آشنایی با جاذبه های سد کرج درجاده چالوس!

سد امیرکبیر معروف به سد کرج، بر رودخانه کرج در مسیر جاده چالوس در استان البرز قرار دارد. این سد در کیلومتر 25 جاده کرج-چالوس واقع شده است و دریاچه‌ آن آب مصرفی ساکنان کرج و بخش‌هایی از تهران را تامین می‌کند. از این سد برای ذخیره آب و تولید برق استفاده می‌شود و تنها مسیر دسترسی به روستای واریان از دریاچه آن می‌گذرد.

سد کرج در بخش شمالی استان البرز و شهرستان کرج قرار دارد و میان کوهستان البرز شمالی واقع شده است. فاصله سد کرج تا تهران در حدود 60 کیلومتر است و پایتخت‌نشینان نیز در طول سال برای اتراق در حوالی دریاچه سد کرج و گردش در نواحی اطراف آن راهی جاده چالوس می‌شوند.

با شروع فصل بهار میزان آب دریاچه سد کرج به بیشترین مقدار خود می‌رسد. در این زمان از سال برف کوه‌های اطراف این دریاچه ذوب می‌شوند و بخشی از آب دریاچه سد کرج را تامین می‌کنند. آب و هوای جاده چالوس در حوالی این دریاچه نیز با شروع بهار بسیار لطیف می‌شود و تا واپسین روزهای تیرماه در تابستان نیز معتدل می‌ماند.

بازدید از دریاچه سد کرج در طول زمستان و پاییز نیز خالی از لطف نیست و طبیعت اطراف این سد در این زمان از سال تماشایی و رنگارنگ می‌شود. اطراف سد کرج روستاهای خوش‌آب‌وهوایی قرار دارد که در بازدید از این منطقه می‌توانید زمانی را برای گشت‌وگذار در آن‌ها صرف کنید و شبی در خانه‌های محلی این روستاها بمانید.

تاریخچه سد کرج

مطالعات سد در سال 1328 آغاز شد و در سال 1336 عملیات احداث آن شروع و در سال 1340 به بهره‌برداری رسید. قرار داد آن با یک شرکت فرانسوی توسط سازمان برنامه و بودجه منعقد شده بود و توسط شرکت مورسین- نود سن به انجام رسید.

اهداف احداث

سد امیرکبیر یک سد چندمنظوره است. این سد با اهداف کنترل سیلاب‌های بهاره و جلوگیری از خسارت‌های ناشی از سیل و تأمین آب شرب تهران، تنظیم آب برای مصارف آبیاری و کشاورزی اراضی حومه کرج و تولید انرژی «برق- آبی» جهت کمک به شبکه سراسری برق به ویژه در ساعات اوج مصرف به میزان سالانه 150000 مگاوات ساعت، تأسیس شد.
نیروگاه آبی سد امیرکبیر با یک خط انتقال نیرو به طول 60 کیلومتر با 107 برج فولادی به مرکز انتقال نیروگاه طرشت تهران پیوست و در حال حاضر تحت نظارت سازمان آب قرار دارد..
سد کرج یا امیرکبیر از مراکز اصلی پرورش ماهی‌هایی از نوع قزل‌آلای رنگین‌کمان و قزن‌آلای خال‌قرمز و انواع دیگری ماه است و از این نظر نیز سود بسیاری برای کشور دارد. در نهایت یکی از جنبه‌های مهم این سد، جاذبه‌های گردشگری آن است که آن را به مکانی جذاب برای افرادی که به دنبال یک چشم‌انداز خیره‌کننده و گذراندن اوقات خوشی هستند، تبدیل کرده است. این به دلیل دریاچه‌ی بسیار زیبایی است که در پشت این سد شکل گرفته است.
دریاچه سد کرج بصورت چندمنظوره تاسیس شده بود همچون جذب توریست و استفاده از هتل و رستوران، اسکی روی آب، قایق‌سواری، شنا، ماهیگیری و ... اما به دلایل متفاوتی کاربری‌های آن کاسته شد و هتل واریان را به دلیل آلوده کردن دریاچه و شنا و ورزش‌های آبی را به دلیل غرق شدن تعدادی زیادی ممنوع اعلام کردند.

مشخصات سد کرج

سد کرج از دیواره‌های قوسی بلند بتنی ساخته شده است. طول تاج سد امیرکبیر 390 متر و بلندای این سد از پی آن 180 متر است. در طول سد کرج 6 دریچه تخلیه آب وجود دارد که میزان آب پشت سد با استفاده از این دریچه‌ها کنترل می‌شود.

مساحت دریاچه سد کرج بیش از 760 کیلومتر مربع است و مقدار متوسط جریان آب این دریاچه به 472 میلیون متر مکعب در سال می‌رسد. عرض سد کرج در نقطه اتصال به رودخانه در حدود 30 متر است و ارتفاع این سد از رودخانه به حدود 163 متر می‌رسد. دریچه‌های سد تنظیمی امیرکبیر با تجهیزات هیدرولیک کنترل می‌شوند.

دریاچه سد امیرکبیر وظیفه آبرسانی به زمین‌های کشاورزی شهرستان کرج را به عهده دارد. همچنین این دریاچه در طول نیم قرن اخیر به شبکه برق ملی متصل بوده است و ظرفیت تولید برق 90 مگاواتی دارد. در دریاچه سد کرج گونه‌های مختلف ماهی مانند قزل‌آلای رنگین‌کمانی، قزل‌آلای خال‌قرمز، ماهی سفید و ماهی سیاه یافت می‌شوند.

سد کرج نقش مؤثری در کنترل سیلاب‌های بهاری رودخانه کرج دارد و بخش زیادی از آسیب‌های طغیان رودخانه‌ای در کرج را در طول سال‌های گذشته کنترل کرده است. دریچه‌های تخلیه آب این سد در هر ثانیه 1,550 متر مکعب آب تخلیه می‌کنند. ظرفیت سرریز تخلیه سد کرج نیز 1,450 متر مکعب بر ثانیه است.

نیروگاه آبی سد کرج در خط انتقال نیرو به طول 60 کیلومتر با 107 برج فولادی تا نیروگاه طرشت تهران امتداد دارد. کناره‌های سد کرج بر سنگ‌های گرانیتی استوار است.

رویدادهای مهم سد کرج

• از رویدادهای مهم سد کرج می‌توان به پایان غم‌انگیز زندگی آلبرت لاموریس کارگردان فیلم مستند «باد صبا» اشاره کرد که در جریان فیلم‌برداری صحنه‌های پایانی فیلم بر فراز مجموعهٔ سد کرج، بر اثر سانحه‌ای برای بالگرد گروه وی رخ داد. لاموریس، فیلم‌بردار او تابری، خلبان و کمک خلبان بالگرد در دریاچهٔ سد کرج غرق شدند. پس از خارج کردن لاشهٔ بالگرد از دریاچه، مدارکی را که به دست آوردند به دستیار لاموریس، دنیس کازابیانکا و پسرش کلود لاموریس دادند.

• هتل واریان: این هتل که از مکان‌های گردشگری کشور بود که به دلیل جلوگیری از آلودگی آب سد امیرکبیر کرج، چند سال پیش تخریب شد.

• در سال‌های گذشته پیرامون این سد گشایشات تمرینی ارتش و اردوگاه‌های نظامی بود که همزمان با تخریب هتل واریان، آن گشایشات نیز تخریب شد.

هم چنین روستایی به نام رزکان که روستای بسیار خوش آب و هوایی بوده به زیر آب رفت و در عوض اهالی آن روستا به منطقه ای دیگر که در اطراف کرج قرار دارد منتقل شدند که امروز آن محل رزکان نو نام دارد. علاوه بر رزکان دو روستای واریان و کوشک بالا نیز به زیر آب رفتند.

مسیر دسترسی به سد کرج

برای بازدید از دریاچه سد کرج باید به‌سمت جاده چالوس بروید. چنانچه ساکن شهر کرج هستید، دسترسی به این جاده از بلوار شورا و منطقه عظیمیه در شمال شهر کرج میسر است. اگر قصد بازدید از دریاچه سد کرج از تهران را دارید، در مسیر یکی از بزرگراه‌های خرازی، تهران-کرج یا لشگری به‌سمت کرج بروید. در هر کدام از این مسیرها با ورود به اتوبان تهران-کرج، پیش از ورودی شهر کرج، خروجی‌ جاده چالوس را خواهید دید.

نکته حائز اهمیت برای ساکنان شهر تهران عدم ورود به بزرگراه تهران-شمال برای دسترسی به جاده چالوس است. این بزرگراه در بخش شهرستانک به جاده چالوس می‌رسد که فاصله زیادی تا سد کرج دارد و باید بخش زیادی از مسیر را بازگردید. پس از ورود به جاده چالوس و ادامه مسیر تا کیلومتر 25 این جاده، به دریاچه سد کرج خواهید رسید. در مسیر فرعی روستای خوزنکلا پیش از دریاچه سد کرج، امکان پیشروی تا نزدیک این دریاچه را خواهید داشت.