ضرب المثل در مثل جای مناقشه نیست
مثل در لغت به معنی مانند و شبیه است. این کلمه عربی است و ریشه آن از ماده مُثول به معنی شبیه بودن چیزی به چیز دیگر است و به معنی مانند، شبیه، برهان و دلیل، مطلق سخن، پند و عبرت و نشانه و علامت است. اما در اصطلاح خاص ادبی نوع خاصی است که در فارسی معادل داستان به کار می رود.و "حِکم" جمع حکمت است، از دسته ی ادب و غُرر و دُرر و لطائف نُکت و بذله ها.
کاربرد ضرب المثل در مثل جای مناقشه نیست
- یعنی در بیان مثال، سخت گیری لازم نیست؛ مهم این است که با آن مثال گفته شده، فهم مطلب حاصل شود.
- یعنی ممکن است یک ضرب المثل یا عبارتی که برای مثال زدن به کار می رود، درواقع صحت نداشته باشد (اگر بخواهیم خیلی ریز و جزئی نگاه کنیم!). اما هدف اصلی از آن، نزدیک کردن مفهوم یک موضوع به ذهن مخاطب است.مثلا کسی به دیگری می گوید: فلانی حرف های گنده تر از دهنش می زنه! یک نفر نمی آید بگوید تو مگر حرف ها و اندازه دهان این را متر زدی که می گویی حرف هایش از دهانش گنده تر است؟! نه! چون وقتی کسی ضرب المثلی را می گوید می خواهد ذهن مردم سریعتر مطلب را متوجه شود. مثل همینجا! به جای اینکه بگوید فلانی خیلی گستاخانه یا بزرگتر از سنش صحبت می کند و احترام ما را نگه نمی دارد، می آید از ضرب المثل استفاده می کند تا کلامش تاثیر بیشتری داشته باشد.
- به عبارتی وقتی کسی برای فهماندن مطلبی برایت مثالی میزند، خیلی سخت نگیر و سعی کن به منظور گوینده پی ببری نه اینکه دنبال اشکال در مثالی که زده باشی.
توجه: البته این ضرب المثل به معنای سرسری گرفتن سخنان دیگران و عدم تفکر بر محتوای آن نیست. بلکه هر آدم عاقلی هر سخنی را می شنود باید تأمل کند و ببیند قصد گوینده از گفتن این سخن چیست. آیا می خواهد مطلب آموزنده ای به من بگوید یا دارد مثال بی ربطی می زند و مغالطه می کند تا ذهن مرا به خطا بیندازد؟ پس شنونده نیز باید عاقل باشد
فواید ضرب المثل در مثل جای مناقشه نیست
حکمت های امثال یا داستان های امثال که معمولا به صورت روایت و داستان نقل شده است آیینه ی زندگی و اخلاق عمومی است همچنان که مثل ها مثل آیینه ی تمام نمای زندگی و حیات مادی و معنوی سازندگان آن هاست. داستان های امثال نیز چنین است. در قالب یک داستان ساده ی مثلی، افکار بلند و جذابی را می بینیم که حتی با آثار بهترین نویسندگان و شاعران به لحاظ انتقال پیام های ارزشی و اخلاقی و اجتماعی برابری می کند و شاید دلنشین تر از آن هستند زیرا از دل همین مردم ساده دل بر زبانشان جاری گشته و لاجرم بر دل می نشیند.انعکاس فرهنگ، آداب و عادات در تاریخ اجتماعی این داستان ها جز آن که آیینه ی زندگی امروز است انعکاس دهنده ی فرهنگ، عقاید و اندیشه های گذشتگان نیز هست. با مطالعه ی این داستان ها می توانیم از چگونگی اندیشه و تفکر پیشینیان مطلع شویم و اساسی ترین مفاهیم فرهنگ سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و آموزشی را استخراج کنیم تا چنان چه سنت های پسندیده ای است به آنها تأسی کنیم و اگر نه، از مدار زندگی دور بسازیم.حفظ فرهنگ غنی ایرانی یکی دیگر از فواید امثال است، در واقع انحطاط فرهنگی از زمانی آغاز می شود که نسل ها پیوستگی فرهنگی خود را با فرهنگ، هنر و ادب بومی خود بگسلند. ترویج امثال و حکم به ویژه آن هایی که جنبه های تعلیمی و اجتماعی و سازندگی بیشتری دارند در حکم میراث های معنوی یک ملّت و مرام و فرهنگ، غنای آن را تضمین می کند. فواید امثال و حکم به همین جا ختم نمی شود اما گفتن همه ی آن ها نیز در این فرصت نمی گنجد. از دیگر فواید امثال به طور خلاصه ساده کردن مباحث سنگین برای اذهان عامه، چنانچه مولوی بیشترین استفاده را از این داستان ها برده است و یا استفاده از داستان های تمثیلی در جهت توجیه و تقریر مدعای خود از مواردی است که جای تأمل دارد.
آشنایی با ضرب المثل تو دعوا حلوا پخش نمی کنند
