آشنایی با موزه کتابخانه اختصاصی نیاوران

این بخش از کاخ نیاوران که کتابخانه اختصاصی ملکه سابق فرح پهلوی بوده است در سال 1355 در دو طبقه احداث گردید. طراحی داخلی این بنا برعهده استاد عزیز فرمانفرمائیان بوده است. برای تزئینات داخلی این بنا از شیشه و برنز به صورت مکرر استفاده شده که از ویژگی متمایز این بخش از مجموعه نیاوران می توان به لوستر سقفی شیشه ای آن اشاره کرد. در این موزه بیش از 23000 جلد کتاب وجود دارد که عبارتند از آثار فارسی، اجتماعی، ادبی،دائرةالمعارف ها، کتاب های تاریخی ایرانی، آثار ادبی فرانسه، کتاب های مربوط به شاخه باستان شناسی، سفرنامه های برجسته از سفر اروپائیان به ایران و آسیا و هنر نقاشی می شود. بخش های مختلف کتابخانه شامل: اتاق مطالعه، کتابخانه اصلی و اتاق صوتی و تصویری می شود. از دیگر آثار ارزشمندی که در این موزه وجود دارد می توان به بیش از 350 تابلو نقاشی اثر هنرمندان ایرانی و خارجی اشاره کرد. برخی از آثار جذاب این کتابخانه عبارتند از :

• عنوان بزرگترین کتاب این کتابخانه متعلق به کتاب نقشه جغرافیای جهان با ابعاد 81x56 سانتی متر می باشد.
• قرانی با ابعاد 5x8 سانتی متر توانسته لقب کوچکتن کتاب این موزه را از آن خود کند.
• قدیمی ترین کتابی که در این موزه وجود دارد کتاب تاریخ یهود مربوط به سال 1609 میلادی است.

موزه جهان نما همه روزه به جز در روزهای رحلت امام خمینی(ره)، شهادت حضرت علی(ع)، شهادت امام صادق، شهادت امام حسن مجتبی، رحلت رسول اکرم، عاشورا و تاسوعای حسینی پذیرای شما مسافران تور تهران خواهد بود.

آدرس : ایران، تهران، تهران، میدان شهید باهنر (نیاوران)، مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران

تاریخچه احداث بنای کتابخانه

فرح دیبا از همان ابندا که برمیگردد به سال های نخست دهه ۱۳۴۰، شروع به فعالیت های فرهنگی کرده بودند. نه تنها خرید آثار فرهنگی را شخص خود او در سفرهایش به فرنگ انجام می دادند، بلکه به گارشناسان مستقر در پایتخت های فرهنگی دنیا سپرده بودند که در زمان حراج خرید آثار را برای ایشان انجام دهند. رفته رفته با زیاد شدن تعداد این آثار و بروز احتیاج به محلی برای نگهداری آنها دستور دو ساختمان جدید در کاخ نیاوران از طرف ایشان صادر گردید. یک ساختمان شد بنایی دو طبقه برای نگهداری کتاب تحت عنوان کتابخانه اختصاصی، و دیگری ساختمانی شد بزای نگهداری اشیای قیمتی اهدایی به شخص فرح دیبا.

معماری کتابخانه اختصاصی نیاوران

معماری کلی این بنا سبک متداول دهه ۵۰ می باشد. طراحی داخلی این کتابخانه را عبدالعزیز فرمانفرماییان انجام داده است. چیز جالب توجه در دکوراسیون این کتابخانه وجود یک شی عظیم متشکل از چهار هزار و سیصد استوانه شفاف به منظور روشنایی در این ساختمان است. از آنجا که این کتابخانه برای استفاده شخصی بوده نکات ساخت کتابخانه در آن رعایت نشده و چیدمان آن، این محل را به موزه شبیه کرده است.

آثار هنری و کتاب های موزه کتابخانه اختصاصی نیاوران

کتابخانه اختصاصی کاخ نیاوران از جمله جاذبه های مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران و جاهای دیدنی تهران است که با مساحت تقریبی ۷۷۰ مترمربع در سال ۱۳۵۵ در دو طبقه و یک زیرزمین در ضلع شرقی مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران احداث شد. این کتابخانه که ویژگی های متمایزی در نوع معماری و ساختار سازه دارد، بیش از ۲۳,۰۰۰ جلد کتاب از آثار فارسی، اجتماعی، ادبی، دائرةالمعارف ها، کتاب های تاریخی ایرانی، آثار ادبی فرانسه، سفرنامه های برجسته و... را در خود جای داده است. ضمن اینکه ۳۵۰ تابلو نقاشی اثر هنرمندان ایرانی و خارجی در این کتابخانه خودنمایی می کنند.

آثار حجمی و تابلوهای نقاشی

آثار حجمی و نقاشی هنرمندان ایرانی و خارجی نظیر پرویز تناولی، مسعود عربشاهی، بهمن محصص، منوچهر یکتایی، محمد مدبر، سزار بالداجینی، دیه گو جاکومتی، آرنولدو پومودورو و پیر آرماندو فرناندز (آرمان) فضای داخلی کتابخانه اختصاصی نیاوران را مزین کرده اند.

کلکسیون آثار هنری با بیش از ۳۵۰ تابلو نقاشی نیز از بخش های جذاب کتابخانه محسوب می شود. جعفر روحبخش، منصوره حسینی، ناصر اویسی، ابوالقاسم سعیدی، محمود فرشچیان، سالوادور دالی، خوان میرو، اندی وارهول و آلن بایاش از جمله هنرمندانی هستند که آثارشان در این کلکسیون دیده می شود. این آثار نشان دهنده بخشی از تاریخ هنر معاصر، به ویژه جریان های نوگرایی هنر ایران در دهه ۳۰ و ۴۰ هجری شمسی هستند.

کتب چاپی ایرانی و خارجی

مجموعه کتب چاپی موجود در کتابخانه اختصاصی بالغ بر ۲۳,۰۰۰ جلد و حدود ۱۶,۰۰۰ عنوان است که شامل آثار فارسی در زمینه تالیفات فرهنگی، ادبی، اجتماعی، گزارش ها و آمار و آثار خارجی در حوزه دایر ه المعارف ها، دوره های تخصصی هنر، باستان شناسی و منابع تمدن و هنر ملل می شود. در این میان، کتاب های مربوط به تاریخ ایران، ادبیات فرانسه و هنر نقاشی از غنای بیشتری برخوردار هستند. چاپ های اول بسیاری از سفرنامه های بنام و معتبر خارجی ها به آسیا و ایران در این کتابخانه موجود است. مجموعه نسبتا کامل انتشارات دانشگاه تهران و بنیاد فرهنگ ایران با صحافی به رنگ آبی سلطنتی، آثار بسیار معتبر از نقاشان معروف دنیا به ویژه نقاشان قرن ۲۰ میلادی با چاپ، کاغذ و صحافی نفیس در میان مجموعه به چشم می خورند. همچنین مجموعه های کاملی از تعدادی از نویسندگان فرانسوی قرن ۱۸ و ۱۹ میلادی که در زمان حیات آن ها به چاپ رسیده است، بر ارزش های مجموعه افزوده اند.

یکی از ویژگی های منحصربه فرد این کتابخانه که آن از سایر کتابخانه های دیگر متمایز می کند، وجود کتب اهدایی از سران کشورها و نویسندگان معروف است. از جمله این افراد می توان به پروین اعتصامی، علی نقی وزیری، منوچهر آتشی، جان اف کندی، والت دیزنی، جواهر لعل نهرو، رولف بنی و غیره اشاره کرد.

بسیاری از کتاب های چاپی این کتابخانه به خاطر صحافی های هنرمندانه و نفیس و نحوه بسته بندی، مانند یک شی هنری به نظر می رسند. برخی از کتاب ها در جعبه های چرمی نقش دار، جعبه های چوبی معرق، منبت و... قرار دارند که جذابیتی دوچندان به آن ها بخشیده است.

کوچک ترین کتاب این مجموعه، قرآنی به قطع ۸×۵ سانتی متر و بزرگ ترین آن، اطلسی به زبان لاتین و در قطع ۸۲×۵۷ سانتی متر است. قدیمی ترین کتاب غیرفارسی کتابخانه را می توان کتاب «جنگ یهودیان» از یوسف فلاوی دانست که در سال ۱۶۰۹ میلادی به زبان لاتین در پاریس به چاپ رسید. قدیمی ترین کتاب فارسی، دیوان حافظ به شرح سوری است که به ناصرالدین شاه قاجار اهدا شده بود. این کتاب در سال ۱۲۵۲ هجری شمسی در لایپزیک منتشر شد.

کتاب های این موزه بعضا خاص و تنها نمونه و نسخه موجود در ایران هستند. همچنین گنجینه ای از کتاب هایی در این موزه وجود دارد که بخشی از داده های فرهنگی تاریخی کشور محسوب می شوند و می توانند برای افراد اهل فن، نویسندگان و پژوهشگران، محلی برای رجوع باشند. ازاین رو، دیجیتال سازی آن ها در دستور کار قرار گرفت.

مجموعه های خطی

از دیگر آثار موجود در این کتابخانه می توان به مجموعه های خطی اشخاصی همچون میرعلی هروی، احمد نیریزی، وصال شیرازی، زین العابدین حسنی، محمد اصفهانی و محمد تقی مشهدی اشاره کرد.دو نسخه خطی «خمسه» و «اسکندرنامه» از گنجینه های این موزه هستند. خمسه در سده دهم هجری قمری توسط سید احمد الحسینی با خط خوش نستعلیق و عیار استادی در قطع وزیری کتابت شده و اسکندرنامه نیز فاقد رقم کاتب است و با خط خوش نستعلیق در قطع رحلی در سده سیزدهم هجری قمری کتابت شده است.

مرمت موزه کتابخانه اختصاصی نیاوران

در راستای اجرای پروژه مرمت و بهسازی موزه کتابخانه اختصاصی، دو بخش کلی با عناوین «بهسازی فضای معماری و آرایه های معماری» و «ساماندهی حفاظتی ۳۵۷ تابلوی نقاشی موجود در گنجینه موزه» مورد توجه قرار گرفت. در همین راستا اقداماتی مشتمل بر تعمیر و بازپیرایی کفپوش های چوبی، پاک سازی و تعمیر روشنایی سقف موزه، رنگ آمیزی دیوارها، طراحی و اجرای حفاظ شیشه ای در طرفین مسیر بازدید بر مبنای عناصر دکوراتیو موجود، درمان و مرمت حفاظتی کتاب های خطی و چاپ سنگی موزه و... انجام شد. این فرایند ۱۱ ماه طول کشید و سرانجام موزه در ۲۱ اسفندماه ۱۴۰۰ هم زمان با روز بزرگداشت نظامی بازگشایی شد.

آشنایی با موزه آب تهران