سوره فاتحه و فضائل آن
سوره فاتحه یا حمد از سوره های «قصار» است که در عین اختصار، بنا بر روایات، در معنا بزرگ و اساس قرآن است. سورهٔ فاتحه در نمازهای واجب و مستحب خوانده می شود و محتوای اصلی آن، توحید و سپاس خداوند است.در فضیلت این سوره آمده است، نزول آن باعث عدم نزول عذاب بر امت اسلام خواهد شد. خواندن سورهٔ حمد در رکعت اول و دوم نمازهای واجب و مستحب، واجب است. خواندن این سوره بر بالین بیمار و هنگام گذاشتن مرده در قبر، مستحب است.نام اصلی این سوره، به این جهت که اولین سوره قرآن است و قرآن با آن گشوده می گردد، فاتحة الکتاب است. این سوره نخستین سوره کاملی است که بر پیامبر اسلام(ص) نازل شد.
متن و ترجمه سوره فاتحه
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ ﴿۱﴾
الْحَمْدُ للّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ ﴿۲﴾
الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ ﴿۳﴾
مَالِكِ يَوْمِ الدِّينِ ﴿۴﴾
إِيَّاكَ نَعْبُدُ وإِيَّاكَ نَسْتَعِينُ ﴿۵﴾
اهدِنَا الصِّرَاطَ المُستَقِيمَ ﴿۶﴾
صِرَاطَ الَّذِينَ أَنعَمتَ عَلَيهِمْ غَيرِ المَغضُوبِ عَلَيهِمْ وَلاَ الضَّالِّينَ ﴿۷﴾
به نام خداوند بخشنده بخشایشگر ( 1 )
ستايش مخصوص خداوندي است که پروردگار جهانيان است. ( 2 )
(خداوندي که) بخشنده و بخشايشگر است (و رحمت عام و خاصش همگان را فرا گرفته). ( 3 )
(خداوندي که) مالک روز جزاست. ( 4 )
(پروردگارا!) تنها تو را ميپرستيم، و تنها از تو ياري ميجوييم. ( 5 )
ما را به راه راست هدايت کن. ( 6 )
راه کساني که آنان را مشمول نعمت خود ساختي، نه کساني که بر آنان غضب کرده اي، و نه گمراهان. ( 7 )
محتوای اصلی سوره فاتحه
محتوای اصلی سورهٔ فاتحه، توحید، سپاس خداوند، عبادت، استعانت و طلب هدایت از خدا است. علامه طباطبایی می گوید: چون از جمله «ایاک نعبد» (فقط تو را عبادت می کنیم) ممکن است ادعای استقلال بنده در عبادت خدا به ذهن بیاید به همین جهت بلا فاصله در جمله بعد باگفتن «ایاک نستعین »(فقط از تو استعانت می جوییم) به بنده تلقین شده که بگوید در همین عبادت هم از خدا استعانت می طلبد و هیچ گونه استقلالی درهیچ شأنی ندارد. در این سوره از اوصاف خدا، اوصاف و نشانه های بندگان صالح خدا، تبیین مسئله هدایت و صراط مستقیم در قالب دعا و ابراز تنفر از کج روی و گمراهی سخن به میان آمده است.اين سوره را می توان به دو بخش تقسيم کرد: بخشى که از حمد و ثناى خدا سخن می گويد و بخشى که نيازهاى بنده را مطرح می کند. در حدیث قدسی آمده است: من سوره حمد را ميان خود و بنده ام تقسيم كرده ام؛ نيمى از آن براى من، و نيمى براى بندهٔ من است.
فضیلت و خواص سوره فاتحه
روایات زیادی در فضیلت و اهمیت این سوره وارد شده است. طبق روایتی جبرئیل به پیامبر اسلام(ص) اشاره دارد که نزول این سوره باعث عدم نزول عذاب بر امت اسلام خواهد شد و در روایتی آن را شفای هر دردی دانسته است. در روایتی از امام صادق(ع) است که اگر سوره حمد ۷۰ بار بر مرده ای خوانده بشود و او زنده شود تعجب نکنید. امام علی(ع) از پیامبر اسلام(ص) نقل می کند که سوره حمد از گنج های عرش الهی بوده و خداوند آن را به پیامبرش اختصاص داده است و او را با هیچ پیامبر شریک نساخت جز بسم الله که فقط آن را به سلیمان داد... هر کسی با اعتقاد به دوستی و پیروی محمد و آل پاکش آن را بخواند در مقابل هر حرف آن حسنه ای به او عطا می کند که بهتر است از دنیا و آنچه در آن هست.پیامبر (ص) سورهٔ فاتحه را بهترین سوره قرآن دانسته و فرموده است: در تورات و انجیل و زبور و قرآن، سوره ای مانند آن نازل نشده است. بنا بر حدیث دیگری از پیامبر (ص)، ثواب قرائت سوره فاتحه، برابر با ثواب قرائت دو سوم قرآن و ثواب صدقه دادن به همه مؤمنان است.امام جعفر صادق(ع) هم درباره سوره فاتحه فرموده است که هر کس آن را قرائت کند، خداوند راه رسیدن به خیر دنیا و آخرت را برای او باز می کند. او همچنین فرموده است که اسم اعظم خدا در این سوره تقسیم شده است. شیخ مفید در کتاب اختصاص حدیثی نقل می کند که در آن، پیامبر (ص) در پاسخ به پرسشی دربارهٔ پاداش قرائت سورهٔ فاتحه، ثواب آن را برابر با پاداش قرائت همه کتاب های آسمانی معرفی کرده است.
آشنایی با سوره تکاثر و فضیلت آن
