بوتیل گلیکول چیست؟ 

گلیکول اترها، با داشتن هر دو گروه عاملی اتر و الکل در یک مولکول، از متنوع‌ترین کلاس‌های حلال‌های آلی محسوب می‌شوند. تولید گلیکول اترها شامل دو مرحله است: در مرحله اول، الکل با اکسید اتیلن واکنش داده و مخلوطی از مونو، دی و گلیکول اترهای سنگین‌تر را تولید می‌کند. در مرحله دوم، این مخلوط تقطیر شده و اجزای آن از هم جدا می‌شوند. این مایع با نقطه جوش بالا و فراریت کم، بوی ضعیفی دارد و به طور گسترده‌ای به عنوان حلال در بسیاری از صنایع مورد استفاده قرار می‌گیرد.

بوتیل گلایکول چیست؟

بوتیل گلایکول، یا همان بوتیل گلیکول، یک ترکیب شیمیایی با فرمول C6H14O2 است که به صورت مایعی بی‌رنگ با بویی شبیه به اتر در محیط ظاهر می‌شود. این ماده از واکنش اتیلن اکسید و بوتانول معمولی (n-butanol) در حضور کاتالیزور تولید می‌شود.

این ترکیب در دمای اتاق با آب، کتون، الکل و اتر قابل اختلاط است. بوتیل گلایکول یک الکل با نقطه جوش نسبتاً بالا است و چگالی کمتری نسبت به آب دارد. این ماده با هر نسبتی در آب حل می‌شود، اما به مقدار ناچیز در تتراکلرید کربن قابل حل است.

2-بوتوکسی اتانول، یک ماده قابل احتراق است. این محصول و هر ظرف خالی آن را باید دور از حرارت، جرقه و شعله نگهداری کرد و مطابق با شیوه‌های ایمنی و بهداشت صنعتی عمل نمود.

گلیکول اترها شامل گروه بزرگی از حلال‌های آلی هستند که به طور گسترده در فرموله کردن محصولات پاک‌کننده و پوشش‌های محافظ استفاده می‌شوند. 2-بوتوکسی اتانول، یکی از ساده‌ترین اترهای مونو آلکیل گلیکول، به طور گسترده در صنایع مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد و به صورت انبوه تولید می‌شود.

کاربردهای بوتیل گلیکول

بوتیل گلایکول، یکی از پرمصرف‌ترین ترکیبات آلی در صنایع مواد و محصولات شیمیایی است. بیش از 75% از تولیدات 2-بوتوکسی اتانول در صنایع رنگ و پوشش مصرف می‌شود. این حلال آلی به دلیل ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود، از جمله افزایش زمان خشک شدن و بهبود جریان رنگ و پوشش، بسیار محبوب است. بوتیل گلایکول دارای فراریت بسیار پایینی است.

سایر کاربردهای بوتیل گلایکول در صنایع به شرح زیر است:

• تولید جوهرهای چاپ و رنگ‌های نساجی: بوتیل گلایکول به عنوان حلال در تولید این محصولات استفاده می‌شود.

• مایعات هیدرولیکی: بوتیل گلایکول به عنوان یکی از اجزای اصلی در فرمولاسیون مایعات هیدرولیکی به کار می‌رود.

• روغن‌های حفاری و برشکاری: این ترکیب به عنوان جزئی از روغن‌های مورد استفاده در حفاری و برشکاری کاربرد دارد.

• پخش‌کننده‌های نشت روغن: بوتیل گلایکول به عنوان جزء اصلی ترکیبات پخش‌کننده‌های نشت روغن استفاده می‌شود.

• تولید بوتیلن گلیکول استات: بوتیل گلایکول به عنوان ماده اولیه برای تولید این ترکیب آلی که یک حلال آلی است، به کار می‌رود.

• تهیه پلاستی‌سایزرها: در واکنش با فتالیک انیدرید، بوتیل گلایکول به عنوان ماده اولیه در تهیه پلاستی‌سایزرها استفاده می‌شود.

• مواد شوینده خانگی: 2-بوتوکسی اتانول به عنوان حلال در تولید مواد شوینده خانگی به کار می‌رود.

• تمیزکننده‌ها و پاک‌کننده‌های صنعتی: بوتیل گلایکول در تولید انواع تمیزکننده‌ها و پاک‌کننده‌های صنعتی استفاده می‌شود.

موارد ایمنی مربوط به بوتیل گلیکول

بوتیل گلیکول در مخازن و بشکه‌هایی از جنس فولاد کربنی، فولاد ضد زنگ یا تفلون ذخیره و نگهداری می‌شود. خرید و فروش این حلال آلی به صورت حمل در مخازن یا به صورت فله‌ای انجام می‌گیرد. با توجه به اینکه نقطه اشتعال‌پذیری این ترکیب آلی بسیار پایین است، لذا این ماده جزو ترکیبات شیمیایی خطرناک و قابل اشتعال دسته‌بندی می‌شود. در صورت رعایت شرایط حمل و نقل استاندارد برای مخازن این ترکیب، می‌توان آن‌ها را به صورت ایمن و بی‌خطر حمل نمود.

کارکنانی که با ترکیب بوتیل گلیکول سروکار دارند باید از دستکش و لباس کار مخصوص استفاده کنند. استنشاق بخارات این حلال شیمیایی موجب تحریک دستگاه تنفسی می‌شود؛ بنابراین توصیه می‌شود که کارگران انبار حتماً از ماسک تهویه استفاده کنند.

برای جلوگیری از تماس 2-بوتوکسی اتانول با چشم، لازم است افراد از عینک مخصوص کار استفاده کنند. پس از هر بار استفاده از این ماده، باید دست‌ها به طور کامل با آب فراوان شسته شوند.

عوارض و خطرات بوتیل گلیکول

قرار گرفتن در معرض بوتیل گلیکول می‌تواند موجب ایجاد تومورهای آدرنال در حیوانات شود (حدود 100 تا 500 قسمت در میلیون).

2-بوتوکسی اتانول توسط سازمان بهداشتی درمانی صنعتی دولتی آمریکا (ACGIH) به عنوان ماده‌ای سرطان‌زا در جوندگان معرفی شده است. با این حال، سرطان‌زایی آن بر روی انسان‌ها تایید نشده است و از این رو، این ماده به عنوان ماده سرطان‌زا برای انسان طبقه‌بندی نمی‌شود.

استفاده از این ترکیب در مصارف روزانه می‌تواند باعث اختلال در غدد درون‌ریز شود.