اتحادیه اروپا و آمریکا در قبال برنامه هسته ای ایران استراتژی و اهداف سیاسی و امنیتی مشترکی دارند
به نظر من با وجود قائل بودن به انگیزه های منحصرا اروپایی در ابتکار اخیر آقای بورل، این پیشنهاد را باید از طرف آمریکا محسوب کرد. در واقع پیشنهاد آمریکا به نام اروپا است و اکنون ایران نقش تعیین کننده برای دور جدید مذاکرات دارد.
دکتر عفیفه عابدی: اتحادیه اروپا همواره سیاست دوگانه ای در قبال مذاکرات هسته ای ایران داشته و این موجب بدگمانی ایران به طرح های اروپایی می شود. اتحادیه اروپا و آمریکا در قبال برنامه هسته ای ایران استراتژی و اهداف سیاسی و امنیتی مشترکی دارند که مبتنی بر کنترل توانمندی هسته ای ایران و پیامدهای امنیتی آن است. با وجود اینکه به دلیل همجواری جغرافیایی، نزدیک شدن ایران به آستانه هسته ای و پیامدهای فنی و تسلیحاتی آن از یک سو و پیامدهای امنیتی آن از سوی دیگر، چالش و تهدید بزرگتری برای اتحادیه اروپا محسوب می شود، با این حال اتحادیه اروپا تاکنون عملکرد قابل توجهی در موضوع توافق هسته ای نداشته و همواره در سایه ایالات متحده حرکت می کند. در حالی که برای ایالات متحده، این چالش بیشتر سیاسی و از بعد تقویت رژیم های امنیتی مطلوب واشنگتن است. این واقعیت را نباید مشمول زمان کرد که اگر اتحادیه اروپا در زمان خروج آمریکا از برجام سیاست سازنده ای داشت و ایران کاملا یا حداقل از بخشی از حقوق اقتصادی خود بهره مند می شد، اکنون توافق در دسترس تر بود. در واقع، به همین دلیل در ایران نسبت به ابتکارهای اتحادیه اروپا بی اعتمادی وجود دارد. شاید اگر این ابتکار با همکاری مشترک اروپا با روسیه یا چین مطرح می شد، از سوی ایران با استقبال بیشتری مواجه می شد.
به نظر من با وجود قائل بودن به انگیزه های منحصرا اروپایی در ابتکار اخیر آقای بورل، این پیشنهاد را باید از طرف آمریکا محسوب کرد. در واقع پیشنهاد آمریکا به نام اروپا است و اکنون ایران نقش تعیین کننده برای دور جدید مذاکرات دارد. درباره ابعاد پیشنهاد جدید اطلاعاتی در دسترس نیست، اما با توجه به رایزنی های جدید منطقه ای ایران به نظر می رسد، پیشنهاد جدید هنوز پاسخگوی دغدغه های ایران نیست. اما تهران در راستای ایفای نقش و حسن نیت خود از کانال های موجود تلاش می کند، تحرک جدیدی به مذاکرات بدهد. به نظر من هنوز انتخاب ایران توافق هسته ای است اما منوط به تامین خواسته ها و دغدغه های ایران.
اعلام مرگ برجام فضای ملتهب امنیتی ایجاد خواهد کرد که برای هر کدام از طرف های مذاکره هزینه های سیاسی و امنیتی خواهد داشت.
ساعدنیوز: بسیاری پیشاپیش مرگ برجام را اعلام کرده اند. اما به نظر دو طرف اصلی میلی به اعلام رسمی این مسأله و بستن پرونده برجام برای همیشه ندارند. استنکاف از این موضوع ریشه در چه مسائلی دارد؟
دکتر عفیفه عابدی: در فضای فعلی، هیچ کدام از طرف های مذاکرات هسته ای ایران، حتی طرف روسی متمایل به اعلام مرگ برجام نیستند. اعلام مرگ برجام فضای ملتهب امنیتی ایجاد خواهد کرد که برای هر کدام از طرف های مذاکره هزینه های سیاسی و امنیتی خواهد داشت. اعلام شکست برجام برای آمریکا، بدون اعلام سیاست یا راهبرد جدید شکست بزرگی محسوب می شود.
به نظر من، با توجه به اینکه ایران هنوز خود را عضو برجام می داند، تهران نیز پیشقدم اعلام رسمی شکست برجام نخواهد شد.
شاید اکنون گفته می شود در زمینه توافق توپ در زمین ایران است، اما در زمینه اعلام شکست مذاکرات برجام، توپ در زمین ایالات متحده است. چون این آمریکا بود که از برجام خارج شد و در واقع مذاکرات فعلی برای بازگشت آمریکا به توافق است.
ساعدنیوز: آیا تقابل روزافزون آمریکا با چین و تلاش تندروها در واشنگتن برای افروختن شعله های جنگ جدیدی در شرق آسیا، می تواند زمینه ساز یک نوع مصالحه جویی در دولت بایدن در حوزه برجام باشد خصوصاً با توجه به طرح جدی مسأله فروش پهباد به روسیه و شکل گیری یک نوع زمینه برای تعاملات استراتژیک بی سابقه میان تهران و مسکو؟
دکتر عفیفه عابدی: هر نوع منازعه در شرق آسیا، دامنه منطقه ای نخواهد داشت و ابعاد جهانی آن حتی شدیدتر از ابعاد حمله روسیه به اوکراین و جنگ اوکراین خواهد بود. این منازعه همه ترتیبات اقتصادی و امنیتی بین المللی و منطقه ای را متاثر خواهد ساخت. در چنین فضایی دیگر توافق هسته ای صرفا به اراده ایالات متحده نخواهد بود. اگر چه مذاکرات پیرامون برجام اکنون منحصر به مذاکرات غیر مستقیم ایران و آمریکا است اما این مذاکرات طرف های بین المللی دیگری چون روسیه و چین هم دارد که با تغییر فضا، می توانند بازی منحصر داشته و اهداف انحصاری خود را دنبال کنند. چنانچه در زمستان گذشته، روسیه با طرح یک ادعا، توافق را در آستانه انعقاد متاثر ساخت. به نظر من حتی انعقاد برجام پیش از یا در آستانه هر نوع جنگ احتمالی در شرق آسیا هم در حاشیه امن قرار نخواهد گرفت، مگر به تصمیم ایران، که آنهم وابسته به امتیازها و تضمین های اقتصادی و امنیتی غرب خواهد بود.