادیو و تلویزیون صحبت می کنند. لازم به ذکر است که لهجه ی گویندگان رادیو و تلویزیون لهجه ی تهرانی نیست بلکه لهجه ای رسمی است.
اهمیت کنترل لهجه در سخنرانی
اگرچه لهجه های گوناگون زبان فارسی بسیار شیرین و نشان دهنده اصالت افراد است اما بهتر است با مدیریت لهجه، حواس مخاطبان را معطوف به لهجه خودتان نکنید. بطور کلی نمی توان لهجه را یک عامل منفی در سخنرانی محسوب کرد، اما بهتر است آن را برای فهم بهتر مطالب توسط مخاطبان کنترل نمود.
چراکه تحقیقات نشان داده است استفاده از لهجه تاثیرگذاری سخنرانی را برای مخاطبان کاهش می دهد و حتی گاهی باعث کاهش اعتبار شخص سخنران نیز می شود.
البته این موضوع چیزی از اصالت یا اعتبار خود لهجه یا فرهنگ منطقه جغرافیایی سخنران کم نمی کند، بلکه به این معنی است که یک سخنران حرفه ای باید از لهجه خود به موقع و به جا استفاده کند.
او باید بتواند با تکرار و تمرین مستمر، در تعاملات اجتماعی و محیط کار تا حد امکان با کمترین لهجه صحبت کند، اما در عین حال در جمع های خانوادگی و دوستانه همان لهجه بومی خود را بکار بگیرد. استفاده از لهجه در برخی موقعیت ها موجب می شود شخص دست کم گرفته شود و یا اینکه از طرف افراد ناآگاه مورد تمسخر و حتی تقلید قرار بگیرد.
داشتن لهجه چه مشکلی دارد؟
بدون هیچ تردیدی هیچ کدام از ما زیبایی های بی نظیر لهجه ها و گویش های مختلف را انکار نمی کنیم اما در جامعه ما اتفاقی رخ می دهد که نه منصفانه است نه درست است اما وجود دارد! واقعیت تلخ متأسفانه افرادی که در صحبت خود لهجه دارند کمتر جدی گرفته می شود و مشکلات زیادی را تحمل می کنند!
چطور بدون لهجه صحبت کنیم؟
لهجه بد نیست ولی اگر می خواهید فن بیانی قوی داشته باشید باید بتوانید در محیط های رسمی تر، از لهجه ی رسمی نیز استفاده کنید. روش هایی وجود دارد که می توانید با استفاده از آن مدیریت و کنترل لهجه کنید و در سخنرانی پیشرفت داشته باشید.
1- اخبار گوش کنید. اگر به دنبال از بین بردن لهجه خود هستید باید خودتان را بیشتر در معرض لهجه ای که می خواهید به آن صحبت کنید قرار دهید. لهجه ی رسمی فارسی در طرز صحبت کردن گویندگان اخبار در تلویزیون مشهود است. گویندگان رادیو هم برای از بین بردن لهجه می توانند به شما کمک کنند؛ پس تا می توانید با دقت به آن ها گوش کنید و طرز بیان کلمات و جملات را در نظر داشته باشید.
2- کتاب صوتی. اگر شنیدن اخبار برایتان جالب نیست و حوصله ندارید می توانید از کتاب های صوتی هم استفاده کنید که هم فال است و هم تماشا. برای مدیریت و کنترل لهجه می توانید از وبسایت های معتبر که گویندگان ورزیده ای برای کتاب های صوتی استخدام می کنند استفاده کنید.
3- در سخنرانی ها شرکت کنید. برای اینکه بیشتر بتوانید در معرض لهجه ی رسمی تر قرار بگیرید در سخنرانی ها و سمینارهای حضوری یا آنلاین شرکت کنید. خوب به شیوه ی صحبت کردن افراد دقت کنید و سعی کنید همان شیوه را تقلید کنید.
4- صدایتان را ضبط و مقایسه کنید. زمانی که به کتاب های صوتی یا گویندگان اخبار گوش کردید باید سعی کنید از آن ها تقلید کنید. برای اینکه ببینید تقلیدهای شما موفقیت آمیز بوده یا خیر صدای خودتان را ضبط کنید. این کار را در بازه های مشخصی مثلاً هر روز و یا هر چندروز یکبار انجام دهید تا بتوانید میزان موفقیت خود را در از بین بردن لهجه به درستی بسنجید.
5- نقل مکان کنید. یکی از بهترین روش هایی که می توان مدیریت و کنترل لهجه کرد نقل مکان است. اگر در محلی که زندگی می کنید همه لهجه ی مشابه شما را دارند حتی متوجه لهجه داشتن خود به هنگام صحبت کردن هم نخواهید شد. اگر امکانش را دارید نقل مکان کنید. به محیطی بروید که بیشتر به لهجه ی رسمی نزدیک است. بیشتر در محیط هایی باشید که مجبور باشید رسمی صحبت کنید تا لهجه ی شما هم کم کم به لهجه ی رسمی نزدیکتر شود.
6- کتاب بخوانید. بسیاری از افرادی که لهجه دارند و می خواهند به دنبال از بین بردن لهجه خود هستند بیشتر در استفاده از کلمات مشکل دارند. زمانی که کمی در مدیریت و کنترل لهجه ی خود پیشرفت کردید کتاب هایی بخوانید که به شما کمک کند دایره لغاتتان بیشتر شود. نوشته های ابراهیم نادری، جلال آل احمد و نویسندگان هم دوره ی آن ها پیشنهاد می شود.
7- آرام صحبت کنید. هیچ اصراری به تند و سریع صحبت کردن نیست. اگر سرعت صحبت کردن خود را کمتر کنید خیلی بهتر می توانید روی مدیریت و کنترل لهجه ی خود تمرکز کنید. آرام صحبت کردن باعث می شود خیلی سریعتر موفق به از بین بردن لهجه ی خود شوید.
آشنایی با افزایش دایره لغات در فن بیان
