به گزارش سایت خبری ساعد نیوز و به نقل از بهداشت نیوز، کمتر کسی از خودنمایی و قپی آمدن دیگران خوشش می آید، اما همه دوست دارند دست کم کمی از خودشان تعریف کنند و توانایی هایشان را به نمایش بگذارند. گاهی خودنمایی اتفاقی است و گاهی هم با برنامه و با هدف تحت تأثیر قرار دادن دیگران انجام می شود. در هر دو حالت ممکن است کمی ازخودراضی یا متکبر به نظر برسید. در این مطلب به شما می گوییم چطور از این امتیاز در برابر دیگران استفاده کنید؛ بدون اینکه خودمتشکر و ازخودراضی به نظر برسید.
بهترین روش خودنمایی، خودنمایی نکردن است! درواقع بهتر است کاری کنید تا دیگران از شما تعریف کنند. هرچند برای تقویت عزت نفس و اعتمادبه نفس خوب است که به موفقیت ها و دستاوردهایتان افتخار کنید و حتی برای خودتان درباره ی آن ها لاف بزنید. این نه تنها اشکالی ندارد، بلکه کاری سودمند است. خوب است که خودتان به خودتان آفرین بگویید، حس کارآمدی خود را تقویت و خودتان را برای موفقیت های بیشتر آماده کنید. این کار حتی می تواند جلوی افسردگی را بگیرد. لازم نیست همیشه فروتن باشید، گاهی لازم است پرده ها را کنار بزنید تا دیگران درخشندگی تان را ببینند.
مایه ی شگفتی است که در علم روان شناسی پژوهش های زیادی دراین باره انجام نشده است اما تا دل تان بخواهد درباره ی خودشیفتگی تحقیق شده است. همچنین پژوهش های زیادی درباره ی مسائل جنبی خودنمایی مانند افسردگی و عزت نفس پایین انجام شده است. خوشبختانه روان شناس اجتماعی و استاد دانشگاه منچستر «سوزان اسپیر» (Susan Speer) مقاله ای در این زمینه ارائه کرد و به مفهوم کمتر موردتوجهِ «خودستایشگری» پرداخت. او در پژوهش هایش به روش های نامناسب و همچنین روش درست و قابل قبول خودنمایی پرداخته است. او دو مفهوم را مبنای کارش قرار داده است:
شناخت شناسی (epistemology) و هنجارهای اجتماعی.
خودنمایی از بُعد شناختی به این می پردازد که آیا آنچه درباره ی خودتان می گویید تأییدشدنی است یا خیر. دیگران چطور بفهمند آنچه درباره ی موفقیت ها و دستاوردهایتان می گویید، حقیقت دارد؟ آیا باید بدون سند و مدرک حرف تان را بپذیرند؟ خودنمایی تنها با تکیه بر حرف خودتان و بدون ارائه ی پشتوانه، احتمال این را که دیگران باورتان نکنند افزایش می دهد.
هنجار اجتماعی به این اشاره دارد که در بیشتر فرهنگ ها از آدم ها انتظار می رود که فروتن باشند. این هنجار اجتماعی وجه ویژه ای هم دارد. مدیریت تأثیرگذاری یعنی کاری کنیم که دیگران دید خوبی نسبت به ما داشته باشند. اگر مخاطب تان احساس کند زیادی تقلا می کنید، از شما دل زده می شود و نتیجه ی برعکس می شود؛ به ویژه اگر توانایی هایی که بر آن ها تأکید می کنید برای مخاطب جذابیت نداشته باشد.
سرراست توجه دیگران را به ویژگی های شگفت انگیزتان جلب کنید
این روش کمترین اقبال را دارد. بر مبنای پژوهش «اسپیر» این روش کم اقبال ترین روش خودستایشگری است و به احتمال زیاد هنجارهای اجتماعی را زیر پا می گذارد. پذیرش گفته ی شما مبنی بر باهوشی، بااستعدادی و موردعلاقه بودن، بدون سند و مدرک ساده نیست. حتی وقتی امکان تأیید گفته تان باشد (مثلا درمورد زیبایی و جذابیت)، این روش با هنجارهای اجتماعی هم خوان نیست. همچنین به دلایلی که روشن نیست، اعتراف به برخی عیب ها و نقص ها مسئله ای پذیرفته شده است. گویا اعتراف به اینکه چندان باهوش نیستید، بهتر از ادعای زرنگی و زیرکی است! البته باید در به کارگیری این ترفند احتیاط کنید، چون ممکن است این طور به نظر برسد که می خواهید کاری کنید که دیگران از تواضع تان تعریف کنند و این شاید به اندازه ی خودنمایی مستقیم آزاردهنده باشد.
سرراست توجه دیگران را به کرده ها و دستاوردهایتان جلب کنید
این طور به نظر می رسد که تأکید بر اینکه چه آدم فوق العاده ای هستید، متکبرانه است اما اشکالی ندارد به کارهای فوق العاده ای که انجام داده اید اشاره کنید. اگر مدال آور المپیک هستید، بنابر استاندارد بیشتر آدم ها، پذیرفتنی است که به آن افتخار کنید و حتی در معرفی خود به آن اشاره کنید. البته اینکه مدال را به گردن تان بیندازید، با آن در شهر بچرخید و خودتان را «دارنده ی مدال المپیک» و مانند آن معرفی کنید، صورت خوشی ندارد. حرف زدن کودکی نوپا درباره ی اینکه بلندترین ساختمان را با لگو ساخته، دلنشین است؛ اما احتمالا پیش از اینکه کودک به پیش دبستانی برسد، پدر و مادرش به او آموخته اند که بد نیست کمی از افتخاراتش را پیش خودش نگه دارد! به مثال زیر که برگرفته از برنامه ی تلویزیونی «کارآموز» است، نگاه کنید:
شرکت کننده: به نظرم، در طول مدت حضورم توی این برنامه فوق العاده بودم!
سِر آلن شوگر: خیلی هوا برت نداره! فکر نکن بیل گیتسی.
غیرمستقیم توجه دیگران را به ویژگی های شگفت انگیزتان جلب کنید
به جای اینکه بگویید چه توانایی ها و قابلیت های خوبی دارید، شاید بهتر باشد حرف تان را از زبان کس دیگری بزنید. بدون اینکه نقل قول مستقیمی به کار ببرید، به این اشاره کنید که رئیس تان از زرنگی تان تعریف کرده و معتقد است برای تیم کاری اش خیلی مهم هستید. اینجا هم مشکل شناختی پیشین باپرجاست؛ شما می گویید رئیس تان این طور گفته است و مخاطب باید به حرف تان اعتماد کند. احتمال پذیرش حرف تان خیلی بیشتر می شد اگر توصیه نامه ای کتبی از رئیس تان داشتید، اما با این کار هنجار اجتماعی فروتنی را نقص می کنید، اگر چنین توصیه نامه ای را این ور و آن ور ببرید و به این و آن نشان دهید. همچنین دیگران را هم دل زده می کنید. پذیرفتنی است اگر آن را به نزدیکان تان نشان دهید، اما در این حالت هم ممکن است کمی دافعه ایجاد شود.
غیرمستقیم توجه دیگران را به دستاوردهایتان جلب کنید
فرض کنید به عنوان رئیس انجمن خیریه ی محلی انتخاب شده اید و هیجان زده اید. به جای اینکه این خبر را در فیسبوک جار بزنید، لینک سایت انجمن را درباره ی انتخاب شدن تان به اشتراک بگذارید. این کار معمولا قابل قبول است، مگر اینکه دوستان و آشنایان تان اصلا درک اجتماعی نداشته باشند. بنابراین این کار احتمالا در نظر دوستان تان فروتنی بی موردی است! فقط حواس تان باشد ادعای دروغ نکنید. اگر بعدا مشخص شود حقیقت چیز دیگری ست، نه تنها به عنوان لاف زن شناخته می شوید، بلکه به فریب کاری متهم می شوید.
توجه دیگران را با عبارتی انکاری جلب کنید
شاید گمان کنید اشکالی ندارد از ویژگی های مثبت و موفقیت هایتان بگویید، به شرطی که یک عبارت انکاری به آغاز کلام تان اضافه کنید؛ «نمی خوام پُز بدم ولی…»، «نمی خوام از خودم تعریف کنم اما…» گویی این گونه به دیگران ثابت می کنید حرف تان درست است! احتمالا برای لحظه ای تردید مخاطب فروکش می کند، اما عبارت انکاری تأکیدی است بر اینکه می دانید دارید برخلاف هنجار اجتماعی موردپذیرش رفتار می کنید. مثل این است که بگویید «من اینو دزدیدم با اینکه می دونم کار اشتباهیه!» در حقیقت کاربرد عبارت انکاری کار را بدتر می کند. بهتر است به سادگی بگویید «من اول شدم و به خاطرش خوشحالم!» این گونه روراست حرف تان را می زنید و معمولا دیگران رضایتمندی صادقانه تان را از خودتان می پذیرند. حتی رقبایتان هم ممکن است کمی پس بکشند و تشویق تان کنند.
زیر سایه ی افتخارات دیگران از خودتان تعریف کنید
در این روش تلاش می کنید مخاطب را نه با ابراز ویژگی ها و دستاوردهای خودتان، بلکه با موفقیت های دیگران تحت تأثیر قرار بدهید. پدربزرگ ها ومادربزرگ ها و حتی پدرومادرها این روش را با خوشحالی تمام، بسیار به کار می گیرند. هیچ کس مادربزرگی را که پُز نوه ی دکترش را می دهد سرزنش نمی کند! مسئله وقتی بیخ پیدا می کند که تلاش کنید با وصل کردن خودتان به آن ها، خودتان را مانند آن ها خوب جلوه دهید. فرض کنید همکاری که زیروبم کار را از شما آموخته، ترفیع بگیرد و به جایگاه بالایی برسد. اشکالی ندارد این موضوع را با دیگران در میان بگذارید که «حیدری رو می شناسید که قائم مقام مدیر شده؟ من بهش کار یاد دادم!» اما هرچه بیشتر این را تکرار کنید، بیشتر این برداشت را ایجاد می کنید که موفقیت «حیدری» برای تان اهمیت چندانی ندارد! می توانید از عبارت های بهتری استفاده کنید مثلا «من افتخار می کنم کسی که من بهش آموزش دادم، الان قائم مقام مدیرعامل شده!» البته اینجا هم ممکن است توجه دیگران را به این نکته جلب کنید که چندان مطابق هنجارهای اجتماعی رفتار نکرده اید و به دنبال راهی بوده اید که بگویید «پُز نمی دهید». همچنین ممکن است مشکل شناختی هم در میان باشد. تا زمانی که «حیدری» تأیید نکند آموزش شما تأثیر چشمگیری در موفقیت او داشته است، احتمالا دیگران چندان روی حرف تان حساب نمی کنند.
ارائه ی گزارشی همراه با شواهدی تأییدشدنی مبنی بر اینکه دیگران از شما تمجید کرده اند
به نظر «اسپیر» تنها روش خودستایشگریِ تااندازه ای پذیرفتنی این است که از دیگران نقل قول کنید، به عبارتی حرف تان را از زبان دیگران بزنید. این گونه مخاطب می تواند وضعیتی را تصور کند که شخص دیگری حرف های مثبتی درباره ی شما می زند؛ به ویژه اگر جزئیات کافی برای پشتیبانی و تأیید این نظرات ارائه کنید. بنابراین مشکل شناختی رفع می شود، حتی تااندازه ای با هنجار اجتماعی فروتنی هم خوانی دارد. اگر می خواهید میخ تان را محکم بکوبید، بهتر است مخاطب تان مدارکی در اختیار داشته باشد که گزارش تان را تأیید می کنند. مثل وقتی کدبانویی از این می گوید که همه از دست پختش تعریف می کنند؛ درحالی که مهمان ها در حالِ میل کردن غذایی هستند که او پخته است. مهمان ها دلیلی برای نپذیرفتن این حرف ندارند، زیرا خودشان غذا را چشیده اند و می دانند خیلی خوشمزه است.
آیا هیچ وقت نباید از موفقیت هایمان به دیگران بگوییم؟ آیا بهتر است بر نقص هایمان تأکید کنیم؟ آیا دارنده ی مدال طلا باید مدالش را در پستو پنهان کند؟
با توجه به اینکه از ۷ روش ارائه شده تنها یک روش قابل قبول برای خودنمایی وجود دارد، احتمال اینکه خودنمایی تان به مذاق اطرافیان تان خوش نیاید زیاد است. اگر می خواهید خودنمایی کنید، روش هفتم را انتخاب کنید؛ به شرطی که گفته ی قابل تعریفی داشته باشید و همچنین مدارکی برای اثبات آن. همچنین اگر باعث رنجش و آزردگی افراد، مثلا رقیب یا همکار سابق تان نمی شود، اشکالی ندارد از موفقیت هایتان تعریف کنید. همان طور که پیش تر گفتیم هیچ کس شما را به خاطر خوشحالی و رضایت از تلاش های موفقیت آمیزتان سرزنش نمی کند. شما با خودنمایی نکردن درباره ی آن ها باعث می شوید دیگران از موفقیت هایتان خوشحال تر شوند و برای تان موفقیت های بیشتری آرزو کنند.
