آشنایی با انواع بازار رقابتی و انحصاری
انواع بازار رقابتی کدام است؟ آیا با انواع بازار انحصاری آشنا هستید؟ آشنایی با مفهوم انواع بازار در اقتصاد به فروشندگان و تولید کنندگان کمک می کند تا بتوانند سود بیشتری را از آن خود کنند. در دنیای اقتصاد و سرمایه گذاری باید به این درک برسیم که انواع بازار کدام است و چه ویژگی هایی دارد.
بازار رقابتی چیست؟
قبل از آشنایی با انواع بازار رقابتی بهتر است تا ابتدا با معنی و مفهوم کلی بازار رقابتی آشنا شویم. بازار رقابتی چیست؟ همانطور که از نامش پیداست، بازار رقابتی بازاری است که در آن فروشندگان، شرکت ها و به طور کلی صاحبان کسب و کار برای رسیدن به موفقیت و فروش بیشتر با یکدیگر رقابت می کنند. در این نوع از بازار دو یا چند شرکت یا فروشنده بر سر قیمت گذاری، تبلیغات، استراتژی های بازاریابی، کیفیت، خدمات مشتری و... با یکدیگر رقابت می کنند. این رقابت برای جلب توجه و نظر مشتری است.
آشنایی با انواع بازار رقابتی
به طور کلی بازار رقابتی به چهار دسته مختلف تقسیم می شود:
بازار رقابت کامل Perfect Competition :
در این نوع بازار معمولا تمامی رقبا محصولات یکسان و مشابهی دارند. این بازار رقابتی تعداد فروشندگان و خریداران زیادی دارد. در نتیجه مشتریان می توانند بر اساس قیمت انتخاب راحت تری داشته باشند. یکی از مهمترین ویژگی های این بازار، شفاف بودن قیمت و ویژگی های محصول است.
بازار رقابت انحصاری Monopolistic Competition :
یکی دیگر از انواع بازار رقابتی، بازار انحصاری است. در این نوع بازار شرکت های عرضه کننده، محصولاتی را به صورت کاملا انحصاری به بازار عرضه می کنند. بر خلاف بازار رقابت کامل در این بازار تعداد شرکت های عرضه کننده محصولات زیاد است اما هر یک از آنها محصولات خاص و منحصر به فرد خودشان را می فروشند.
بازار انحصار کامل Monopoly :
یکی دیگر از انواع بازار رقابتی، بازار انحصار کامل است. در این نوع بازار فقط یک سازمان و شرکت برای تولید محصول یا ارائه خدمات خاص وجود دارد. در حقیقت بازار انحصار کامل، هیچ رقیبی ندارد. در نتیجه شرکت مذکور قدرت تعیین قیمت محصول یا خدمات را دارد.
بازار انحصار چند جانبه Oligopoly :
همانطور که از نامش پیداست در بازار انحصار چند جانبه، چند شرکت یا سازمان که تعدادشان محدود است همزمان در بازار حضور دارند و با رقابت شدید فعالیت می کنند. از جمله مهمترین ویژگی های بازار انحصار چند جانبه وجود یک سری استراتژی های پیچیده از نظر بازاریابی و تعیین قیمت برای محصول یا خدمات است.
بازار انحصاری چیست؟
حالا که با انواع بازار رقابتی آشنا شدید بهتر است تا ببینیم بازار انحصاری چیست؟ در بازار انحصاری یک نوع مشخص از کالا یا خدمات توسط یک فروشنده یا تولید کننده عرضه می شود. همانطور که از نامش پیداست این بازار کاملا انحصاری است. در این بازار عرضه کننده محول، تعیین کننده قیمت است. فروشنده یا عرضه کننده محصول یا خدمات، تنها کسی است که می تواند برای محصولش قانون تعیین کند. در نتیجه چون در این بازار رقیبی برایش تعریف نشده است می تواند قیمت را بالا یا پایین ببرد.
در بازار انحصاری، فروشنده یا تولید کننده این اطمینان را دارد که پای هیچ رقابتی در میان نیست. در نتیجه می تواند قوانین مخصوص به خودش را وضع کند و حتی کیفیتی پایین تر از کیفیت مطلوب ارائه دهد. در چنین شرایطی به دلیل اینکه رقابتی وجود ندارد، دولت نیز از این عرضه کننده ها حمایت می کند.
یک مثال برای بازار رقابتی و انحصاری این است که در صنعت خودرو سازی ایران، تولید کننده بدون رقابت با بازارهای جهانی اقدام به تولید خودروی داخلی می کند. در چنین شرایطی حتی اگر کیفیت خودروی عرضه شده پایین باشد، باز هم دولت از آن حمایت کرده و این خودروها را به بازار عرضه می کند. این در حالیست که بسیاری از خودروسازان خارجی به دلیل بازار رقابتی که برایشان مطرح است، کیفیتی بالاتر به مشتریان و خریداران ارائه می دهند. در نتیجه به کیفیت و قیمتی که تعیین می کنند، توجه کافی دارند.
این عرضه کنندگان می توانند با بالا بردن تخصص خود در زمینه بازاریابی و برندسازی، نظر مشتریان را به خودشان جلب کنند. https://ariaparsa.com/ منبعی است که اطلاعات مفیدی در این زمینه در اختیارتان قرار می دهد.
انواع بازار انحصاری
پس از آشنایی با انواع بازار رقابتی، بهتر است تا با انواع بازار انحصاری نیز آشنا شوید:
انحصار قانونی Legal Monopoly :
در انحصار قانونی دولت تعیین می کند که چه شرکتی اجازه فعالیت دارد. در صورتی که شرکت یا سازمان دیگری بخواهد آن کار را انجام دهد، از نظر قانونی توبیخ می شود. یک مثال برای بازار رقابتی و انحصاری اینترنت است. تنها شرکت ارتباطات زیر ساخت اجازه ارائه اینترنت را دارد که این بازار انحصار قانونی می باشد.
انحصار دولتی Governmental Monopoly :
یکی دیگر از انواع بازار انحصاری، بازار انحصار دولتی است. در این بازار، دولت به صورت واضح و کاملا آشکار در کار عرضه کننده دخالت می کند. به عنوان مثال شرکت نفت یک شرکت دولتی است؛ اما کشور اجازه تشکیل شرکت های خصوصی در این زمینه را نمی دهد. همچنین شرکت نفت نمی تواند به صورت انحصاری فعالیت کند و دولت در تمام مراحل دخیل است.
انحصار طبیعی Natural Monopoly :
در صورتی که پشت انحصار یک دلیل طبیعی وجود داشته باشد، بازار انحصار طبیعی شکل می گیرد. شرکت های ساخت شبکه های ارتباطی مثل شرکت گاز، برق، آب و... نمونه بارز این بازارها هستند.
انحصار دو جانبه Duopoly Monopoly :
در بازار انحصار دو جانبه همانطور که از نامش پیداست عرضه محصول یا ارائه خدمات تنها به دو شرکت تعلق دارد. در نتیجه اگر عرضه کننده دیگری به میدان بیاید، سهم کوچکی دارد که اصلا به چشم نمی آید.
انحصار چند جانبه Oligopoly :
انحصار چند جانبه مانند انحصار دو جانبه است؛ با این تفاوت که در این نوع بازار انحصاری پای چند عرضه کننده در میان است. به طور مثال اپراتورهای ایرانسل، همراه اول و رایتل.
سخن پایانی
در این بخش با انواع بازار رقابتی و بازار انحصاری آشنا شدید. ویژگی های هر یک از این بازارها را بیان کردیم تا با جایگاه آنها در اقتصاد آشنا شوید. انحصار و رقابت هر کدام جایگاه و مزایا و معایب خودشان را دارند. در هر صورت می توان با بالا بردن اطلاعات و دانش در این زمینه، در هر یک از این بازارها موفق عمل کرد. با مطالعه اطلاعاتی که در لینک https://ariaparsa.com/ قرار دارد می توانید آگاهی و دانشتان در این زمینه را افزایش دهید.