مراسم بارکشان در خراسان جنوبی
مراسم بارکشان در استان خراسان جنوبی یک شب قبل از شب عقد انجام می گیرد. این مراسم به معنای بردن، کشیدن و حمل لوازم و وسایلی است که در شب عقد دختر و پسر و بعد از آن لازم است.
البته لوازم و وسایلی که در طی این مراسم حمل می شود به امکانات و وضعیت خانواده دختر و پسر مربوط است و از طرف خانه پسر به سوی خانه دختر برده می شود. در جلوی همه جوانی با ظاهر زیبا و آراسته در حالی که دو کوزه دسته دار پر از آب شیرین به دست دارد، حرکت می کند و به این صورت سبوی آب شیرین به نشانه روشنی و طراوت زندگی برای دختر برده می شود.
بعد از او سه پسر بچه یا پسر نوجوان یک قران ، یک گلدان گل و یک ظرف یا گلاب پاش پر از گلاب می برند و بعد از آن یک آینه بزرگ تخت و شمعدان برده می شود .
بعد از آن چند مرد جوان وسایل و هدایا را در سینی های بزرگ مسی ( مجمعه ) روی سر می برند . روی این سینی های مسی پارچه های بزرگ زینتی یا قلم کار انداخته می شود تا درون آن دیده نشود . به سفره های زیبای زینتی مجمعه پوش هم گفته می شود .
آنچه در این مجموعه ها حمل می شد معمولأ عبارت بود از : چند دست لباس ( ویژه عروس) ، چند جفت کفش برای عروس و زنان و دختران خانواده عروس ( مانند : مادر ، خواهر ، خاله ، عمه و ...) ، مقدار قابل ملاحظه ای شیرینی های گوناگون ، قند ، چای ، برنج ، روغن ، زعفران ، صابون ، حنا و ... . عاملان این مجموعه ها در یک صف مرتب و پشت سر یکدیگر در پرتو نور چراغ های بادی و توری حرکت می کردند.
در آخر صف هم یک یا چند گوسفند و یک یا چند جوال آرد گندم به خانه دختر برده می شود . البته طلا و زیورآلات عروس هم از طریق زنان معتمد و از نزدیکان داماد به همراه کاروان برده می شود و چند مرد از خانواده به همراه داماد از کاروان بارکشان مراقبت می کنند تا نظم صف بهم نریزد و به سلامت به خانه ی عروس برسند .
وقتی کاروان بارکشان با سلام و صلوات به خانه ی عروس می رسند ، تعداد از فامیل و بستکان عروس با منقل های پر از آتش و زغال بیرون می آیند و برای آنها اسفند و کندر دود می کنند و با شادی و هلهله کنان از این کاروان استقبال می کنند و بارکش ها به داخل خانه ی عروس می روند .
بارکش ها تمام وسایل و سینی ها را در جایی که خانواده عروس راهنمایی می کنند روی زمین می گذارند و از آنها با شیرینی و شربت پذیرایی می شود و متناسب با توانایی خانواده عروس به هریک از آنها هدایا و انعامی داده می شود . البته بیشتر به آنها شیرینی و مبلغی پول در دستمال های ابریشمی می دهند .
بعضی از خانواده های خراسان جنوبی مراسم بارکشان را با ساز و دهل برگزار می کنند و به شور و شادی بیشتر آن می افزایند . این سنت قدیمی هنوز هم در روستاها و شهرهای خراسان جنوبی برگزار می شود اما گاهی ساده تر از گذشته است.
ازدواج در سرزمین رنگ ها
از میان این سنت ها، عروسی روستای چنشت، این سرزمین رنگ ها در خراسان جنوبی با شماره ثبت 49 جزو آثار ملی استان است .
روستای چنشت در شهرستان سربیشه، در فاصله 60 کیلومتری جنوب شرق شهرستان بیرجند واقع است. روستای چنشت معروف به سرزمین رنگ ها، به علت جاذبه های طبیعی، تاریخی و فرهنگی به عنوان یکی از روستاهای هدف گردشگری در استان خراسان جنوبی شناخته می شود.
مراسم عروسی این روستا نیز زبانزد خاص و عام است و سه روز متوالی به طول می انجامد. در مراسم عروسی روستای چنشت داماد را بر اسب سوار کرده و تا پای تخت (محل استقرار عروس) همراهی می کنند، در طول این مسیر ریش سفیدان و بزرگان در پشت سر اسب به خواندن آهنگ های محلی، مذهبی مشغولند و همچنین زنان کهنسال نیز در جلوی اسب نواهای محلی خاصی را زمزمه می کنند.
در شب پایانی داماد و عروس را به همراه هم بر اسب سوار کرده و با صدای دلنواز موسیقی محلی آنها را تا خانه داماد همراهی می کنند و بعد از ورود به خانه داماد اهالی روستا هر کس در خور بضاعت، مبلغی را به داماد هدیه می کند. لباس سنتی زنان این روستا منحصر به فرد بوده و جذابیت فوق العاده ای به لحاظ رنگ ها دارد.
واقعیت ازدواج در واقع همین سنت ها است، واقعیتی که ریشه در مذهب و دین ما دارد. شیرینی این سنت ها به شیرینی سال ها زندگی است.
مراسم ازدواج در روستای چک
روستای چک در ۸۰ کیلومتری بیرجند و نزدیک شهر اسدیه در دامنه رشته کوه ها مومن آباد واقع است. در فصل بهار، تابستان و پاییز بسیار دیدنی است.
یکی از مراسم مهم وبسیار با نشاط در این روستا مراسم و جشن های ازدواج جوانان روستا بوده که به رویه بزرگان وگذشتگان روستا است، بیشتر جوانان سعی می کنند با فامیل واقوام ازدواج کنند، لذا نیاز به آشنایی اولیه نیست پس از تصمیم اولیه مبنی بر ازدواج معمولا پدر یا برادر بزرگتر خانواده داماد برای گفتگو با خانواده عروس قرار می گذارند و صحبت های اولیه شان را می کنند.
هنگامی که خانواده عروس موافقت کردند یک روز را بعنوان روز خرید تعیین می کنند که هر دو خانواده همراه با دو الی سه تا از بزرگان فامیل به بازار می روند و داماد ابتدا برای عروس قرآن وآینه شمدان می خرد و پس از آن خرید لباس عروس، حلقه و لوازم دیگر انجام می گیرد.
عروسی در قاینات
پس از انتخاب همسر با وساطت خویشاوندان تحقیق و بررسی انجام می شود. معمولاً یک زن ازنزدیکان داماد نزد خانواده عروس رفته وموضوع را مطرح می کند که این مراسم را "کدخدایی" گویند.
بعداً شبی را بنام "بله برون" مشخص کرده وکفش را درپای عروس نموده ویک حلقه نامزدی بنام "کلکی بعنوان نشونی" به عروس می دهند.
مراسم عقد با خرید ازبازارو دعوت ازتمامی دوستان وآشنایان انجام می شود. هنگام خطبه عقد جلوی داماد قرآن، آینه، ظرف آب وزیرزانوی او یک بالشت قرارداده تا درپایان خطبه برسریکی ازمجردین بکوبد تا اوهم بختش بازشود.
درمجلس زنانه همان شب قند سابی بوده وسه بار عاقد درخواست رضایت ازعروس خانم می نماید. وقتی جواب بله داده شد، مجلس سرشارازشادی گشته وهدایا تقدیم می شود. بعضی ها همان شب وبعضی بعد ازمدتی به زیارت امام رضا(ع) رفته سپس به خانه بخت می روند.
بردن داماد به خانه عروس را "سرسرو"گویند که با خواندن سوره الرحمن وصدای شبوش به صورت پیاده و یا با ماشین وصدای بوق اتومبیل ها همراه است. تشریفات عروسی گذشته درسه مرحله بود.
متاسفانه گاهی عروسی های تجملاتی رواج می یابد که در واقع سدی در مقابل سنت ها است. سدی که تیشه به ریشه دین می زند و نمی تواند آغاز خوبی برای سال ها عاقبت بخیری باشد.
آشنایی با مراسم زانو زدن مردم لاسجرد استان سمنان
