پیدایش نخستین روستای ملامحله به عقیده ی ریش سفیدان محل، مهاجرت ۳ تن از برادران بوده به نام های ملازمان، ملاسمیع و ملامحمود که از مناطق اصفهان به نیت حفظ وحراست از امام زاده ابراهیم تورار به این نواحی آمدند و در پای کوه «تورار» یعنی ملامحله امروزی سُکنی گزیدند.
نام این روستا به نوشته رابینو در کتاب از آستار تا استرآباد، «برزوکلایه» بوده که به جهت علاقه و فراگیری مردم این دیار به امور فرهنگی علی الخصوص قرآن کریم، بعدها به ملامحله تغییر نام پیدا کرد.
ملامحله از سال ۱۳۴۲، یکی از روستاهای شهر سمام بود که پس از تغییرات و تقسیم بندی های جغرافیایی، از سال ۱۳۴۵ به شهرستان رودسر پیوست که مردم جهت رفع امور اداری با پای پیاده به این شهرستان رفت و آمد داشتند.
تغییر و جابه جایی روستای ملامحله در دهه ۶۰ و پیوستن به شهرستان رودبار، مشکلات مردم را جهت پیمودن مسافت طولانی برای رفع کارهای اداری دوچندان نمود؛ چرا که پدران ما به علت برف و کولاک بودن جاده تورار به کلیشم، مسیر طولانی سیاهکل- رشت -رودبار را ساعت ها طی می نمودند؛ اما این تحول عجیب، چند سالی بیش دوام نیاورد و در تقسیم بندی جدید جغرافیایی، ملامحله به شهرستان لاهیجان پیوست.
آداب و رسوم عروسی در ملامحله قدیم و روستاهای جوار:
- انتخاب دختر به عنوان عروس یا همان نشان کردن
- نامزدی و قند شکنی
- عروسی کوچک یا شیرینی خوران
- عروسی بزرگ
که البته چند برنامه کوچک و ساده هم از عروسی کوچک تا عروسی بزرگ برگزار می شده که می توان به جهیزیه سیاهه کردن و رونمادهی و خرده بار ، اشاره نمود.
هنگامی که دختر مورد نظر پیدا شد، مادرِ داماد به همراه چند نفر از خویشان ، پارچه یا چیزی را به عنوان نشان کردن به خانه دختر می برند و عروس خود را نشان می کنند و از این پس، نامزدی شروع می شود تا اینکه یک شب پدرداماد به همراه چند ریش سفید با کله قندی به خانه عروس می روند تا از عروس رسماً خواستگاری کنند و آن شب کله قند را می شکنند و جواب بله را از خانواده عروس می گیرند و بدین صورت، مراسم قندشکنی انجام می شود. کم کم خانواده عروس، خود را برای برپایی مراسم عروسی کوچک یا همان عقدکنان آماده می کنند.
مراسم عقد شرعی در خانه عروس برگزار شده و داماد با خویشان و خانواده به منزل عروس آمده و پای سفره عقد می نشینند. و بدین صورت مراسم عقد هم به پایان می رسد.
مراسم شتی بران یکی از عروسی های قدیم ملامحله گیلان
هنگامی که دختر مورد نظر پیدا شد مادر داماد بهمراه چند نفر از خویشان ، پارچه و یا چیزی را بعنوان نشان کردن به خانه دختر می برند و عروس خود را نشان می کنند و از این پس نامزدی شروع می شود تا اینکه یک شب پدرداماد بهمراه چند ریش سفید با کله قندی به خانه عروس می روند تا از عروس رسما خواستگاری کنند و آن شب کله قند را می شکنند و جواب بله را از خانواده عروس می گیرند.
و بدینصورت مراسم قندشکنی انجام می شود. کم کم خانواده عروس، خود را برای برپایی مراسم عروسی کوچک یا همان عقدکنان آماده می کنند مراسم عقد شرعی در خانه عروس برگزار شده و داماد با خویشان و خانواده به منزل عروس آمده و پای سفره عقد می نشینند. و بدینصورت مراسم عقد هم به پایان می رسد.
مراسم خرده بار بران (ملامحله قدیم)
درگذشته رسم براین بوده که دوسال، عروس در منزل پدری بماند تا عروسی بزرگ برگزار شود در این دوسال پدر و مادر عروس جهیزیه دختر را فراهم می نمودند و داماد هم دراین مدت امکانات و منزلی برای زندگی تهیه می کرد.
در این دو سال ، داماد می توانست به منزل عروس رفت و آمد داشته باشد اما نمی توانست آنجا بماند و برای همین نامزد بازی می کرد یعنی شب ها بدور از چشم دیگران به منزل عروس می رفت و تا پاسی از شب آنجا می ماند و سپس بدون اینکه کسی متوجه شود از منزل عروس خارج می شد. حال در این میان جوانان که میدانستند به اذیت و آزار داماد بیچاره می پرداختند.
عروسی بزرگ در منزل داماد و پذیرایی از مهمانان هم به عهده خانواده داماد بود. داماد صبح زود به آرایشگاه می رفت و عروس هم همین طور، نزدیک های ظهر، اطرافیان عروس، عروس خانم را سوار اسب یا قاطر کرده و با درویشی خوانی درویشان ملامحله، به طرف خانه داماد حرکت می دادند .
داماد هم با اطرافیانش سوار بر اسب و قاطر یا پیاده، به پیشواز عروس می رفتند؛ وقتی به نزدیکی عروس می رسیدند ، داماد یک نارنج، پرتقال و سیب یا یک تکه قند به طرف عروس پرتاب می کند که مفهوم برکت خواهی و طلب نیک بختی در آن نهفته است.
سپس داماد در کنار عروس قرار گرفته و به اتفاق هم به منزل خانواده داماد می رفتند و رسماً عروس خانم وارد منزل همسرش می شد و زندگی تازه آغاز می گردید، از مهمانان پذیرایی می شد و بعد از ناهار، هرکس مبلغی را می پرداخت. به عنوان رونمای عروسی، دو نفر رونماها را جمع کرده و اسامی افراد را در دفتری می نوشتند و بدین صورت مراسم عروسی بزرگ هم به پایان می رسید و بعد از آن، مراسم پاگشایی عروس خانم به منزل خویشان آغاز می شد و... .
نشون اکرده (نشان کردن) :
خانواده پسر در شب صورت گیری با خود یک حلقه نامزدی ، عطر و یک روسری به همراه می آورند و در صورتی که جواب مثبت باشد ، خواهر داماد روسری عروس را بر سرش می گذارد و مادر یا خواهر داماد ، انگشتری را به انگشت عروس آینده نشان می اندازند.
جشن نامزدی :
پس از خواستگاری روزی تعیین می شود و فامیل طرفین در خانه عروس جمع شده طلا و جواهر و سایر وسایلی که داماد باید بخرد مشخص می کنند . در کاغذی طلا و جواهر و سایر وسایلی که داماد باید بخرد مشخص می گردد.نام کاغذ (صورت نامه) می باشد و به امضای معتمدان و حضار می رسد . جشن نامزدی بیشتر توسط خانم ها اداره می شود و وقتی مردها می روند مجلس کاملا زنانه می شود آنها به دور از چشم مردها به شادی مشغول می شوند.
جشن شیرینی خوران :
بعد از صورت وگیری (صورت گرفتن) پدر داماد و عروس تاریخ معینی را برای برپایی جشن شیرینی خوران معلوم می کنند . در این جشن همه مردم را دعوت کرده و از مهمانان با چای ، انواع شیرینی های محلی و احیانا میوه پذیرایی می کنند.
اسباب واچینی :
چند روز پس از جشن نامزدی مطابق قرار ، چند تن از زنهای فامیل و همسایه به همراه پدر و مادر عروس و داماد به بازار می روند و مطابق صورت نامه وسایل عروس را می خرند که از آن جمله است : قرآن کریم ، طلا ، چمدان ، لباس ، آینه و شمعدان و غیره . در این مراسم برای سادات و زنهای مسن و بچه های همراه نیز چند تکه پارچه خریداری شده و به آن ها هدیه می شود.
چادر واوینی :
مدتی پس از مراسم اسباب واچینی و قبل از عقد ، مادر داماد همراه با عمه داماد و چند نفر همسایه و یک خیاط به خانه عروس می روند و چادر عقد عروس را برش داده و با نخ کوک می دوزند و این مراسم برای اعلام نزدیکی جشنعقد و اجازه ای غیر مستقیم است که به عروس داده می شود که لباس های خود را برای مراسم عقد آماده کند . در این مراسم خیاط در حالی که شیرینی ای روی پارچه می گذارد و اولین قیچی را به پارچه می زند و در این حال عروس به همه شیرینی تعارف میکند و هرکس به فراخور حال خود مقداری پول به او هدیه می دهد که به جیب زن خیاط میرود.
آشنایی با مراسم محلی هه لپركی استان کردستان
