برجام در کُما/ اصرار ایران و آمریکا بر مواضع حداکثری شان عامل بن بست کنونی است 

افزایش درآمد نفتی ایران به دلیل افزایش قیمت حامل های انرژی در دنیا به دلیل جنگ اوکراین، و عدم سختگیری در صدور نفت ایران به اصرار غربی ها است. مسئولین عجله ای برای حل مشکلات با طرف آمریکایی در خصوص برجام را ندارند.

ساعدنیوز: برخی خبرگزاری های معتبر خارجی و داخلی از نهایی شدن تصمیم آقای بایدن مبنی بر عدم پذیرش درخواست ایران مبنی بر خروج سپاه از لیست تروریسم و برداشتن تحریم های مربوط به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی خبر داده اند. با توجه به این که ایران بر روی این موضوع تأکید زیادی دارد، آینده مذاکرات وین را چگونه پیشبینی می کنید؟

دکتر حسن بهشتی پور: در واقع این خبر، نشان می دهد که آمریکا از موضع قبلی خودش عدول نمی کند، همان طور که ایران هم محکم پای خواست خود برای رفع تحریم های سپاه ایستاده است. طرحی که آقای بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا ارائه داده بود، یک طرح میانه ای بود که از قرار معلوم، طبق آن، آمریکا حداقل خارج کردن سپاه از لیست تروریسم را پذیرفته بود، ولی تحریم های وضع شده بر علیه سپاه باقی می ماند. یعنی از بُعد حقوقی قرار بود سپاه از فهرست خارج شود و این البته مسأله مهمی است.

در مورد باقی ماندن تحریم ها هم با توجه به این که سپاه، مراودات مالی آنچنانی با خارج از کشور نداشت می شد این مسأله را مدیریت کرد و زمینه را برای حل مشکلات به نوعی فراهم ساخت. به هر صورت، ایران مصرانه بر موضع خود پافشاری می کند و خواستار رفع تحریم های موجود بر علیه سپاه هم هست. همین مسأله یعنی اصرار طرفین بر موضع خود، باعث شده است که مذاکرات از اسفند ماه عملاً در کُما بماند و هر نوع تحولی مستلزم این است که طرفین در برخی موارد نرمشی از خود نشان دهند تا راه برای خروج از این بن بست هموارتر شود.

از سوی دیگر، همکاری های ایران با آژانس نیز به گفته آقای گروسی وارد مرحله پیچیده ای شده است و ایران پاسخ برخی سؤالات آژانس را نمی دهد و شاهد اتمام بازه زمانی سه ماهه تعیین شده در ده روز آینده هم هستیم. باید منتظر باشیم و ببینیم که چه اتفاقی خواهد افتاد.

تمام قراین و شواهد حاکی از آن است که ایران و آمریکا مصرانه بر موضع خودشان هستند. دلیل این مطلب هم از این سو، افزایش درآمد نفتی ایران به دلیل افزایش قیمت حامل های انرژی در دنیا به دلیل جنگ اوکراین، و عدم سختگیری در صدور نفت ایران به اصرار غربی ها است. مسئولین عجله ای برای حل مشکلات با طرف آمریکایی در خصوص برجام را ندارند.

البته آثار این موضع سختگیرانه خودشان را در حوزه اقتصادی و سختی صادرات و واردات و هزینه های مضاعفی است که به این حوزه تحمیل می شود. دور زدن تحریم ها هزینه ها را در واردات و صادرات بالا برده است.

غربی ها به دلیل جنگ روسیه با اوکراین، تمایل دارند تا نفت و گاز ایران به صورت کامل وارد بازار شود تا بتوانند شوک حاصل از تحریم های روسیه را کاهش دهند. ولی فعلاً که نشانه ای مبنی بر هیچ نوع توافقی وجود ندارد.

واقعیت این است که ما بر موضعی اصرار داریم که هزینه دارد و هزینه اش را هم اقتصاد کشور می دهد.

ساعدنیوز: آقای بورل در توئیتی اعلام کرده اند که مذاکرات واقعاً در نقطه فوق العاده حساسی است و اگر این حالت کُما و بی تصمیمی ادامه یابد شاید به نقطه ای برسیم که دیگر هیچ کسی قادر به جمع کردن طرفین دور یک میز نباشد. نظرتان درباره این توئیت آقای بورل چیست؟

دکتر حسن بهشتی پور: این پیام به نظرم واقع بینانه است و منطبق با شرایط موجود است. آمریکا و ایران نیاز به توافق دارند. متأسفانه بعد از وقوع درگیری در اوکراین، دیگر برجام مسأله اول ایالات متحده آمریکا نیست. از سوی دیگر با افزایش قیمت نفت، و تمایل روسیه به همکاری های بیشتر با ایران برای دور زدن تحریم های غرب، طرف ایرانی هم آنچنان حاضر به توافق به هر قیمتی نیست. البته اصرار بر این موضع، طبیعتاً هزینه هایی دارد که بار این هزینه ها هم بر دوش اقتصاد کشور است و ما هزینه های زیادی را در حوزه واردات و صادرات متحمل می شویم.

ساعدنیوز: برخی تحلیلگران معتقدند که وضعیت کنونی در مذاکرات، نتیجه سناریوی است که روس ها در وین اجرا کرده اند. یعنی این بن بست مطلوب روسیه بوده و هست و اصولاً دستپخت کرملین است. نظر حضرتعالی در این خصوص چیست؟

دکتر حسن بهشتی پور: تمام قراین و شواهد حاکی از آن است که بن بست کنونی نتیجه اصرار طرفین اصلی برجام یعنی ایران و آمریکا بر مواضع خودشان است. اگر این دو طرف اراده به توافق بکنند، نه چین نه روسیه و نه هیچ کشور دیگری نمی تواند مانع توافق شود.

نسبت دادن این بن بست به روسیه یک دروغ بزرگ است. متأسفانه ما عادت کرده ایم که مشکلات خودمان را به گردن دیگران بیندازیم. هرجا ناکارآمدی و سؤمدیریت داریم، پای خارجی ها را به میان می کشیم و می خواهیم تقصیر را به گردن دیگری بیندازیم.

من فکر نمی کنم که وضعیت کنونی مطلوب روسیه باشد. روسیه توسط غرب تحریم شده است و اساساً در جایگاهی نیست که بتواند گشایشی در مذاکرات ایجاد کند یا حتی منجر به بن بست در روند مذاکرات شود.

واقعیت این است که ما بر موضعی اصرار داریم که هزینه دارد و هزینه اش را اقتصاد کشور می دهد. آمریکا هم همان سیاست های دوران ترامپ را به شکل دیگری دنبال می کند و همین موضوع عامل اصلی بن بست کنونی است.