چگونه سوپاپ اصل را تشخیص دهیم؟

سوپاپ کلمه ای با خواستگاه فرانسوی (Soupape) و به معنی دقیق دریچه است. سوپاپ یکی از اصلی ترین قطعات انواع موتورهای احتراق داخلی است و البته در موتورهای دیگری مانند پمپ های آب به کار می رود. در واقع سوپاپ به هر چیزی که ورود و خروج چیزی را کنترل کنند اطلاق می شود. سوپاپ در خودرو روی سرسیلندر قرار می گیرد و ورود و خروج هوا را کنترل می کند. به بیان دقیق تر این قطعه قارچی شکل وظیفه کنترل ورود هوا به درون محفظه احتراق و خروج دود از دریچه های سر سیلندر را بر عهده دارد. این هوای ورودی لازمه تشکیل مخلوط سوخت و هوا و صورت گرفتن انفجار است و هوای خروجی یا دود نیز مازاد احتراق که خروجش لازمه ادامه روند فعالیت موتور است.

وظایف سوپاپ

با توجه به اینکه صورت گرفتن احتراق درون سیلندرها نیاز به فضای ایزوله و غیر قابل نفوذ دارد باید گفت وظیفه دیگر سوپاپ ماشین تامین این فضا به کمک سرسیلندر و واشر سرسیلندر است. بنابراین سوپاپ ها با زمان بندی مناسب در حرکت و باز و بسته کردن به موقع دریچه های بلوک سیلندر یا سرسیلندر هم دود و هوا را به سمتی که باید هدایت می کنند و هم محفظه غیرقابل نفوذ احتراق را تشکیل می دهند. بنابر شرح وظایف سوپاپ می توان گفت یک سوپاپ خوب دارای این خصوصیات است:

1. ضریب حرارتی بالا دارد و قادر به تحمل حرارت بالا است. همچنین به خوبی حرارت خود را به بدنه سرسیلندر منتقل می کند.
2. حرارت زیاد منجر به سوختگی و یا ایجاد خوردگی در آن نمی شود.
3. مقاومت لازم را در برابر ضربات دارد.
4. یک سوپاپ خوب به سرعت دچار ساییدگی نمی شود.

سوپاپ ها بر حسب نوع موتور روی سرسیلندر یا بلوک سیلندر قرار می گیرند. گاهی سوپاپ ها درون سیلندر یا سرسیلندر هستند.

انواع سوپاپ ها

• سوپاپ هوا: از لحاظ اندازه مقداری بزرگتر از سوپاپ دود است و در دمای پایین تری کار می کند.
• سوپاپ دود: به علت تماس مداوم با احتراق یا گازها ی داغ ناشی از احتراق، دمای بالاتری دارد. و البته از لحاظ اندازه هم کوچکتر است.

چگونه سوپاپ دود و هوا را تشخیص دهیم؟

پیشرانه خودرو بدون توجه به شمار سوپاپ، دو نوع سوپاپ شامل سوپاپ دود و سوپاپ هوا دارد. این دو سوپاپ هر چند به طور کلی شبیه به هم هستند ولی تفاوت هایی دارند که از ظاهر آن ها مشخص است و برای تعمیر پیشرانه خودرو و یا خرید سوپاپ باید این تفاوت را در نظر گرفت. مهم ترین تفاوت ظاهری سوپاپ های خودرو در ابعاد آن ها است؛ بخش پایینی (نعلبکی یا بشقابک) سوپاپ دود معمولاً کوچک تر از سوپاپ هوا است و در عوض ساق ضخیم تری دارد. البته اگر سوپاپ بر روی خودرو بسته شده باشد تشخیص آن آسان تر است و سوپاپی که در سمت منیفولد هوا است، سوپاپ هوا خواهد بود.

خرابی های سوپاپ

سوپاپ خودرو بخش های گوناگونی دارد که در مقاله های بعدی به آن ها خواهیم پرداخت و خرابی هر یک از آن ها می تواند موجب خرابی سوپاپ خودرو شود. به عنوان نمونه لقی گاید سوپاپ، خرابی سیت سوپاپ، خرابی اسبک و یا خرابی فنر سوپاپ می تواند موجب کارکرد نامناسب سوپاپ شود ولی در کنار این ها سایش، خوردگی و تاب برداشتن سوپاپ هم از جمله خرابی ها است که مستقیماً به سوپاپ خودرو مرتبط بوده و البه بخشی از آن ها به جنس نامناسب سوپاپ باز می گردد.

چگونه سوپاپ اصل را تشخیص دهیم؟

سوپاپ خودرو اگرچه جزو قطعات مصرفی نیست ولی به مرور و در اثر گرمای داخلی موتور ممکن است آسیب ببیند. به علاوه در بعضی از خودرو ها پاره شدن تسمه تایم موجب آسیب به سوپاپ ها می شود و لازم است سوپاپ خودرو تعویض شود. تشخیص سوپاپ خودرو اصلی و سوپاپ خودرو غیر اصلی مانند تشخیص هر قطعه یدکی اصل دیگر دشوار است. ظاهر سوپاپ های غیر اصلی دقیقاً مثل قطعه اصلی است و تشخیص تفاوت آن ها حتی برای مکانیک ها دشوار است. سوپاپ خودرو و به خصوص سوپاپ دود به خاطر آنکه به طور پیوسته در گرمای زیاد موتور هستند و دائماً ضربات میل سوپاپ بر آن وارد می شود، تحت تنش و فشار زیادی هستند و یک سوپاپ غیر اصلی به سرعت حین کارکرد موتور خراب شده و هزینه زیادی را برای باز کردن سرسیلندر و تعویض سوپاپ ها به مالک تحمیل می کند.

ظاهر سوپاپ های اصلی و غیر اصلی کاملاً مشابه است ولی جنس مواد به کار رفته در آن ها متفاوت است. سوپاپ ها از آلیاژ ویژه ای از فولاد ساخته می شوند و در کنار آن از مقادیر کمی از سیلیس، نیکل، کروم و دیگر فلزات هم در ترکیب آن ها استفاده می شود. در مقابل ولی سوپاپ های غیر اصلی از آلیاژ های ارزان قیمت و ضعیف استفاده می کنند و به همین خاطر پس از نصب و مدتی استفاده، به مرور دچار خوردگی شده و یا بخش پایینی آن تاب بر می دارد که در نهایت عمل آب بندی سیلندر را به خوبی انجام نخواهند داد و شاهد کاهش توان موتور و صدای سوپاپ ها خواهید بود.

شل یا سفت بودن تسمه تایم خودرو را چگونه تشخیص دهیم؟