در سال‌های گذشته انتقال توکن و پیام میان بلاک چین‌های مختلف بحث به شدت داغی بوده است و پروژه‌های ارز دیجیتال مختلفی در این حوزه فعالیت داشته‌اند. پل بلاک چین مفهومی است که در این ارتباط تعریف شده است و پروژه‌های مختلف هر کدام با روش مختص به خود سعی در انتقال توکن‌ها میان بلاک چین‌های مختلف داشته‌اند. در این میان هک‌های گسترده و مشکلات امنیتی و کارایی موجود در بلاک چین‌ها باعث از بین رفتن سرمایه زیادی در این پروژه‌ها شده است.
پروژه Layerzero یک پروتکل پایه برای ایجاد ارتباط بین بلاک چین‌های مختلف است که علاوه بر انتقال توکن ارز دیجیتال میان بلاک چین‌های مختلف، امکان انتقال هر نوع پیامی در میان بلاک چین‌ها را به ارمغان می‌آورد. در پروژه Layerzero هدف ارتباط دادن تمامی بلاک چین‌ها به یکدیگر است و این در مقایسه با پروژه‌های لایه صفر مثل پولکادات و کازماس نیز بسیار کاربردی تر است. در این مقاله به معرفی پروژه لیر زیرو Layerzero و کاربردهای آن می‌پردازیم.
در این که پیشرفت تکنولوژی بلاکچین و برنامه‌های مبتنی بر آن طی یک دهه گذشته چشمگیر بوده شکی نیست، اما به نوعی می‌توان گفت این توسعه به صورت جزیره‌ای انجام شده است. جزیره‌ای از این نظر که بلاکچین‌های مختلف نمی‌توانند با هم ارتباط برقرار کنند و قابلیت همکاری یا Interoperability به یکی از معضلات در دنیای بلاکچین تبدیل شده است.
نتیجه عدم تعامل شبکه‌های بلاکچینی با هم این است که Dapp های مختلف مثل صرافی‌های غیرمتمرکز، پلتفرم‌های لندینگ یا ییلد فارمینگ باید برای هر شبکه بلاکچینی قراردادهای هوشمند را بنویسند و نقدینگی در زنجیره‌های مختلف قفل شده است. البته راهکارهای مختلفی تاکنون برای بهبود قابلیت همکاری ارائه شده‌اند. مثلا در اکوسیستم کازمس، پروتکل IBC ایجاد شده است یا در پولکادات بین پاراچین ها ارتباط وجود دارد.
پروژه‌های زیادی هم روی فناوری میان زنجیره‌ای کار می‌کنند و بریج های متعددی بین شبکه‌های مختلف ایجاد شده‌اند. اما هنوز انتقال یک رمزارز با پیچیدگی‌های زیادی روبه‌رو است؛ بعضا باید چندین تراکنش انجام داد و کارمزد نسبتا زیادی هم باید پرداخت شود.
Layerzero به زبان ساده یک پروتکل برای انتقال پیام بین بلاکچین‌های مختلف است. این پروتکل خودش را یک راه حل امنی چین (Omni-Chain) معرفی می‌کند که به نوعی می‌توان آن را نسل بعدی کراس چین (Cross-Chain) دانست. لیرزیرو کار را برای توسعه‌دهندگان راحت می‌کند و دیگر نیاز نیست اسمارت کانترکت‌های متعدد نوشته شود. همچنین کار برای کاربر هم راحت شده و با یک کلیک تراکنش انجام می‌شود، کارمزد نیز فقط در قالب توکن زنجیره مبدا پرداخت خواهد شد.
دقت کنید که لیرزیرو یک برنامه نیست که در آن توکن‌ها را بین شبکه‌های مختلف جابجا کنیم، بلکه یک پروتکل است که برنامه‌های غیرمتمرکز می‌توانند برای انتقال میان زنجیره‌ای از بسترش استفاده کنند. از مهمترین برنامه‌هایی که از این پروتکل استفاده می‌کنند، می‌توان به استارگیت (توسط تیم لیرزیرو ایجاد شده است) و سوشی سواپ اشاره کرد.
توسعه لیرزیرو توسط یک استارتاپ مستقر در ونکوور به نام LayerZero Labs انجام شده است که سه نفر بنیان‌گذار آن هستند. نفر اول برایان پلگرینو (Bryan Pellegrino) است که در حال حاضر به عنوان مدیرعامل این شرکت فعالیت می‌کند. او فارغ‌التحصیل علوم کامپیوتر از دانشگاه New Hampshire در سال 2008 است. برایان پیش از لیرزیرو بنیان‌گذار پروژه Opentoken هم بوده است و سال‌‌هاست در شرکت Rho AI به عنوان مهندس ارشد و سپس کارآفرین فعالیت می‌کند. او تجربه خوبی در زمینه رشد و توسعه استارتاپ‌ها دارد.
نفر دوم رایان زریک (Ryan Zarick) است که سمت مدیر ارشد فناوری (CTO) را دارد. او 15 سال سابقه در حوزه نرم‌افزار دارد و در تاسیس شرکت نقش داشته است. او بنیان‌گذار 80Trill، یک شرکت در زمینه نوشتن، بازبینی (آدیت) و تست قرارداد هوشمند بوده است. Minimal AI و Coder Den دو شرکت دیگری بودند که رایان در آنها سمت هم‌بینیان‌گذار داشته است. نفر سوم کالب بانیستر (Caleb Banister) است که او هم در زمینه علوم کامپیوتر تحصیل کرده و جزء بنیان‌گذاران 80Trill، Minimal AI و Coder Den بوده است.
همانطور که در بخش قبل گفته شد، پروژه Layerzero برای رسیدن به امنیت بالا و هزینه پایین از لایت نودهای درون زنجیره‌ای به صورت بهینه‌تری نسبت به روش‌های سنتی پل‌های بلاک چینی استفاده می‌کند. برای انتقال پیام از یک بلاک چین به بلاک چین دیگر در پروژه لیر زیرو پیام از طریق یک اندپوینت در بلاک چین اول هدایت می‌شود. اندپوینت به اوراکل مورد نظر تراکنش، ریلیر تراکنش و اندپوینت موجود در بلاک چین مقصد درخواست مورد نظر را ارسال می‌کند.
اوراکل پس از دریافت خبر، اطلاعات هدر بلاک را به زنجیره مقصد ارسال می‌کند و Relayer اثبات مورد نیاز تراکنش را پس از آن در بلاک چین ثبت می‌کند. اثبات ارسال شده توسط Relayer در بلاک چین مقصد بررسی و تایید می‌شود و پیام مورد نظر که ممکن است تبدیل توکن باشد به آدرس نهایی مورد نظر تراکنش ارسال می‌شود. با تفکیک مسئولیت‌ها بین اوراکل و Relayer، پروژه Layerzero از ویژگی‌های امنیتی اوراکل‌های استفاده شده (معمولا چین لینک و بند پروتکل) در کنار یک لایه امنیتی اضافه ایجاد شده توسط Relayer برای تامین امنیت پروتکل استفاده می‌کند.
این ساختار اگرچه در مرحله اول ممکن است مهم به نظر نرسد اما پیامدهای امنیتی و کارایی آن بسیار عمیق است. اولین نکته این است که بدترین حالت امنیت شبکه مربوط به امنیت اوراکل استفاده شده است. به عنوان مثال اگر از اوراکل چین لینک استفاده می‌کنید، برای انجام هرگونه اقدام مخرب در سیستم نیاز است که ابتدا شبکه اوراکل غیرمتمرکز چین لینک (DON) را تخریب کنید که کار اصلا آسانی نیست. حتی اگر اوراکل دچار مشکل شود، در مرحله بعد نیاز است که Relayer موجود در بلاک چین نیز تبانی کند.
در صورتی که اوراکل مورد استفاده شکست بخورد و Relayer موجود در یک بلاک چین نیز تبانی کند، این اتفاق تنها بر روی آن دسته از برنامه‌هایی که از اوراکل مورد نظر و Relayer بلاک چین پیام دریافت می‌کنند تاثیر دارد و بر روی دیگر برنامه‌ها که از یک اوراکل یا Relayer دیگر استفاده می‌کنند تاثیری نخواهد داشت. این مدل کار در پروژه Layerzero سطح بالایی از امنیت و کارایی را به پروتکل اضافه کرده است که در پل‌های بلاک چینی و سرویس‌های انتقال پیام سنتی وجود ندارد.
بیشتر کاربران حوزه ارز دیجیتال تفاوت آنچنانی میان سیستم‌های انتقال پیام میان بلاک چینی و پل‌های بلاک چینی قائل نیستند. اگرچه مهمترین کاربرد هر دو مدل پروژه‌ها انتقال توکن از یک بلاک چین به بلاک چین دیگر است اما سیستم‌های انتقال پیام میان بلاک چینی به طور عام و پروژه لیر زیرو Layerzero به طور خاص کاربردهای دیگری دارند که کارایی میان بلاک چینی را به دنیای ارزهای دیجیتال می‌آورد. پروژه Layerzero کاربردهای میان بلاک چینی در حوزه‌هایی مثل به اشتراک گذاری وضعیت، انتقال توکن، وام دهی و قرض گیری،تبدیل توکن‌ها به یکدیگر و حاکمیت را به ارمغان می‌آورد. در ادامه به بررسی برخی از مهمترین این کاربردها می‌پردازیم.
برای بررسی کاربرد پروژه Layerzero در به اشتراک‌گذا ی وضعیت، بهتر است از یک مثال استفاده کنیم. صرافی غیرمتمرکز سوشی سواپ یک صرافی غیرمتمرکز ساخته شده بر روی بلاک چین اتریوم است اما یازده نسخه دیگر از آن در بلاک چین‌های مختلف وجود دارد. برای این که این پروژه بتواند وضعیت خود در سایر بلاک چین‌ها را با پلتفرم اصلی در شبکه اتریوم هماهنگ کنندباید با نوشتن کدهای مختلف در پل‌های تعریف شده مثل «Wormhole»، «Rainbow Bridge» و «Avalanche Bridge» این کار را انجام دهد. بنابراین، ما یازده کد و یازده رابط کاربری مختلف داریم که هر کدام از آنها نیز سطح امنیت متفاوتی دارند.
از آن‌جایی که پروژه‌های لایه دوم اتریوم و بلاک چین‌های سازگار با ماشین مجازی اتریوم و پل‌های آنها دائم در حال گسترش هستند، این رویکرد به مروز غیرقابل مدیریت خواهد بود. در صورتی که سوشی سواپ از پروژه Layerzero استفاده کند، یک کد پایه و یک رابط کاربری واحد برای همه جفت زنجیره‌های در ارتباط خواهد داشت. در این شرایط تنها کاری که برای به اشتراک گذاری وضعیت میان پروژه‌ها در بلاک چین‌های مختلف نیاز است انجام بشود، پیاده‌سازی دستور ارسال برای انتقال پیام به بلاک چین مقصد و دستور دریافت برای تفسیر پیام دریافت شده از بلاک چین‌های دیگر خواهد بود.
در حال حاضر پل‌های بلاک چینی رقابت سنگینی برای جذب تامین کنندکان نقدینگی دارند و همین مساله باعث شده است که نقدینگی در بین پل‌ها تقسیم شود. تامین کنندگان نقدینگی به جای اینکه بتوانند در تامین نقدینگی برای تمامی بلاک چین‌ها نقش داشته باشند تنها باید یک استخر را انتخاب کنند که فقط به یک پل بلاک چین میان دو زنجیره نقدینگی تامین می‌کند. پروزه Layerzero نقدینگی مشترک برای همه بلاک چین‌ها را تامین می‌کند و تامین کنندکان نقدینگی در یک بلاک چین از تمام نراکنش‌های انجام شده میان پل مورد نظر با سایر بلاک چین‌ها سود کسب می‌کنند.
یکی از مهمترین کاربردهای پروژه Layerzero در امکان‌پذیری تبدیل ارزهای دیجیتال به یکدیگر است. در این حالت تامین کنندکان نقدینگی ارزهای دیجیتال خود را در استخرهای نقدینگی بلاک چین‌های مختلف قرار می‌دهند و سیستم با استفاده از بازارسازهای خودکار قیمت نسبی ارزهای مختلف را بررسی می‌کند و امکان تبدیل ارزها به یکدیگر در بلاک چین‌های مختلف فراهم می‌شود. با استفاده از این سیستم کاربران می‌توانند با یک تراکنش کوین اتریوم موجود در بلاک چین اتریوم را به رمز ارز سولانا در بلاک چین سولانا تبدیل کنند.
فرض کنید یک کاربر در بلاک چین A یک دارایی دیجیتال دارد و به دنبال کشت آن در یک پلتفرم وام دهی در بلاک چین B است. برای انجام این کار کاربر باید ابتدا با وثیقه‌گذاری دارایی خود در بلاک چین A وام دریافت کند و سپس رمز ارز دریافت شده را از طریق پل به بلاک چین B انتقال دهد. در صورت نیاز باید ارز دیجیتال به یک ارز دیجیتال دیگر در بلاک چین B تبدیل شود و سپس وثیقه‌گذاری انجام شود. هنگام خروح از این چرخه برعکس همین مراحل باید طی شود تا کاربر به ارز دیجیتال اصلی خود در بلاک چین A برسد.
با استفاده از پروژه Layerzero کاربر می‌تواند به صورت مستقیم با وثیقه‌گذاری در بلاک چین A دارایی خود را در پلتفرم وام دهی بلاک چین B کشت کند و در هنگام خارج از شدن از موقعیت وام نیز با پرداخت وام دریافت شده در بلاک چین B وثیقه خود را از بلاک چین A آزاد کند. این فرآیند هم از نظر هزینه و هم از نظر زمان برای کاربران مناسب است و امنیت بیشتری نیز برای دارایی‌های کاربران فراهم می‌کند.
در گذشته شاهد پروژه هایی بوده ایم که بخشی از بودجه تبلیغاتی خود را به ایردراپ اختصاص داده اند و کاربران برای اقدامات ساده ای مانند دنبال کردن آنها در شبکه های اجتماعی یا معرفی آنها به دوستان، توکن های رایگان دریافت می کنند. روش جدیدتری که برای airdrops استفاده می‌شود، توزیع رایگان توکن‌ها به پذیرندگان اولیه یا مشارکت‌کنندگان در شبکه آزمایشی پروژه است. Layerzero یکی از محبوب ترین پروتکل های سال 2022 است که توسط بسیاری از پروژه ها استفاده می شود. این پروتکل هنوز توکنی ندارد و به احتمال زیاد توکن های ZRO برای مشارکت کنندگان اولیه اکوسیستم پروژه LayerZero توزیع خواهد شد.
