آشنایی با لباس های محلی کردی

لباس های محلی کردی

کردهای ایران یکی از قدیمی ترین مردم و اقوام فلات ایران هستند که هم اکنون در مناطق وسیعی از این سرزمین زندگی می کنند. در میان آداب و رسوم این مردم، می توان هنوز یکی از زیباترین پوشش ها و لباس های دنیا را یافت. لباس هایی رنگارنگ و با جنس هایی عالی که در طول قرن ها توسط مردم کرد، چه در ایران و چه در عراق استفاده می شود. لباس محلی کردی برای مردان و زنان کرد از قسمت های مختلفی تشکیل شده است و گاهی آداب خاصی در پوشش و حتی بستن شال کمر یا روسری زنان دارد. جدای از جزئیات ظاهری که در میان هر یک از روستاها و قبایل کرد ایران دیده می شود، اشتراکات کلی در میان لباس محلی کردی دیده می شود. ساعدنیوز برای کسانی که به لباس های محلی و رنگی یا لباس های سنتی ایران علاقه مندند، به معرفی لباس های محلی کردی برای آقایان و خانم ها می پردازد.

تاریخچه و قدمت لباس کردی

تاریخچه لباس کُردی به قدمت مردمان کُرد باز می گردد. تصاویر نخستینی که در آن ها لباس اقوام کُرد به تصویر کشیده شده نقش برجسته های هخامنشی هستند.

در حجاری های ورودی کاخ آپادانا مردان هدیه آورده به بارگاه لباس هایی همانند لباس های محلی کردی بر تن دارند.بسیاری از سیاحان سفر کرده به استان کردستان لباس مردم کرد را یکی از زیباترین ها و بی نظیرترین ها دانسته اند، چند نمونه طراحی، باقی مانده از سفرنامه های جهان گردان اروپایی از لباس مردم کردستان، در خانه کرد سنندج قرار دارند.

تنوع بالای پارچه ها از دوره قاجار به بعد موجب تکامل بیشتر لباس های سنتی کردستان و افزایش زیبایی لباس های کردی زنانه شد.

لباس های کردی امروزی در تزیینات و طرح پارچه ها بسیار متنوع تر شده اند اما شکل و ساختار آنها تفاوت زیادی با نمونه های سنتی قدیم آن ندارد. این لباس محلی در جشنواره های بین المللی مد لباس همواره توانسته مقام اول را از آن خود نماید.

لباس مردان کردی

چوخه : نام های متفاوتی در میان مردمان کردی دارد. این لباس یا نیم تنه برای فصل زمستان استفاده می شود و و خواستگاه آن، منطقه هورامان است. چوخه، نیم تنه ای پنبه ای یا پشمی به شکل پارچه ساده یا گل دار از پشم، کرک و مو است که در ناحیه سقز، بانه و مریوان به آن کوا می گویند و در سنندج آن را چوخه می نامند. این لباس نیم تنه ، عموما همراه با رانک که همین جنس را دارد پوشیده می شود. نوع مرغوب چوخه و رانک از نوع موی بزی معروف به مرغوز یا “مه ره ز” تولید می شود. نوع مرغوب این لباس را در مهمانی ها و جشن ها می پوشند.

پانتول یا رانک :

در میان لباس های کردی مردانه شاید شلوار کردی بسیار مشخص و شناخته شده باشد. به شلوارهای کردی که به شکل شلواری گشاد با دم پای تنگ دوخته می شوند پانتول یا رانک می گویند. رنگ لباس های مردان کردی به صورت تک رنگ قهوه ای، سورمه ای، خاکستری و … می باشد.

ملکی :

نیم تنه ای همرنگ پانتول و بدون یقه است که از پایین نیم تنه تا بالا به وسیله دکمه بسته می شود.

لفکه سورانی یا سورانی:

پارچه ای به رنگ سفید و همانند ساعدبند یا پابند است که بسیار فراخ و بلند و با زبانه ای مثلث شکل در انتهای آستین است. لفکه و سورانی را در مهمانی ها و مجالس رقص محلی کردی نیز استفاده می کنند. سورانی را در حالت عادی، روی آستین به صورت باز می بندند و در مواقع اضطراری و مخصوصا در مواقع جنگ، دو سر سورانی به هم گره زده و محکم می شود. سورانی ها باعث تسهیل بالا زدن آستین ها در مواقع شستن دست و صورت هستند.

شال:

نام های مختلفی همانند “پشت وین” و “پشت ینه” به شال کمر می دهند. شال کمر از پارچه ای نخی و عموما با طرح های راه راه یا شطرنجی بافته می شود. طولی به اندازه ۳ تا ۱۰ متر دارد. شال کمر بر خلاف تصور به اشکال مربعی دوخته می شود. هنگام بستن شال مربعی به دور کمر آن را ابتدا مثلثی تا زده و سپس به شکل نواری یا هر شکل دیگری که بخواهند در می آورند. تا زدن شال مربعی به دور کمر، باعث گرم نگه داشتن بدن مردان نیز می شد.

پشت تند همان شال است. از پارچه گل دار به طول شش متر درست می شوند بدین ترتیب که پارچه را از سمت عرضش تا کرده می دوزند و بعد آن را به صورت مختلف ساده و گره چین به کمر می بندند. در میان لباس های محلی کردی و مردانی که اسلحه دارند، آن های که صاحب اسلحه کمری هستند، وسایلشان را با شال به دور کمر نگه می دارند.

لباس کردی زنان کردستان

طراحی لباس محلی کردی زنانه بر پایه باورهای مختلف رایج در میان این مردم بوده است. یکی از مهم ترین ابزارها برای آشنایی با فرهنگ مردمان یک کشور یا قوم، لباس محلی ساکنان آن منطقه است. حفظ لباس کردی به شکل سنتی در نگهداری و انتقال فرهنگ به نسل های آینده نقش مهمی دارد.

شما می توانید با توجه به رنگ، شکل، جنس و زیور آلات لباس، به طبقه اجتماعی و میزان تمول خانواده پی ببرید. لباس کردی زنانه بیشتر از جنس حریر، تور، مخمل و ساتن بوده که با پولک دوزی، سرمه دوزی، سنگ دوزی، ملیله دوزی، منجوق دوزی و … آراسته می شوند. لباس مجالس و مهمانی ها با لباسی که برای روزمرگی استفاده می شود، بسیار متفاوت است.

بخش های مختلف لباس کردی زنانه

لباس محلی کردی زنانه از سه بخش اصلی:سرپوش، تن پوش و زیورهای زنان کرد، تشکیل می شود.

جافی یا درپه :

جافی شلوار گشادی است که از جنس نخ ها و پارچه های بسیار نرم دوخته شده است . تفاوت جافی و درپه در دم پای آنهاست، دم پای جافی ها تنگ تر از درپه هاست.

کراس:

پیراهنی بلند و گشاد با آستین های بلند و یقه گرد است که دوختی ساده دارد. پارچه ای مستطیل شکل در قسمت جلوی یقه می دوزند و روی آن دکمه می گذارند. دو مثلت بلند به نام «تیرنج» در دوطرف پیراهن دوخته می شود . دو پارچه مثلثی بلند دیگر نیز به نام «سورانی» در سر آستین ها دوخته می شوند که کاربردهای زیادی دارند. هنگام کار این مثلث ها را به هم بسته و آستین ها را پشت گردن می اندازند. پیچیدن این پارچه به دور آستین ها درفصل سرد مانع از نفوذ سرما می شود، آستین ها را برای وضو گرفتن با سورانی دور بازو می بندند تا پایین نیفتد. بانوان کرد در زمان مراسم و جشن ها، از سورانی های رنگارنگ در رقص های محلی مانند دستمال استفاده می کنند. پوشیدن لباس های سورانی در بین خانم های جوان رایج است. این پیراهن معمولا از پارچه های بسیار زیبا، نفیس و گران قیمت تهیه می شود.

کلنجه یا سوخمه :

کلنجه یا سوخمه نیم تنه ای به شکل جلیقه است که روی پیراهن بلند می پوشند. کلنجه از پارچه زری بافت یا مخمل تهیه شده که انواع تزئین های مختلف روی آن انجام می شود. میزان تزئین سوخمه و وسایل زینت بخش آن، در گذشته نشان دهنده میزان تمول خانواده بود.

آشنایی با رسم عجیب کتک زدن عروس در روز اول ازدواج