ضرب المثل آدم هزار پیشه کم مایه است
ضرب المثل در لغت به معناي مثال زدن است. مردم در گفتگوهايشان براي اينكه منظور خود را بهتر بفهمانند، از ضرب المثل ها استفاده مي كنند. ضرب المثل مي تواند يك بيت شعر يا فقط يك مصراع شعر يا جمله اي معروف باشد.مثلاً وقتي كسي مي گويد:« دو مار از يك سوراخ در نميآيد كه يكيش تركي بخواند يكيش فارسي»، منظورش اينست كه فرزندان يك پدر و مادر برابرند و بر يكديگر برتري ندارند. يا وقتي مي خواهند بگويند كاري خيلي بد بوده و مورد تأييد هيچكس نيست ، مي گويند :« سگ از جاش پا مي شود ، بد مي گويد يا تف و لعنت مي كند.»
آدم هزار پیشه کم مایه است کنایه از چیست؟
۱- پیشه یعنی: شغل، حرفه
کنایه از عدم موفقیت افرادی است که بجای تخصص یافتن در یک یا چند کار محدود، به کارهای مختلف و فراوان می پردازند و از همه آنها باز می مانند.
۲- به کسی می گویند که مدام از این شاخه به آن شاخه می پرد و گاه چندین شغل یا حرفه را باهم امتحان می کند درحالیکه دراینجا کیفیت، مهم تر از کمیت است.
بیشتر این افراد پس از مدت کوتاهی که نتیجه بخش نبودن وعدم موفقیت خود را می بینند، ناامید می شوند و همه را با هم رها می کنند.
۳- کم مایه یعنی: دارای معلومات و اطلاعات کم
یعنی اطلاعات مفیدی در بساطش ندارد که هم برای خودش مفید باشد هم برای دیگران!
کم مایه شدن فرد، در نتیجه کارهای با عجله و غیر منطقی خود اوست؛ برخی افراد صبر و حوصله به خرج نمی دهند تا در یک یا دو حرفه ای که برایشان مهم است پخته شوند و مهارت کافی را کسب کنند. در میانه های مسیر، به حرفه های دیگری می پردازند و به خیال خویش از وقت و یا جوانی شان نهایت بهره را می برند درحالیکه به ضرر خود و آینده شان عمل می کنند.
احادیثی در باب کار و همت
امام علی علیه السلام :
قَلِيلٌ تَدُومُ عَلَيْهِ أَرْجَى مِنْ كَثِيرٍ مَمْلُولٍ مِنْه
کار (خیر) اندک ، که بر آن مداومت ورزی ، از کار بسیار که از آن خسته شوی ، امیدوار کننده تر است.
نهج البلاغة (للصبحي صالح) ص 525 ، ح 278
امام علی علیه السلام :
إِذَا هِبْتَ أَمْراً فَقَعْ فِيهِ فَإِنَّ شِدَّةَ تَوَقِّيهِ أَعْظَمُ مِمَّا تَخَافُ مِنْه
هر گاه از کاری ترسیدی ، خود را به کام آن بینداز ، زیرا ترس شدید از آن کار ، دشوارتر و زیان بار تر از اقدان به آن کار است.
نهج البلاغه (صبحی صالح ) ص 501 ، ح175
امیرالمومنین علی علیه السلام :
كَفَى بِالْمَرْءِ غَفْلَةً أَنْ يَصْرِفَ هِمَّتَهُ فِيمَا لَا يَعْنِيه
از غفلت برای آدمی همین بس که همتش را در آنچه به کارش نمی آید ، صرف کند
تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 477 ، ح 10942
امام علی علیه السلام :
كُنْ بَعِيدَ الْهِمَمِ إِذَا طَلَبْتَ كَرِيمَ الظَّفَرِ إِذَا غَلَبْت
هر گاه در پی چیزی هستی ، بلند همت باش و آن گاه که چیره شدی ، در پیروزی کریم باش
تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 448 ، ح 10276
امام حسن مجتبی علیه السلام :
اتَّقُوا اللَّهَ عِبَادَ اللَّهِ وَ جِدُّوا فِي الطَّلَبِ وَ تُجَاهَ الْهَرَبِ وَ بَادِرُوا الْعَمَلَ قَبْلَ مُقَطَّعَاتِ النَّقِمَاتِ وَ هَاذِمِ اللَّذَّات
ای بندگان خدا ! تقوا پیشه کرده و برای رسیدن به خواسته ها تلاش کنید و از کارهای ناروا بگریزید و قبل از آنکه ناگواری ها به شما روی آورند و نابود کننده لذات (مرگ) فرا رسد ، به کار (های نیک) مبادرت ورزید
تحف العقول ص 236 – بحارالانوار( ط - بیروت) ج 75 ، ص 109
آشنایی با ضرب المثل اگه بگه ماست سفيده، من ميگم سياهه !
