با قوانین اصلی و فرعی در زبان آلمانی آشنا شوید

جملات پایه

Hauptsatz

به جملات مستقلی که از فاعل، فعل و مفعول تشکیل شده اند در زبان آلمانی جمله پایه (Hauptsatz) گفته می شود. باید توجه داشت که فعل صرف شده در جملات پایه همیشه در جایگاه دوم قرار می گیرد.
با توجه به وجود حالت ها (صرف اسامی) در زبان آلمانی جایگاه بخش های جمله می تواند به مراتب بیشتر از زبان هایی مانند فارسی تغییر کند. در زبان آلمانی شناخت نقش یک واژه در جمله بیشتر بر اساس نشانه های حالت آن صورت می گیرد.
به عنوان مثال هر دو جمله زیر در زبان آلمانی دارای معانی یکسانی هستند با وجود اینکه واژه های آنها دارای جایگاه های متفاوتی هستند:

Der Hund fängt den Ball.

سگ توپ را گرفت.

Den Ball fängt der Hund.

سگ توپ را گرفت.

در زبان های بدون صرف حروف تعریف (به عنوان مثال در فارسی) قرار دادن مفعول در ابتدای جمله امکان پذیر نیست برای مثال در معادل فارسی جمله بالا اگر جای فاعل (سگ) و مفعول (توپ) عوض شود معنی جمله کاملا تغییر می کند.
توپ سگ را گرفت.

قوانین اصلی

ساختار جمله در زبان آلمانی انعطاف پذیر است. به عنوان قوانین اصلی می توان به موارد زیر توجه کرد:

1. فعل صرف شده اغلب در جایگاه دوم جمله قرار می گیرد.
2. شکل مصدری و سوم فعل (Partizip II) همیشه در انتهای جمله قرار می گیرد.
3. فاعل در اغلب موارد در ابتدای جمله قرار می گیرد اما در زبان آلمانی دیگر نقش های دستوری (به عنوان مثال مفعول، قیدهای زمان و مکان) نیز می توانند در ابتدای جمله قرار بگیرند.

Der Lehrer hat dem Schüler gestern in der Schule den Test zurückgegeben.

آموزگار به دانش آموز دیروز در مدرسه آزمون را بازگرداند.

1. Der Lehrer: این واژه فاعل جمله است و در جایگاه اول جمله قرار می گیرد و باتوجه به مذکر بودن اسم از حرف تعیین "der" استفاده می شود.
2. hat: این واژه فعل جمله است و در جایگاه دوم جمله قرار می گیرد. باید توجه داشت که این فعل، فعل کمکی برای ساخت گذشته کامل است.
3. dem Schüler: این واژه مفعول غیر مستقیم (Dativ) جمله است و با توجه به مذکر بودن اسم از حرف تعیین "dem" استفاده می شود.
4. gestern: این واژه قید زمان است و باید توجه داشت که با توجه به محتوای جمله می توان جایگاه آن را در جمله تغییر داد.
5. in der Schule: این ترکیب که از حرف اضافه و یک اسم تشکیل شده است، قید مکان جمله است و باتوجه به مونث بودن اسم و نقش مفعولی غیرمستقیم بعد از این حرف اضافه، از حرف تعیین "der" استفاده می گردد.
6. den Test: این واژه مفعول مستقیم (Akkusativ) جمله است و با توجه به مذکر بودن اسم از حرف تعیین "den" استفاده گردیده است.
7. zurückgegeben: این واژه حالت سوم فعل (Partizip II) است و از آنجایی که شکل مصدری و سوم فعل (Partizip II) همیشه در انتهای جمله قرار می گیرند؛ در پایان جمله استفاده شده است.

نکته

اگر مفعول مستقیم (Akkusativ) یک ضمیر باشد، همیشه قبل از مفعول غیر مستقیم (Dativ) قرار می گیرد. به مثال زیر توجه کنید:

Der Lehrer hat ihn (den Test) dem Schüler gestern in der Schule zurückgegeben.

آموزگار دیروز به دانش آموز در مدرسه آن را [آزمون را] بازگرداند.

در مثال بالا به جای مفعول مستقیم از ضمیر استفاده شده است و به همین جهت باید قبل از مفعول غیر مستقیم در جمله قرار بگیرد.

مرتبط ساختن جملات

در کنار قواعد اصلی در زبان آلمانی همیشه امکان های دیگری نیز وجود دارد که بر اساس آن می توان جایگاه واژه ها را مشخص کرد. برای نمونه به مثال زیر توجه کنید:

Wir waren gestern im Museum. Dort war es sehr voll.

ما دیروز در موزه بودیم. آنجا بسیار شلوغ بود

در مثال بالا واژه dort برای مرتبط ساختن دو جمله از لحاظ محتوا به کار می رود و به همین علت در ابتدای جمله دوم قرار می گیرد.

با ساختار عمومی جملات در زبان آلمانی آشنا شوید

قوانین فرعی

باید توجه داشت که اطلاعات شناخته شده در ابتدای جمله و ناشناخته ها و اطلاعات جدید در انتهای جمله قرار می گیرند. به همین علت، یک مفعول مستقیم وقتی که ضمیر است قبل از مفعول غیر مستقیم قرار می گیرد.

Der Lehrer hat ihn (den Test) ihm (dem Schüler) gestern in der Schule zurückgegeben.

آموزگار به او [دانش آموز] آن را [آزمون را] دیروز در مدرسه بازگرداند.

مفعول مستقیم هنگامی که با حرف تعریف نامشخص به کار می رود همیشه بعد از قیدهای زمان و مکان قرار می گیرد.

Der Lehrer hat dem Schüler gestern in der Schule einen Test zurückgegeben.

آموزگار دیروز در مدرسه به دانش آموز آزمونی را بازگرداند.

قیدهای مکان، زمان و مفعول های غیر مستقیم در جمله قابل تغییر هستند.

قیدهای مکان، زمان و مفعول های غیر مستقیم در جمله قابل تغییر هستند. در هنگامی که قصد تاکید بیشتر بر روی یکی از این بخش ها را داریم، می توانیم جایگاه آن را در جمله تغییر دهیم.

In der Schule hat der Lehrer gestern den Test einem Schüler zurückgegeben.

در مدرسه، آموزگار دیروز آزمون را به یک دانش آموز بازگرداند.

در جمله بالا تاکید جمله بر روی "In der Schule" (در مدرسه) است. به همین علت در ابتدای جمله قرار می گیرد.

توجه

جایگاه مفعول غیر مستقیم در حالت ضمیر نمی تواند تغییر کند. برای مثال جمله زیر اشتباه است:

Der Lehrer hat gestern in der Schule den Test ihm zurückgegeben.

قیدهای زمانی فقط در موارد خاص و در گفتار می توانند قبل از قیدهای مکانی قرار بگیرند. در نوشتار به طور معمول این اشتباه است و زمان قبل از مکان قرار می گیرد

Der Lehrer hat dem Schüler in der Schule den Test gestern zurückgegeben.

آموزگار به دانش آموز دیروز در مدرسه آزمون را بازگرداند.