آشنایی با انواع اوراق مشارکت

به گزارش سایت خبری ساعد نیوز، اوراق مشارکت اوراق بهاداری است که بیانگر مشارکت دارنده ی آن در یک طرح است. یعنی شخص سرمایه خود را به یک شرکت می دهد تا شرکت بتواند طرح توسعه خود را اجرا کند و سود سرمایه گذار را نیز پرداخت نماید.

انواع اوراق مشارکت

در حالت کلی سه نوع اوراق مشارکت در ایران منتشر می شود که شامل موارد زیر است:

الف – اوراق مشارکت بانک مرکزی
ب – اوراق مشارکت وزارتخانه ها و شرکت های دولتی
ج – اوراق مشارکت شرکت های پذیرفته شده در بورس.

اوراق مشارکت بانک مرکزی چیست ؟
اوراق مشارکتی است که به منظور اجرای سیاست های اقتصادی دولت توسط بانک مرکزی منتشر می شود و قابلیت بازخرید توسط بانک عامل را دارد. این دسته از اوراق در بورس اوراق بهادار قابل معامله نیست.

اوراق مشارکت وزارتخانه ها و شرکت های دولتی چیست ؟
اوراق مشارکتی است که توسط وزارتخانه ها و شرکت های دولتی جهت تأمین مالی پروژه های عمرانی منتشر می شود و قابلیت بازخرید توسط بانک عامل را دارد. این نوع اوراق نیز در بورس معامله نمی شود.

اوراق مشارکت شرکت های پذیرفته شده در بورس چیست ؟
اوراق مشارکتی است که به منظور تأمین مالی توسط شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار منتشر می شود. این گونه اوراق در بورس اوراق بهادار قابل معامله است.

قیمت خرید و فروش اوراق مشارکت پذیرفته شده در بورس چگونه تعیین می شود ؟
قیمت خرید و فروش اوراق مشارکت پذیرفته شده در بورس همانند سهام براساس عرضه و تقاضا تعیین می شود.

نکات مهم در مورد سود اوراق مشارکت

1- بین ریسک و بازده (ریسک به ریوارد) رابطه ی مستقیمی وجود دارد. با توجه به اینکه اوراق مشارکت بازدهی تضمین شده ای دارند و ریسکی متوجه سرمایه گذار نمی کنند، بنابراین بازده مورد انتظار اوراق مشارکت در مقایسه با سایر انواع اوراق بهادار کمتر است.

2- سود تضمین شده اوراق مشارکت به صورت علی الحساب به سرمایه گذار پرداخت می شود یعنی پس از پایان پروژه و در سررسید نهایی، ناشر اوراق موظف است سود قطعی پروژه را محاسبه کند و در صورتی که سود قطعی پروژه بیشتر از سود علی الحساب پرداختی به سرمایه گذار باشد مابه التفاوتش را به سرمایه گذار پرداخت کند.
البته در صورتی که سود قطعی پروژه از سود پرداختی کمتر باشد، جبران مابه التفاوت به عهده ی ضامن اوراق مشارکت است و ضرر و زیانی از این بابت متوجه سرمایه گذار نیست.

3- سود اوراق مشارکت از پرداخت مالیات معاف است و این موضوع هم یکی از جذابیت های سرمایه گذاری در اوراق مشارکت به شمار می آید.

4- اوراق مشارکت اغلب بی نام منتشر می شوند و فردی که این اوراق را دارد مالک آن شناخته می شود.
بنابراین باید از اوراق مشارکت هم مثل اسکناس و بلکه بیشتر از آن مراقبت کنید. البته بانک ها معمولا این امکان را برای خریداران اوراق مشارکت فراهم می کنند که خریدار بتواند اوراق خود را در بانک به امانت بگذارد تا از مواردی مثل سرقت، آتش سوزی و غیره در امان باشد.

5- سود اوراق مشارکت در فواصل زمانی تعیین شده مثل یک ماهه یا سه ماه و از طریق برگه هایی که همراه اوراق مشارکت تحویل داده می شود، به خریدار پرداخت می شود.
خریداری که اوراق مشارکت را پیش خود نگه می دارد موقع تحویل برگه های دریافت سود به بانک باید اصل اوراق مشارکت را هم همراه داشته باشد تا مالکیت فرد بر این اوراق توسط بانک احراز شود.
البته همانطور که گفتیم خریدار اوراق مشارکت می تواند اوراق خود را نزد بانک به امانت بسپارد و با پرداخت کارمزد جزیی از بانک بخواهد تا سود اوراق را در سررسید های تعیین شده به صورت منظم به حسابش واریز کند.

6- دقت داشته باشید طرح های توسعه که برای تامین مالی آن ها اوراق مشارکت منتشر می شود معمولا طرح های زمان بر هستند.
بنابراین اوراق مشارکت هم اغلب با سررسیدهای 3 تا 4 ساله منتشر می شوند. اما اگر خریدار اوراق به هردلیلی قبل از دوره ی سررسید به پول خود نیاز داشته باشد، می تواند با مراجعه به یکی از شعب بانکی که اوراق را از آن خریداری کرده ضمن تحویل اوراق مربوطه به بانک، اصل پول خود را دریافت کند.
طبیعتا سودهای دریافتی تا تاریخ تحویل اوراق به بانک به عنوان سود دوره ی مشارکت به فرد تعلق می گیرد.
البته معمولا در صورت تسویه زودتر از موعد بانک ها نرخ سود قابل پرداخت به مشتری را کمی کاهش می دهند مثلا از 20 درصد به 19 درصد و مابه التفاوت نرخ جدید با نرخ پرداختی تا اون زمان را از مشتری دریافت می کنند.

7- درصورتی که اوراق مشارکت در بورس یا فرابورس هم پذیرفته شده باشند، دارنده ی این اوراق می تواند برای فروش آن ها قبل از سررسید به یکی از شرکت های کارگزاری بورس مراجعه کند و نسبت به فروش اوراق خود اقدام کند.
در این صورت طبیعتا اوراق مشارکت هم مثل سهام براساس قیمتی که در بورس برای آن متقاضی وجود داشته باشد فروخته می شود و سود دارنده اوراق مشارکت هم از بابت تسویه زودتر از موعد کاهش پیدا نمی کند.

8- سود اعلامی اوراق مشارکت برای دوره یکساله معمولاً بین ۲۰ تا ۲۲ درصد است. هرچه درصد سود بیشتر باشد، خرید اوراق آن جذاب تر است.

9- سررسید پرداخت سود یک ماهه یا سه ماهه است. هرچه دوره های پرداخت سود کوتاه تر باشد، برای سرمایه گذار از جذابیت بیشتری برخوردار خواهد بود.

10- در بعضی موارد بدلیل کمبود نقدینگی و رقابت برای جذب منابع با بانک ها برخی از ناشران اوراق علاوه برسود اعلامی، سود ۳ درصدی برای یکسال را بر روی تابلو معاملاتی تضمین می کنند.

چند نکته در مورد اوراق مشارکت

1- قیمت اسمی هر واحد اوراق مشارکت ۱٫۰۰۰٫۰۰۰ ریال است.

2- هر ورقه نشان دهنده میزان قدرالسهم دارنده آن در طرح مورد سرمایه گذاری است.

3- نماد هر یک از اوراق مشارکت حداکثر سه روز پیش از سررسید پرداخت سود علی الحساب آن متوقف می شود و روز بعد از پرداخت سود، نماد آن بازگشایی می شود.

4- در صورتی که اوراق بهادار از فرابورس خریداری شود، سود متعلقه به خریدار، از طریق شرکت سپرده گذاری مرکزی به حساب بانکی معرفی شده از جانب خریدار واریز می گردد.

5- چنانچه سرمایه گذار در میانه دوره و پیش از سررسید پرداخت سود اقدام به خرید اوراق نماید، با پرداخت ما به التفاوت سود روزهای گذشته (از ابتدای دوره تا زمان خرید اوراق)، در پایان دوره سود کل دوره به حساب وی واریز خواهد شد.

6- تمامی اوراق از قابلیت نقد شوندگی برخوردارند؛ به نحوی که بازارگردان اواراق موظف است تا تمامی سفارش های فروش به مبلغ اسمی را در هر روز خریداری نماید.

7- حداقل مدتی که نیاز است به دریافت سود سرمایه گذار در معامله اوراق منجر شود، چها روز از زمان خرید تا فروش اوراق است. به عبارتی اگر اوراق خریداری شده را زودتر از سه روز به فروش برسد، سود حاصل از فروش آن از کارمزد معاملات کمتر می شود و در واقع بازده منفی خواهد داشت.

8- با توجه به آئین نامه اجرایی قانون نحوه انتشار اوراق مشارکت، دارندگان اوراق به نسبت قیمت اسمی و مدت زمان مشارکت، در سود حاصل از اجرای طرح های مربوطه سهیم هستند.،

9- با فروش اوراق مشارکت رابطه وکیل و موکل بین ناشر و خریدار اوراق محقق می شود (در واقع ناشر به وکالت از طرف خریداران اوراق می تواند نسبت به مصرف وجوه حاصل از فروش اوراق به منظور اجرای طرح و خرید و فروش هرگونه کالا، خدمت و دارایی مربوط به طرح اقدام نماید. ، انتقال اوراق به رابطه وکالت خدشه وارد نمی کند و این رابطه تا سررسید اوراق بین ناشر و دارندگان اوراق نافذ و معتبر است

10- اوراق مشارکت به عنوان وثیقه طرف های معامله در قراردادهای مربوط به وزارتخانه ها، مؤسسات و شرکت های دولتی، شهرداری ها و سایر دستگاه های اجرایی پذیرفته می شود.