بیمه بیکاری در ایران
بیمه بیکاری در ایران نیز طبق شرایط و ضوابط خاصی از سال ۱۳۶۶ به مرحله اجرا درآمد که پس از سه سال اجرای آزمایشی به لحاظ اهمیت موضوع و افزایش دامنه و گستردگی آن در سطح جامعه در سال ۱۳۶۹ این قانون بصورت دائمی درآمد. در حال حاضر کلیه کارگران و بیمه شدگان اجباری تحت پوشش بیمه بیکاری قرار دارند که نزدیک به یک سوم جمعیت کشور را در بر می گیرد. باتوجه به اینکه لایحه جدید بیمه بیکاری هم اکنون در مجمع تشخیص مصلحت نظام می باشد لذا قانون فعلی بیمه بیکاری در سراسر کشور لازم الاجرا است طبق قانون بیمه بیکاری باتوجه به مدت زمان پرداخت حق بیمه مدت مقرری بیمه بیکاری حداقل ۶ ماه و حداکثر ۵۰ ماه می باشد. مبلغ مقرری بیمه بیکاری نیز ۵۵% آخرین حقوق دریافتی می باشد به شرطی که از حداقل دستمزد کمتر نباشد. بیمه بیکاری به عنوان یک حمایت اجتماعی از نیروی کار محسوب می شود بنابراین باید از طرفی حمایت وصیانت از نیروی کار را در زمان بیکاری فراهم آورد و از سوی دیگر سبب کاهلی و تنبلی نیروی کار نگردیده و انگیزه لازم را برای اشتغال مجدد مقرری بگیر فراهم آورد.
شرایط دریافت بیمه بیکاری چگونه است؟
اگر شرایط زیر را داشته باشید، بیمه بیکاری به شما تعلق می گیرد:
- مشمول قانون کار و تأمین اجتماعی باشید.
- تبعه کشورهای دیگر نباشید.
- مستمری بگیر، بازنشسته یا از کارافتاده نباشید.
- پیش از بیکاری، حداقل یک سال سابقه پرداخت حق بیمه داشته باشید.
- کارفرما، دارای شغل آزاد یا بیمه شده اختیاری نباشید.
- به صورت غیر ارادی از کار اخراج شده باشید.
- بیکاری خود را تا ۳۰ روز پس از اخراج به اداره کار اعلام نمایید (البته در موارد خاص، بیش از ۳۰ روز نیز امکان پذیر است).
نکته: افراد بیمه شده ای که به دلیل بروز حوادث غیرمترقبه مانند جنگ، زلزله، آتش سوزی و سیل کار خود را از دست می دهند، برای دریافت بیمه بیکاری نیازی به داشتن سابقه پرداخت حق بیمه برای مدت زمان مشخص را ندارند. این افراد حتی اگر در اولین روز کاری خود نیز بر اثر چنین حوادثی بیکار شوند، در صورت داشتن سایر شرایط، واجد شرایط بیمه بیکاری خواهند بود.
گروههای مشمول بیمه بیکاری
در وضعیت فعلی در برخورد با مسئله بیمه بیکاری آنان به چند گروه تقسیم می شوند:
- کارگرانی که در نهادهای دولتی و عمومی کار می کنند و با شرکتی قرارداد بسته اند و بیمه نیز هستند.
- کارگرانی که دربخش خصوصی کار می کنند و بیمه هستند.
- کارگرانی که قرارداد پیمانی (شبه رسمی) با نهادهای دولتی بسته اند و بیمه هستند.
- کارگرانی که در بعضی از کارخانجات یا واحدهای صنعتی دارای قرارداد دائم هستند.
- کارگرانی که چه در بخش دولتی و چه خصوصی دارای قرارداد فصلی، کار معین یا موقت می باشند.
در هر پنج شکل ممکن است بیمه بیکاری آنان به سازمان تأمین اجتماعی توسط کارفرمایان پرداخته شده یا نشده باشد. بهمین لحاظ علیرغم بهره مندی از خدمات بیمه درمانی در طول خدمت، در صورت بیکاری جایگاه آنان ارتباط مستقیم با نحوه پرداخت یا قصور در پرداخت حق بیمه بیکاری به سازمان تأمین اجتماعی دارد. گرچه سازمان مزبور در هر حال موظف به پرداخت حق بیمه بیکاری است، اما چنانچه از پشتوانه کمتری برخوردار باشد قادر به پوشش مطلوب نخواهد بود. دومین نکته این است که کارگران قراردادهای دائم در صورتیکه در اثناء یا پایان قرارداد، بیکار شوند مشمول بیمه بیکاری می شوند. اما کارگران فصلی یا دارای قرارداد موقت (که ماهیت کار آنان غیر دائمی است) صرفاً در صورتیکه در حین کار اخراج شوند، می توانند از مزایای بیمه بیکاری استفاده کنند. بنابراین در صورت پایان مدت قرارداد های موقت و حتی تمدید مجدد جهاتی برای بهره مندی از مزایای مذکور وجود نداشته و لهذا نوع قراردادی که بسته می شود تأثیر مستقیمی در چگونگی تحت پوشش یافتن آنها از بیمه بیکاری است. نتیجه اینکه با توجه به گسترش قراردادهای موقت، مسئله ای که همواره نیروی کار از آن رنج می برد اینکه چرا قراردادهای آنها گرچه برای سالهای متمادی تمدید شود، باز هم آنان کارگران موقت تلقی می شوند.
مدارک مورد نیاز برای بیمه بیکاری چه هستند؟
برای به جریان انداختن فرایند دریافت بیمه بیکاری باید با در دست داشتن مدارک زیر به واحدهای اداره تعاون، کار و رفاه اجتماعی مراجعه کنید:
- اصل و کپی قرارداد یکسال آخر کار یا رای صادرشده
- عکس ۴*۳ جدید (۴ قطعه)
- اصل و کپی مدرک تحصیلی یا مدرک فنی
- اصل و کپی تمام صفحات شناسنامه و کارت ملی
- اصل و کپی کارت پایان خدمت (برای آقایان)
- پوشه روغنی (یک جلد)
- کپی صفحه اول دفترچه بیمه
- نامه عدم نیاز کارفرما
در این نامه باید اشاره شود که از تاریخ … نیازی به حضور شما در مجموعه مربوطه نیست. دقت کنید که تاریخ مندرج در این نامه باید یک روز بعد از تاریخ پایان قرارداد و آخرین روز ذکرشده در لیست بیمه باشد. برای مثال اگر تا ۹۶/۱۰/۳۰ قرارداد دارید، باید در نامه قید شود از تاریخ ۹۶/۱۱/۱ نیازی به حضور شما در کارگاه یا مجموعه نیست.
مدت پرداخت مقرری بیکاری
مقرری بیکاری از روز اول بیکاری قابل پرداخت است و سقف زمانی پرداخت برای مجردین تا ۳۶ ماه و برای متأهلین و متکلفین تا ۵۰ ماه از تاریخ بیکاری با توجه به سنوات پرداخت حق بیمه است. در مورد افرادی که دارای ۵۵ سال سن و بیشتر می باشند، سقف زمانی مزبور رعایت نشده و پرداخت مقرری بیمه بیکاری تا بازنشستگی آنان ادامه می یابد. چنانچه بیمه شده بیکار در اثناء استفاده از مقرری بیمه بیکاری به خدمت وظیفه اعزام شود یا زندانی گردد، چنانچه متأهل باشد مقرری بیمه بیکاری او قطع نمی شود، ولی اگر مجرد باشد در اعزام به خدمت قطع شده و در مورد زندانی شدن درصورت مجرم شناخته شدن مقرری قطع و پس از رفع مانع و اعاده از خدمت یا آزادی، چنانچه بیکار باشد مشمول دریافت مقرری بیکاری مزبور خواهد شد. اگر کارگر در چند نوبت مجزا از مقرری بیمه بیکاری استفاده نماید، جمع مدت با احتساب دوره های قبلی ملاک بوده و مازاد بر سقف زمانی قانونی پرداختی صورت نمی پذیرد، مضافاً مدت دریافت مقرری بیکاری جزء سوابق پرداخت حق بیمه از نظر بازنشستگی، از کار افتادگی و فوت محسوب می گردد. استفاده از مزایای بیمه بیکاری نباید مختص بیمه شدگانی باشد که کار مستمر و یا اصطلاحاً قرارداد کار غیر موقت دارند، بلکه کارگرانی هم که درکار های مستمر قرارداد موقت دارند چه اینکه در اثناء کار بدون میل و اراده بیکار شوند و یا در پایان قرارداد به کارشان خاتمه داده شود مشمول مزایای بیمه بیکاری خواهند بود.
در چه شرایطی بیمه بیکاری قطع می شود؟
بیمه بیکاری تنها در صورتی قطع می شود که فرد بیمه شده:
- مجدداً مشغول به کار شود
- بدون دلیل موجه از شرکت در دوره های کارآموزی یا سوادآموزی خودداری کند.
- از قبول شغل تخصصی خود یا شغل مشابهی که به او پیشنهاد شده، خودداری کند.
- مشمول استفاده از مستمری بازنشستگی یا از کارافتادگی کلی شود.
- با دریافت دستمزد مدت بلاتکلیفی به کار اولیه اش برگردد.
- فوت کند.
- مدت زمان قانونی دریافت مستمری بیکاری بیمه شده (که در بالا درباره نحوه محاسبه آن توضیح داده شد) به پایان برسد.
جزئیات پرداخت بیمه بیکاری ایام کرونا
