آشنایی با شاتکریت و کاربردهای آن 

شاتکریت چیست؟

مقررات ملی ساختمان بتن پاشنده یا شاتکریت را چنین عنوان نموده است. بتن پاشنده فرآیندی است که در آن بتن یا ملات روی یک سطح پاشیده می شود تا لایه ای متراکم، خود نگهدار و باربر ایجاد کند. در مواردی که شکل کار پیچیده یا قالب بندی مشکل و پر هزینه باشد به ویژه در بهسازی ساختمان ها و پل ها از این نوع بتن استفاده می شود. استفاده از این نوع بتن به تجربه ، تامین تدابیر مناسب و کارگران فنی متخصص به ویژه در امر بتن پاشی نیاز دارد. امتیاز عمده این نوع بتن در مقایسه با بتن معمولی آن است که در این حالت فقط به قالب داخلی و یا یک سطح موجود نیاز می باشد. به همین دلیل این روش اجرای بتن برای سطح مدور و قوسی مانند تونل ها و دودکش ها کاربرد روز افزون یافته است. بتن پاشنده بر مبنای زمان افزودن آب اختلاط به مخلوط سنگدانه ها و سیمان به بتن پاشیده خشک و بتن پاشیده تر تقسیم می شود. شاتکریت در سالهای اخیر در بسیاری از کارهای مختلف نظیر پوشش داخلی تونل ها، ساخت منابع بتنی، تثبیت شیب ها، ایجاد پوشش ضد آتش بر روی سازه های مختلف ، تعمیر و بهسازی سازه های مختلف و … مورد استفاده قرار می گیرد. از نظر ACI شاتکریت عبارت است از ملات یا بتنی که با فشار و سرعت بالا به سطح مورد نظر پاشیده شود. شاتکریت هم اکنون در کارهای بتنی مورد استفاده قرار می گیرد که از مهم ترین آن ها می توان به موارد ذیل اشاره نمود.

1. اجرای عملیات بتنی مانند احداث دیواره های حائل، احداث استخرها و برکه های بتنی ، مخازن بتنی بزرگ ، لاینینگ تونل ها سازه های بتنی با اشکال نا منظم و …
2. عملیات تعمیرات سازه هایی بتنی مانند تعمیرات ، تقویت ، بهینه سازی ، مرمت ، کارهای هنری و تزئینی ، تثبیت پوشش های محافظتی

بتن پاشنده چه کاربردهایی دارد؟

متداول ترین کاربرد بتن پاشنده به شرح زیر است:

• پوشش داخلی تونل ها
• ساخت پل ها
• پوشش ضد حریق بر روی سازه های گوناگون
• ساخت منابع بتنی
• تثبیت شیب ها
• بازسازی و تقویت سازه های بتنی
• احداث دیوارهای قوس دار
• احداث استخرها
• تولید مخازن بتنی بزرگ
• تثبیت پوشش های محافظتی

مزایای اجرای شاتکریت

به خاطر قیمت مناسب و راحتی در اجرا در بسیاری از موارد، از شاتکریت به جای بتن معمولی استفاده می شود. مزایای اجرای شاتکریت در مواقعی است که قالب بندی هزینه بالایی دارد و یا غیرعملی است، دسترسی به محل بتن ریزی سخت است، جایی که امکان قالب بندی کمتر یا امکان قالب بندی نکردن وجود دارد، لایه بتن نازک یا هر لایه با ضخامت مشخصی نیاز است و یا اینکه از روش های معمول بتن ریزی نمی توان استفاده کرد. علاوه بر تمام این مزایا، اجرای شاتکریت به یک دستگاه نسبتا کوچک و قابل حمل احتیاج دارد. اجرای شاتکریت معمولا در مواقعی مورد استفاده قرار می گیرد که دسترسی به سازه برای ساخت یا تعمیر به نحوی محدود شده است.

قدرت چسبندگی بالا

قابلیت چسبندگی شاتکریت به دیگر مصالح از جمله ویژگی هایی است که در زمان طراحی یک سازه بسیار در نظر گرفته می شود. اثر نیروی شاتکریت با پاشیده شدن بر روی سطح باعث به هم چسبیدن بتن به نامنظمی های سطح دیگر شده و در نهایت منجر به ایجاد چسبندگی خوب می شود. در زمان محدودیت های مختلف، شاتکریت قادر خواهد بود که چسبندگی خود را به سطوح مختلف در حالت عمودی و یا برعکس نیز حفظ نماید.

شاتکریت در ساخت سازه جدید

شاتکریت لزوما روشی سریع برای اجرای بتن در همه پروژه ها محسوب نمی شود، اما زمانی که نیاز به لایه نازکی از بتن در سطوح با مساحت بالا است، اجرای شاتکریت می تواند به طور آشکاری باعث صرفه جویی در زمان و سرعت در اجرا شود. در ادامه به چند سازه با این مشخصات که اجرای شاتکریت در آن بسیار کاربردی است اشاره می کنیم:

• استخرها و تانکرها: از شاتکریت برای ساخت استخر مخصوص شنا و همچنین ساخت آکواریوم های بسیار بزرگ استفاده می شود.
• کف ها و دیوارها: اجرای شاتکریت برای کف تانکرها و استخرها چه بر روی فونداسیون به خوبی فشرده شده و چه بر روی زمین با خاک دست نخورده بسیار کاربردی خواهد بود. همچنین برای عناصر سازه ای عمودی و بالاسری مانند دیوارها، دال ها، ستون ها و دیگر اعضا هم عموما از شاتکریت استفاده می شود.
• سازه هایی گنبدی: مانند خانه های مسکونی، گلخانه ها، پل ها و …