زمانی که می خواهید یک خودروی جدید بخرید یا خودروی خود را عوض کنید تصمیمات زیادی هست که باید بگیرید. از انتخاب خودروی ایرانی یا خارجی تا انتخاب مدل، تیپ، نوع جعبه دنده و حتی اینکه نصب سیستم صوتی روی خودرو ارزشش را دارد یا نه. در این بین یکی از سؤالات مهمی که هنگام خرید خودرو با آن مواجه هستیم این است که ماشین دنده اتومات بهتر است یا دستی و اینکه تفاوت دنده اتومات و دستی در چیست؟ هرکدام از این گیربکس ها مزایا و معایب خودشان را دارند ولی بهترین کار برای انتخاب درست دنده اتومات یا دستی آشنایی با اساس کار این دو جعبه دنده و مزایا و معایب هرکدام است.
زمانی که می خواهید یک خودروی جدید بخرید بهتر است که هم با خودروی دنده اتومات و هم با دنده دستی یک تست رانندگی انجام دهید تا ببینید با کدام راحت تر هستید و با سلیقه شما سازگارتر است. مثلاً گیربکس دستی کنترل بیشتری روی خودرو به شما می دهد اما رانندگی با ماشین دنده اتومات راحت تر است و انتخاب، به اولویت های شما بستگی دارد. ما در این مقاله می خواهیم ضمن بررسی طرز کار دنده اتومات و دستی، مزایا و معایب هرکدام را توضیح دهیم ولی درنهایت تصمیم گیری در مورد این که دنده اتومات بهتر است یا دستی به سلیقه، سبک رانندگی و نیازهای شما بستگی دارد. مثلاً اینکه اولویت با هزینه است یا راحتی، مصرف سوخت کمتر یا رانندگی راحت تر و چیزهایی از این قبیل.
طرز کار گیربکس دنده ای چگونه است؟
گیربکس دنده ای یک قطعه به نام فلایویل دارد که مستقیم به میل لنگ موتور متصل شده است. میل لنگ مدام در حال گردش است و فلایویل نیز به دلیل اتصال به آن می چرخد. سمت دیگر فلایویل نیز صفحه کلاج قرار دارد که بین این دو قطعه را دیسک کلاچ پر کرده است. فشاری که توسط صفحه کلاچ ایجاد می شود، دیسک را به فلایویل متصل کرده تا زمانی که کلاچ فعال شد، فلایویل صفحه کلاچ و گیربکس را بچرخاند. اما زمانی که پدال کلاچ توسط راننده فشرده می شود، دیگر فشاری از سوی صفحه کلاچ روی دیسک نخواهد بود و به همین دلیل شرایط تعویض دنده به وجود می آید.طرز کار گیربکس های دنده ای ساده تر از نمونه اتوماتیک آن ها است و اکثر خودروهای داخل کشور از این نوع گیربکس بهره می برند. در طرح فروش اقساطی سایپا تحویل فوری بهترین خودروهای دنده دستی این کارخانه ایرانی را می توان خریداری کرد.
طرز کار گیربکس اتوماتیک چگونه است؟
در همه مدل های گیربکس ها یک سیستم به نام سیستم دنده سیاره ای وجود دارد. این دنده ها برای انتقال نیرو بکار می روند و نیرو هر دنده را با توجه به ضریب تعیین شده آن به چرخ ها انتقال می دهند. این فرآیند از یک سیستم دنده ای دیگر به نام دنده خورشیدی نیز برای این کار کمک می گیرد. در کنار این دو، یک رینگ خارجی به نام دندانه داخلی نیز وجود دارد که معمولا با نام دنده رینگی شناخته می شود. برای عملکرد بهتر در زمان شتاب، امکان دارد در این گیربکس از دو یا سه سیستم دنده سیاره ای دیگر نیز استفاده شود تا ضریب دنده ها را افزایش دهند.
مصرف سوخت خودروهای دنده ای کمتر است یا اتوماتیک؟
از نظر یک تفکر قدیمی و رواج یافته میان مردم باید گفت که جعبه دنده های دستی مصرف سوخت کمتری نسبت به جعبه دنده های اتوماتیک دارند. زمانی که با یک ماشین دنده دستی رانندگی می کنید، تسلط بیشتری روی موتور داشته و در زمان های ایستادن مانند پارک خودرو یا پشت چراغ قرمز، با برداشتن پا از روی کلاچ ارتباط با موتور قطع می شود. به همین دلیل سوخت کمتری نیز مصرف می شود.اما معمولا هنگام رانندگی با خودرو دنده اتوماتیک و تحت شرایط مشابه در ترافیک و معابر شلوغ، راننده فراموش می کند ماشین را از حالت درایو یا همان دنده D خارج کند. به این دلیل ارتباط با موتور همچنان باقی می ماند و حتی در زمان ایستادن خودرو نیز بنزین مصرف می شود. این یک تحلیل قدیمی است که می توان به بسیاری از گیربکس های رایج در بازار خودرو نسبت داد.البته در چند سال گذشته این نوع از گیربکس ها پیشرفت خوبی کرده و بهینه تر شده اند. در دو خودرو ساینا و شاهین کارخانه سایپا که در طرح شرایط فروش اقساطی سایپا نیز وجود دارند، از گیربکس دنده اتوماتیک با عملکرد خوبی استفاده شده است. به نظر می رسد کارخانه های خودروسازی داخل کشور نیز در آینده نزدیک بیشتر از این نوع گیربکس در محصولات خود بهره ببرند.
قدرت گیربکس اتوماتیک بیشتر است یا گیربکس دنده ای؟
تفاوت اصلی در قدرت این دو گیربکس در نحوه انتقال نیرو به چرخ ها است. قدرت موتور به طور مستقیم روی عملکرد گیربکس تاثیر خواهد گذاشت. اگر یک خودرو موتوری ضعیف یا معمولی دارد، گیربکس دنده دستی برای آن ماشین بهترین انتخاب خواهد بود. در چنین ماشینی جعبه دنده دستی به خوبی نهایت قدرت موتور را به چرخ ها خواهد رساند تا عملکرد خوبی را به نمایش بگذارد.
گیربکس های اتومات معمولا با توجه به سرعت و شتاب خودرو بهترین دنده را انتخاب می کنند. اما در اکثر گیربکس های رایج (مخصوصا در ایران) تنظیم و عملکرد آن ها به گونه ای تا بسیار محتاط باشند. به همین دلیل است که تعداد تعویض دنده در خودروهای دنده اتوماتیک بسیار بالا است، در نتیجه انرژی و سوخت قابل توجه ای هدر می رود. از طرف دیگر گیربکس دستی همه تصمیمات را در اختیار راننده می گذارد تا در شرایط مختلف انتخاب ها متفاوتی داشته باشد. برای مثال عبور از جاده سراشیبی یا هنگام سبقت گرفتن یک جعبه دنده دستی در اکثر ماشین ها عملکرد بهتری خواهد داشت. اما گیربکس اتوماتیک در خودروهای شش یا هشت سیلندر با یک موتور قدرتمند عملکرد عالی خواهد داشت و حداکثر توان خروجی موتور را به نمایش خواهد گذاشت.
هزینه گیربکس اتوماتیک و دنده ای؛ کدام کم خرج تر است؟
اگر اولین معیار را قیمت خودرو در نظر بگیریم، طبیعتا خودرو دنده دستی قیمت پایین تری داشته و به طور کلی مدل ارزن تری است. از نظر صرف هزینه سوخت نیز گیربکس دستی عملکرد بهتری دارد و مصرف سوخت بنزین آن کمتر است. در قسمت نگهداری و تعمیرات باید دانست که گیربکس اتوماتیک مهندسی و ساختار پیچیده تری داشته و هزینه و زمان تعمیر آن بیشتر خواهد بود.از نظر هزینه نگهداری، مخارج و تاثیر روی قیمت خودرو، گیربکس های دنده دستی کاملا کم خرج تر بوده و مقرونه به صرفه تر هستند. هرچند نباید فراموش کرد که گیربکس اتوماتیک یک آپشن لوکس در خودرو محاسبه می شود، بنابراین نباید انتظار یک کالا با قیمت و هزینه پایین را داشت.
پرفورمنس گیربکس اتوماتیک و دنده ای
عموماً گیربکس های اتوماتیک برای کسانی طراحی شده بودند که علاقه ی چندانی به رانندگی نداشتند. اگر لذت رانندگی واقعی را می خواستید، باید یک نمونه ی دستی را انتخاب می کردید. اما هم اکنون اوضاع تغییر کرده است. تعویض های فوق سریعی که برخی گیربکس های اتوماتیک دارند خیلی سریع تر از نمونه های دستی هستند. فاصله ی بین تعویض دنده ها در حین شتاب گیری سریع تنها در حد چند دهم و صدم ثانیه است البته که در رانندگی روزمره تفاوت هایی وجود دارد.
وقتی در پیست یا در جاده ای پرپیچ وخم سریع می رانید، گیربکس دستی نسبت به نمونه ی اتوماتیک زحمت زیادی دارد. شما باید به صورت تقریباً هم زمان ترمز کنید، کلاچ را فشار دهید و دنده را تعویض کرده و البته با پدال گاز نیز بازی کنید. در گیربکس اتوماتیک برخی از این فرایندها تنها با فشار یک پدال صورت می گیرد. این همان دلیلی است که چرا برخی طرفداران دوآتشه رانندگی گیربکس دستی را ترجیح می دهند. این وضعیت مهارت بیشتری را طلب می کند. حس بهتری وجود خواهد داشت وقتی خودتان همه چیز را به خوبی انجام می دهید.مهم تر از همه اینکه در ترافیک هیچ کسی رانندگی را دوست ندارد اما استفاده از گیربکس اتوماتیک باعث می شود که کمتر خسته شوید.
لذت رانندگی با گیربکس اتوماتیک و دنده ای
می توان گفت نمونه های اولیه گیربکس اتوماتیک فقط به دلیل ایجاد راحتی بیشتر ساخته شده اند و برای کسانی مناسب بودند که به رانندگی علاقه نداشتند. اگر بخواهیم از نظر تجربه و لذت رانندگی بررسی کنیم هنوز هم بسیاری گیربکس دستی را به گیربکس اتوماتیک ترجیح می دهند. هر چند پیشرفت تکنولوژی باعث تغییر بسیاری موارد از جمله گیربکس ها شد و اکنون گیربکس های اتوماتیک جدید نه تنها می توانند تجربه رانندگی خوبی مانند گیربکس دستی برای راننده به ارمغان بیاورند بلکه حتی برخی از مدل های آن ها به دلیل سرعت بسیار بیشتر در تعویض دنده و ایجاد شتاب بیشتر در خودرو می تواند برای خیلی ها جذاب تر هم باشد. در خصوص لذت رانندگی هنوز هم بسیاری گیربکس دستی را برتر می دانند و می توان گفت که برنده این بخش خودروی دنده ای است.
آرامش و راحتی با گیربکس اتوماتیک و دنده ای
زمانی که بحث راحتی پیش می آید، گیربکس اتوماتیک با اختلاف زیادی برنده مسابقه میان گیربکس دستی و اتوماتیک است. مراحل تعویض دنده در گیربکس دستی بسیار سخت تر از گیربکس اتوماتیک است. برای تعویض دنده در خودروهای دنده ای باید ابتدا پا را از روی پدال گاز برداشت، پدال کلاچ را فشرد، دنده را تعویض کرد و سپس با برداشتن پا از روی پدال کلاچ، دوباره گاز داد. حال فرض کنید در ترافیک یا جاده های بسیار پر پیچ و خم این کار را به همراه ترمز کردن انجام دهید. فرایند شروع به حرکت و نیم کلاچ هم که داستانی جدا دارد و برای انجام آن نیاز به تمرین و کسب مهارت است. برای انجام این کار باید تنظیم مناسبی میان کلاچ و گاز برقرار کنید و در حالی که کلاچ را به طور کامل رها نکرده اید، میزان مناسبی فشار بر روی پدال گاز وارد کنید تا خودرو خاموش نشود و شروع به حرکت کند. خودروهای اتوماتیک فرایندهای تعویض دنده به این شکل و نیم کلاچ را حذف کرده اند و فقط کافی است با استفاده از گاز و ترمز، سرعت مناسب را تنظیم کنید. استفاده از خودروی اتوماتیک مخصوصاً در اتوبان ها و خیابان های پرترافیک و شلوغ، می تواند آرامش و راحتی بیشتری را برای راننده به ارمغان بیاورد. البته هنوز هم برخی افراد دوست دارند که فرایند تعویض دنده را خودشان به صورت دستی انجام دهند و بر روی آن کنترل کامل داشته باشند اما نمی توان منکر راحتی بسیار بیشتر گیربکس اتوماتیک شد.
همه چیز درباره گیربکس دوکلاچه یا گیربکس DCT
