درست کنار آمدن با نقد و انتقاد، مهارت مهمی از زندگی است. همه ی ما جاهایی در زندگی مان مورد انتقاد قرار می گیریم. گاهی برای مان سخت است آن را بپذیریم اما همه چیز بستگی به واکنش و نگرش ما دارد.شما می توانید از انتقاد به شیوه ای درست استفاده کرده و رشد کنید یا به شیوه ای نادرست با آن برخورد کرده و اعتماد بنفس تان را پایین آورده و دچار استرس و خشم و روحیه ی تهاجمی بشوید.
دو نوع انتقاد وجود دارد؛ انتقاد سازنده و انتقاد مخرب. اگر یاد بگیرید تفاوت این دو را تشخیص دهید، می توانید با هر انتقادی که از شما می شود به درستی برخورد کنید.وقتی توسط فرد دیگری به چالش کشیده می شویم، نسبتا طبیعی است که واکنش منفی نشان دهیم. این را در نظر بگیرید که واکنش های منفی، شما را چگونه جلوه می دهد و از آن مهمتر، چه احساسی به شما می دهد.راهی که شما برای برخورد با انتقاد انتخاب می کنید، از جوانب متعددی روی زندگی خودتان تاثیر می گذارد، بنابراین بهتر است راههایی را شناسایی کنید که بتوانید از انتقاد به نفع خود بهره برده و از آن برای قوی تر شدن و توانمندتر شدن استفاده کنید.
انتقاد پذیری چیست؟
انتقاد پذیری به این معناست که بپذیریم ضعف ها و نقص ها و اشتباهاتی را داریم و همان گونه که دیگران می توانند اشتباه کنند، ما نیز می توانیم نقص و اشتباه داشته باشیم. یک فرد با انتقاد پذیری بالا زمانی که مورد نقد قرار می گیرد به جای جبهه گیری و پرخاشگری، با شفافیت به انتقاد طرف مقابل گوش می دهد.البته این لزوماً به این معنا نیست که حرف های دیگران را قبول کنیم و بپذیریم، بلکه به این معنی است که قبول کنیم ما نیز می توانیم نقص هایی را داشته باشیم و دیگران حق دارند که اشتباهات و نقص های ما را به ما اعلام کنند.
چرا دیگران از شما انتقاد می کنند؟
برای افزایش ظرفیت انتقادپذیری لازم است اول دلیل مورد انتقاد قرار گرفتن را بدانید. درک این موضوع به شما دید متفاوتی می دهد و می توانید شرایط را به شکل مثبت ببینید. این دلایل رایج هستند:
- واقعا به شما اهمیت می دهند و می خواهند شما عملکرد بهتری داشته باشید.
- دچار ناامنی درونی هستند و انتقاد از دیگران به آنها حس بهتری می دهد.
- شخص در کودکی مورد انتقاد شدید والدین بوده و این شیوه رفتاری را در بزرگسالی اش ادامه داده است.
- تلاشی است برای سرپوش گذاشتن بر شکست های خودشان.
- نسبت به شما حسادت می کنند و تلاش می کنند نسبت به آنچه در باور خودشان شکست های شما می دانند، اغراق کنند
- می خواهد تمرکز را از خود منحرف و بحث را به جای دیگری ببرد.
اکثر دلایل فوق منفی و در مورد فرد منتقد هستند. زمانی که انتقاد بر مبنای یکی از دلایل منفی فوق باشد، واکنش شما نسبت به آن صرفا باید همدلی و دلسوزی برای فرد منتقد باشد.اطمینان داشتن نسبت به خود یکی از راه های افزایش ظرفیت انتقادپذیری است. شما با داشتن قدرت اعتماد به نفس می توانید از پس بسیاری از انتقادهای نابه جا برآیید.
درست کنار آمدن با نقد و انتقاد را بیاموزیم
انتقادپذیری یکی از خصلت هایی است که هرکس باید در وجودش برای پرورش آن تلاش کند . روش درست برخورد با انتقاد و پذیرفتن آن راهی است که از طریق آن میتوان از انتقاد نتایج مثبتی دریافت کرد زیرا انتقاد میتواند سازنده باشد و اشتباهاتمان را به ما یادآوری کند.درست کنار آمدن با نقد و انتقاد، مهارت مهمی از زندگی است. همه ی ما جاهایی در زندگی مان مورد انتقاد قرار می گیریم. گاهی برای مان سخت است آن را بپذیریم اما همه چیز بستگی به واکنش و نگرش ما دارد.
از انتقاد با شیوه ای درست استقبال کنید
شما می توانید از انتقاد به شیوه ای درست استفاده کرده و رشد کنید یا به شیوه ای نادرست با آن برخورد کرده و اعتماد بنفس تان را پایین آورده و دچار استرس و خشم و روحیه ی تهاجمی بشوید.دو نوع انتقاد وجود دارد؛ انتقاد سازنده و انتقاد مخرب. اگر یاد بگیرید تفاوت این دو را تشخیص دهید، می توانید با هر انتقادی که از شما می شود به درستی برخورد کنید.وقتی توسط فرد دیگری به چالش کشیده می شویم، نسبتا طبیعی است که واکنش منفی نشان دهیم. این را در نظر بگیرید که واکنش های منفی، شما را چگونه جلوه می دهد و از آن مهمتر، چه احساسی به شما می دهد.راهی که شما برای برخورد با انتقاد انتخاب می کنید، از جوانب متعددی روی زندگی خودتان تاثیر می گذارد، بنابراین بهتر است راههایی را شناسایی کنید که بتوانید از انتقاد به نفع خود بهره برده و از آن برای قوی تر شدن و توانمندتر شدن استفاده کنید.
پذیرفتن انتقاد را یاد بگیرید تا موفق شوید
تفاوت بین انتقاد سازنده و انتقاد مخرب، در روشی است که نقد و نظر، ارائه می شود.هر چند هر دو نوع انتقاد، ایده ها، عادت ها، شخصیت و توانایی شما را به چالش می کشند، اما وقتی کسی انتقاد مخربی از شما می کند می تواند به غرورتان لطمه زده و اثرات منفی بر اعتماد بنفس و خودباوری تان بگذارد. انتقاد مخرب، معمولا نتیجه ی بی فکری یک نفر دیگر است، اما به هر حال می تواند آشکارا بدخواهانه و از روی کینه ورزی هم باشد. انتقاد مخرب در بعضی موارد منجر به خشم و تهاجم می شود.
اما انتقاد سازنده، با هدف اشاره به اشتباهات ارائه می شود اما به شما این را هم نشان می دهد که چطور شرایط را بهتر کنید. انتقاد سازنده باید به عنوان بازخوردی مفید تلقی شود که می تواند به شما کمک کند به جای اینکه اعتماد به نفس تان را از دست بدهید، در جهت پیشرفت قدم بردارید.اگر انتقادی سازنده باشد، معمولا پذیرفتن آن هم راحت تر خواهد بود، حتی اگر کمی آزرده تان کند. به هر حال این را به خاطر داشته باشید که می توانید از انتقاد به نفع خود بهره ببرید.
برخورد با فرد منتقد
برخی از افراد ذاتا منتقد هستند و همیشه هم این را درک نمی کنند که به احساسات فرد مقابل آسیب می زنند. اگر شما هم کسی را می شناسید که از همه چیز انتقاد می کند، سعی کنید نظرات او را جدی نگیرید چون این رفتار، بخشی از ویژگی های شخصیتی اوست. اگر نظرات منفی او را جدی بگیرید و دلخور شوید می تواند موجب خشم و نارضایتی شما نسبت به آن فرد شده و به روابط تان آسیب بزند.یادتان باشد افرادی که از همه چیز انتقاد می کنند یا سخنان کوبنده ای ارائه می دهند، کسانی هستند که به کمک نیاز دارند، ایراد از شما نیست!
اینکه از نظر فیزیکی چه واکنشی به انتقاد نشان دهید، بستگی به ذات انتقاد دارد و اینکه شما چه موقعیتی دارید و انتقاد از چه منبعی ارائه شده است. نکته ی مهمی که باید به یاد داشته باشید این است که شرایط هر چه که باشد، با خشم و عصبانیت واکنش نشان ندهید چون قشقرق به پا شده و احساسات بدی ایجاد می شود که مطمئنا باب میل تان نیست.سعی کنید خونسرد باشید و با فرد منتقد با فهم و احترام رفتار کنید. این کار به شما کمک می کند تشنج زدایی کرده و شرایط را بهتر کنترل کنید. نشان دهید شما قوی تر هستید و در دام مقابله به مثل نیفتید. اگر شما هم او را به چالش بکشید، ممکن است بحث و جدلی شروع شود که احتمالا غیرضروری و تنش برانگیز است.
یاد بگیرد که از انتقاد نتایج مثبت دریافت کنید
اگر احساس می کنید ممکن است کنترل تان را از دست بدهید یا چیزی بگویید یا کاری انجام دهید که آسیب زننده باشد، از محل دور شوید. اگر در یک ملاقات کاری هستید، مودبانه پوزش بخواهید و اتاق را ترک کنید تا فرصتی برای آرام کردن و به دست آوردن کنترل خودتان داشته باشید. حتی اگر نظرات منفی کسی به شدت آزرده تان کند، اینکه اجازه دهید انتقاد او مخرب باشد و نه سازنده، بسیار آزاردهنده تر خواهد بود و اعتماد بنفس تا را نابود خواهد کرد.
6 نکته مهم برای انتقادپذیر بودن
زمانی که از کسی انتقاد می شود، ناراحت شدن غیرقابل اجتناب است. گاهی فردی که مورد انتقاد قرار گرفته است می تواند حقیقت را از دل آن بیرون بکشد و متوجه نقد شود. اما دسته ای دیگر از اشخاص به قدری نسبت به انتقاد حساس هستند که نمی توانند آن را بپذیرند.تقریبا هیچ کس دوست ندارد پیکان انتقادها به سمت او باشد. اما فراموش نکنید که افزایش ظرفیت انتقادپذیری می تواند باعث پیشرفت فردی شود. وقت آن است که به سراغ چند راه حل برای پذیرش بیشتر انتقادها برویم.
۱- بپذیرید که نقص دارید
اولین و مهم ترین قدم برای پرورش مهارت انتقاد پذیری این است که با تصویر رؤیایی و اغراق آمیزی که از خود در ذهن داریم خداحافظی کنیم. همه ما دارای نقص های زیادی هستیم و ممکن است در زندگی مرتکب اشتباهاتی شویم. پس باید بپذیریم که مثل سایر انسان ها قابل نقد هستیم و دیگران می توانند از ما انتقاد کنند. پس اولین قدم این است که بپذیریم که ضعف های خاص خود را داریم و دیگران حق دارند که از ما شاکی شوند و انتقاد کنند.
۲- بپذیرید که می توان نقص داشت و باز هم دوست داشتنی و کافی بود
دو مورد از احساساتی که پس از انتقاد، آزارمان می دهند احساس ناکافی بودن و احساس دوست داشتنی نبودن هستند؛ اما نباید فراموش کنیم که همه ما نقص های خود را داریم و در عین نقص داشتن ویژگی های مثبت مهمی نیز داریم. پس یک رفتار و یا ویژگی منفی نمی تواند به صورت کلی باعث طرد شدن و یا ناکافی بودن ما شود و با وجود نقص هایمان می توانیم دوست داشتنی و کافی باقی بمانیم.
۳- بدانید که خیلی اوقات انتقادات دیگران ناشی از فرافکنی هستند
خیلی اوقات انتقادات دیگران بیشتر از اینکه چیزی را راجع به ما نمایان کند، آشکار کننده درونیات خود آن ها است. در واقع خیلی اوقات افراد برای کنار آمدن با مسائل و مشکلات خود دست به فرافکنی آسیب ها، ترس ها و احساسات خود به دیگران می زنند.برای مثال تصور کنید که من فردی بداخلاق و عصبانی ام. من ممکن است مدام دیگران را بداخلاق و عصبانی ارزیابی کنم و آن ها را مورد انتقاد قرار دهم. در چنین شرایطی آن انتقاد به نوعی انتقاد از خود است. در واقع نمی توانم این را بپذیرم که فردی بداخلاق و عصبانی ام و سعی می کنم با نسبت دادن این ویژگی به دیگران از شر حس بدی که نسبت به آن ویژگی خود دارم خلاص شوم. در واقع من با انتقاد از دیگران تلاش می کنم که صداهای درونی و سرزنشگر خود را خفه کنم. گویی که صدای بیرونی من در تلاش است که با نسبت دادن آن ویژگی های آزاردهنده به دیگران صدای درونی آزار دهنده ام را خفه کند.
۴- بدانید که دیگران لزوماً قصد تحقیر و تخریب شما را ندارند
همان گونه که در بالا توضیح دادم، خیلی اوقات انتقادات دیگران بیشتر از اینکه چیزی را راجع به ما نمایان کند، آشکارکننده مسائل درونی خود آن ها است. در واقع دیگران با مسائل مختلفی درگیرند و گاهی برای فرار از تنش و رهایی از اضطراب شروع به نسبت دادن ویژگی های منفی خود به دیگران می کنند. در چنین شرایطی دیگر مسئله شما نیستید و مسئله اصلی آن ها هستند. پس لازم است که بدانید دیگران لزوماً حین انتقاد قصد تحقیر و تخریب شما را ندارند. وقتی بدانیم هدف دیگران از انتقاد از ما، تحقیر و سرزنش نیست خیلی راحت تر می توانیم آن انتقادات را بپذیریم.
۵- بدانید که بازخورد دیگران نمی تواند در ارزشمندی شما تغییری ایجاد کند
هر بار که از انتقاد دیگران ناراحت شدید و احساس بی ارزشی کردید می توانید این سؤال را از خود بپرسید: «آیا بازخورد دیگران به عنوان یک عامل بیرونی واقعاً می تواند در ارزشمندی درونی من تغییر ایجاد کند؟»اگر ما به خوبی به این سؤال فکر کنیم به این نتیجه می رسیم که انتقاد دیگران به عنوان یک عامل بیرونی نمی تواند در ارزشمندی درونی ما تغییری ایجاد کند. در واقع این درست است که انتقاد می تواند در لحظه به ما احساس بی ارزشی بدهد ولی نباید فراموش کنیم که ما احساساتمان نیستیم.
اینکه در لحظه احساس بی ارزشی می کنیم نمی تواند ما را بی ارزش کند و در طرف مقابل هم اینکه در لحظه احساس با ارزش بودن کنیم نمی تواند ما را به فردی ارزشمند تبدیل کند. منظور این است که بازخورد دیگران چه مثبت و چه منفی یک عامل بیرونی است و نمی تواند در ارزشمندی درونی مان تغییری ایجاد کند. در واقع فارغ از بازخورد دیگران همانی هستیم که هستیم و بازخورد دیگران چه مثبت و چه منفی نمی تواند تغییری در ارزشمندی و شخصیت ما ایجاد کند. توجه به این نکته ساده و البته مهم خیلی می تواند در مدیریت احساسات بی ارزشی به ما کمک کند.
۶- بپذیرید که طبیعی است که انتقاد شما را اذیت کند
در نهایت باید بپذیریم که ما موجوداتی به دنبال تایید هستیم و علاقه و اشتیاقی برای شنیدن انتقاد نداریم و این طبیعی است که انتقاد، آزارمان دهد. نباید از خود انتظار داشته باشیم که به صورت صد در صد نسبت به همه انتقادات مسلح باشیم. در واقع این کاملآ طبیعی است که انتقاد ما را آزار دهد. البته با شناخت خود و تمرین و تکرار می توانیم از شدت آزاردهندگی انتقاد کم کنیم.