آشنایی با موزه آبگینه و سفالینه 

یکی از این موزه های بسیار محبوب و مشهور تهران «موزه آبگینه و سفالینه های ایران» است که بسیاری آن را با نام مختصرش، موزه آبگینه می شناسند؛ مکانی که محل نمایش شیشه ها و سفال های باارزشی ست که از قدیم تا امروز شف شده و مورد استفاده بودند. این موزه در ساختمانی زیبا و تاریخی متعلق به اوایل حکومت پهلوی در باغی به مساحت ۷۰۰۰ مترمربع در خیابان 30تیر تهران ساخته شد؛ خانه ای باشکوه و هشت ضلعی که به دستور احمد قوام، یکی از سیاستمداران و نخست وزیرهای ایران ساخته شد و چندی به عنوان سفارت کشورهای مصر و افغانستان مورد استفاده قرار گرفت. در سال ۱۳۵۴ خانه قوام که خود به مانند موزه ای جذاب از معماری و هنر است به دفتر فرح پهلوی فروخته و به موزه تبدیل شد. چهار سال بعد موزه به طور رسمی افتتاح و خانه و باغ آن در سال ۱۳۷۷ به شماره ۲۰۱۴ در فهرست آثار میراث ملی ایران قرار گرفت. امروزه موزه آبگینه و سفالینه ایران تحت نظر سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری فعالیت می کند و مدیریت آن در حال حاضر بر عهده خانم فرزانه قائینی ست.

موزه آبگینه و سفالینه تهران کجاست؟

موزه آبگینه و سفالینه تهران در منطقه 12 تهران و یکی از جاذبه های معروف شهر تهران است. این موزه محبوب و مشهور مکانی برای نمایش شیشه ها و سفال های باارزشی است که از قدیم تا به امروز کشف شده و زمانی مورد استفاده افراد قرار گرفته اند. حتما در سفر به تهران نام خیابان سی تیر یا قوام السلطنه را شنیده اید! چرا که جزو خیابان های مهمی است که آوازه اش در تاریخ تهران پیچیده و در آن دیدنی های متنوعی همچون موزه علوم و فنون، پطرس مقدس و آتشکده آدریان قرار دارد. همچنین در این خیابان رستوران های قدیمی به چشم می خورد که غذاها و خوردنی های خوشمزه ای در آن ها سرو می شود و موزه آبگینه و سفالینه هم در همین خیابان مهم و معروف واقع شده است. این موزه زیبا و تماشایی در یک ساختمان تاریخی با معماری منحصربه فرد واقع است که به اوایل دوره پهلوی تعلق دارد و دارای باغی بزرگ به مساحت 7000 مترمربع است.احمد قوام یا قوام السلطنه - صاحب این خانه - یکی از معروف ترین سیاست مدارها در زمان قاجار بود. شخصی که برخی از مورخان ایران، او را چرچیل ایران خوانده اند. موزه آبگینه و سفالینه تهران، در واقع ملک شخصی این فرد بوده که بعد از مرگ وی به تصرف دولت درآمده است.

چرا موزه آبگینه و سفالینه تهران؟

• یکی از ده موزه برتر ایران است و هر ساله در حدود 2 میلیون گردشگر از آن دیدن می کنند.
• موزه آبگینه در خیابان تاریخی و خوشمزه سی تیر تهران قرار گرفته است.
• عمارتی که موزه آبگینه در آن قرار دارد یکی از دیدنی ترین خانه های تهران است و آجرکاری های آن از نمونه های عالی آجرکاری خانه های تاریخی به حساب می آید.
• در این موزه آثار باارزشی را خواهید دید که از معبد چغازنبیل کشف شده اند و پیشینه آن ها به دوران هزاره دوم پیش از میلاد باز می گردد.

معماری موزه آبگینه و سفالینه تهران

موزه آبگینه و سفالینه در خانه ای هشت ضلعی قرار دارد که در این خانه قدیمی سبک معماری متفاوتی به کار رفته است و نظر هر بیننده ای را به خود جلب می کند. معماری این موزه در واقع تلفیقی از سبک ایرانی و اروپایی قرن نوزدهم میلادی است که در زمینی به مساحت 1040 مترمربع، از دو طبقه ستون و زیرزمین و پنج تالار تشکیل شده است.این خانه پلکانی به سبک روسی دارد؛ به گونه ای که طبقه اول از طریق پله های چوبی با شکوهی به طبقه دوم متصل می شود. خانه قوام هم به سبک دیگر خانه های قدیمی در ایران از یک اندرونی و بیرونی ساخته شده است؛ ساختمان بیرونی به موزه آبگینه و ساختمان اندرونی به بنیاد فارابی تعلق دارد.هنگامی که در خانه قوام السلطنه قدم می زنید، جلوه های بی نظیری از آجر، آینه کاری ، گچ بری های بی نظیر سقف ها و ستون ها، کارهای تماشایی جواهر و میناکاری و منبت کاری درها و پله ها در برابر دیدگان شما خودنمایی می کنند.در نمای خارجی ساختمان موزه از 50 نوع طرح، شکل هندسی و کارهای گلدار آجری استفاده شده است که بیانگر کارهای زیبای آجری دوران سلجوقی است. گچ بری های موجود در موزه به سه دوره تعلق دارد که شامل گچ بری های زمان ساخت عمارت (قسمتی هایی در ورودی و دیگر تالارهای ساختمان)، گچ بری های مربوط به زمانی که خانه به سفارت مصر تعلق داشت و گچ بری هایی که در سال 1368 توسط سازمان میراث فرهنگی با ترکیبی از نقاشی و خطاطی در سالن ورودی طبقه دوم ایجاد و به نمایش عموم گذاشته شد.طرح های زیبا و گلدار بر روی درها و حاشیه پله مینا، منبت و آینه کاری نیز در این خانه نظر شما را جلب می کند. همچنین در سال 1368 آینه کاری هایی در طبقه دوم ایجاد شد که شکوه و زیبایی ساختمان موزه را دو چندان کرد. این آینه کاری ها دارای مضامین مذهبی و انقلابی هستند.حالا نوبت یکی از جذاب ترین و دیدنی ترین بخش های موزه یعنی طراحی ویترین هاست؛ ویترین های منحصربه فرد موزه با الهام از ستون های تخت جمشید، کاخ تچر (یکی از کاخ های معروف تخت جمشید) و کعبه زرتشت در نقش رستم طراحی و ایجاد شده اند. جالب است بدانید طراح معروف و با ابتکار ویترین های موزه هنرمندی اتریشی به نام هانس هولاین (Hans Hollein) است که در رشته خود جوایز ارزنده ای به دست آورده است به گونه ای که در جهان شهرت دارد.

تاریخچه موزه آبگینه و سفالینه تهران

ملک و عمارتی که امروزه آن را با نام موزه شیشه و سفال می شناسیم، در حدود ۹۰ سال پیش (۱۳۰۷ ه.ش) به دستور احمد قوام، مشهور به قوام السلطنه ساخته شد. احمد قوام (۱۲۵۲ تا ۱۳۳۴ ه.ش) سیاستمداری کارکشته و با نفوذ بود که در فاصله سالهای پایانی دوران قاجار و ابتدای سلطنت رضاشاه پهلوی، پنج مرتبه به عنوان نخست وزیر ایران انتخاب شد. خانه مجلل قوام تا سال ۱۳۳۱ محل سکونت و کارهای اداری و سیاسی او بود؛ اما در این سال این خانه و سایر اموال وی توسط مجلس وقت مصادره شد و در اختیار دولت درآمد.

بعد از این ماجرا عمارت قوام به مصری ها فروخته شد و آنها این ملک را به سفارت خود در تهران تبدیل کردند. این خانه برای هفت سال تحت تملک مصری ها بود؛ اما زمانی که رابطه ایران و مصر در زمان جمال عبدالناصر (یکی از رییس جمهوران مصر) تیره شد، این سفارت در اختار افغان ها قرار گرفت. مدت کوتاهی افغانستان سفارت خود را در خانه قوام برپا کرد؛ اما اندکی بعد این خانه به بانک بازرگانی فروخته شد.

در سال ۱۳۵۴ دفتر فرح پهلوی پیشنهاد خرید این خانه را به بانک بازرگانی داد و با موافقت آنها مالکیت خانه به این دفتر رسید. گروهی از طراحان و معماران فرانسوی، ایرانی و اتریشی کار طراحی موزه را بر عهده گرفتند و درهای آن در سال 1358 به روی علاقه مندان به تاریخ و هنر ایران باز شد.

تالارهای موزه آبگینه

در موزه آبگینه بیش از دو هزار قطعه سفال و شیشه تاریخی نگهداری می شود که از این تعداد ۸۹۹ شی آبگینه و شیشه، ۶۸۰ قطعه سفال، ۲۴۲ بلور و ۲۴۳ شی نفیس است. با ارزش ترین شیشه های این موزه، لوله های شیشه ای معروف به سیلندر شیشه است که به هزاره دوم پیش از میلاد تعلق دارند و از معبد چغازنبیل در استان خوزستان به دست آمده اند. سفال هایی از دوره های مختلف فرهنگی ایران نیز زینت بخش تالارهای موزه آبگینه هستند و می توانید از سفالی دست ساز متعلق به دوران اشکانی در طبقه اول، ظروف زرین فام دوران سلجوقی در تالار زرین و لعاب های یک رنگ فیروزه تالار لاجورد دیدن کنید.

اشیای موزه آبگینه در دو طبقه و پنج تالار به نمایش گذاشته شده است. در طبقه اول موزه تالارهای صدف، زرین فام و لاجورد را خواهید دید که در آن ها اشیا مربوط به دوران اسلامی تا معاصر به نمایش گذاشته شده اند. سایر تالارها نیز در طبقه دوم قرار دارند.

• بخش ورودی: در قسمت ورودی موزه ابزار، ادوات، انواع مواد و رنگ هایی که در ساخت شیشه استفاده می شوند و نیز نمونه هایی از اشیا شیشه ای وجود دارد.
• تالار سمعی و بصری: در این تالار نمایی از یک گور پیش از تاریخ وجود دارد که درون آن اسکلتی از انسانِ پیش از تاریخ، وسایل و زیور آلات آن به صورت نمادین قرار داده شده است.
• تالار مینا: در تالار مینا می توانید از قدیمی ترین اشیای این موزه دیدن کنید. این آثار شیشه ای متعلق به اوایل هزاره دوم پیش از از میلاد است که شامل میله های شیشه ای به دست آمده از چغازنبیل است.
• تالار بلور: این تالار دربرگیرنده اشیای شیشه ای است که در داخل ویترین هایی برگرفته از معماری دوره هخامنشیان و نقش رستم در شیراز به نمایش در آمده اند.
• تالار صدف: دیدنی های این تالار شامل اشیای سفالین و شیشه ای دوران اسلامی است که در دکوراسیون صدفی شکل به نمایش گذاشته شده اند.
• تالار زرین فام: یکی دیگر از تالارهای موزه آبگینه است که به نمایش سفال های زیبای زرین فام اختصاص دارد.
• تالار لاجورد: این تالار شامل دو بخش لاجورد یک و دو است و در آن ویترین هایی که از فرم خیمه های مغولی و برج مقبره های آن دوران الهام گرفته شده است خودنمایی می کند. اشیای این تالار شامل آثار سفالین و شیشه ای مربوط به دوران تیموری و ایلخانی تا دوران صفوی و قاجار است.

سایر بخش های موزه آبگینه

• حوض خانه: این بخش که دارای کاشی کاری های منحصربه فرد اواخر دوره قاجار و سقفی با گچ بری های برجسته است در طبقه زیر همکف عمارت واقع است و در آن گالری موزه قرار دارد.
• کتابخانه : کتابخانه موزه در طبقه فوقانی قرار دارد و دارای بیش از چهار هزار جلد کتاب فارسی و انگلیسی در زمینه باستان شناسی، تاریخ، هنر، معماری، صنایع دستی و... است.
• ساختمان آموزش: این ساختمان در ضلع شمالی حیاط موزه واقع است و طبقه همکف آن به برگزاری کلاس های آموزشی اختصاص دارد.

موزه آبگینه و سفالینه تهران آدرس

• آدرس موزه آبگینه و سفالینه تهران: تهران، نرسیده به خیابان جمهوری، خیابان سی تیر، پلاک (59) موزه آبگینه و سفالینه
• تلفن موزه آبگینه: 02166708153
• ساعات کاری این موزه همه روزه به جز ایام سوگواری و عزاداری از ساعت 8 صبح الی 5 عصر است.

برای رسیدن به موزه آبگینه، می توانید با مترو در ایستگاه های امام خمینی، مترو سعدی و یا مترو حسن آباد پیاده شده و با چند قدم پیاده روی به این موزه برسید. با این وجود مترو امام خمینی، نزدیک ترین ایستگاه مترو به موزه آبگینه است؛ جایی که می توانید از خروجی خیابان سی تیر بعد از چند دقیقه خود را به موزه برسانید.برای رسیدن به موزه آبگینه با اتوبوس، می توانید از اتوبوس هایی که از خیابان جمهوری عبور می کنند استفاده کنید و در ایستگاه پارک شهر پیاده شوید و به خیابان سی تیر و در نهایت موزه آبگینه بروید.