چگونه ایمپکت فکتور مجلات را تشخیص دهیم؟

ایمپکت فکتور چیست؟

می دانید که اعتبار یک مقاله در تعداد استنادات آن می باشد و هر چه تعداد استناداتی که به یک مقاله شده است بیشتر باشد نشان دهنده این است که اعتبار مقاله زیاد است. اصولا مقالاتی که اعتبار بالایی نداشته باشند, یا کیفیت آنها پایین باشد به هیچ عنوان توسط پژوهشگران مورد استناد قرار نمی گیرد. از همین رو برخی از ژورنالها وجود دارند که با نام ایمپکت فکتور سنجیده می شوند که این ژورنالها جز معتبرین ژورنالها در دنیا می باشند. و مقالات بسیار معتبری را پذیرش می کنند, که تعداد استناد به آنها بیشتر باشد. ایمپکت فاکتور impact factor اغلب به صورت مخفف نشان داده می شود. به صورت میانگین تعداد دفعاتی که مقالات یک مجله در دو سال قبل از آن رفرنس داده شده تعریف می شود. که این ضریب تاثیر برای مقالات ژورنالهای موسسه تامسون رویترز می باشد. برای اولین بار نیز از سوی این موسسه مطرح شده است و برخی از ژورنالهای این موسسه با عنوان ژورنالهای jcr یا دارای ضریب تاثیر شناخته می شود. دو نوع ضریب تاثیر وجود دارد؛ ضریب تاثیر 2 ساله و ضریب تاثیر 5 ساله که معمولا در صفحه اصلی سایت مجله نوشته می شود.

ایمپکت فکتور نشان می دهد که به یک مقاله منتشرشده، چند بار رجوع شده است؛ و برآورد نسبت میزان عددی استنادها به تعداد مقالات چاپ شده در یک سال در یک ژورنال به خصوص را در نظر می گیرد. ایمپکت فکتور هنگامی که چندین ژورنال در زمینه های مشابه در اختیار دارید می توان فرایند مقایسه ی ارزش و اعتبار آن ها را ساده سازد و ارزیابی قابل قبولی را از هر ژورنال ارائه می دهد. این شاخص مختص مجلاتی (ژورنال هایی) است که مقالات معتبر علمی را در زمینه های گوناگون انتشار می دهند. لازم به ذکر است که عدد شاخص Impact Factor برای یک نشریه پزشکی، فقط قابل مقایسه با همان زمینه علمی است و نمی توان IF مجله پزشکی را با IF مجله فنی و مهندسی مقایسه کرد.

مزایا و معایب ایمپکت فکتور

ایمپکت فکتور با اینکه یکی از شاخص های اصلی اعتبار و کیفیت مجلات به حساب می رود. اما شاخص کافی نیست و باید از شاخص های دیگری نیز استفاده شود. برای سنجش اعتبار ژورنالها ایمپکت فکتور با وجود اعتبار بسیار بالا محدودیت هایی نیز دارد. ولی با این حال بهترین شاخص برای ارزیابی و اعتبار سنجی ژورنالهای موسسه تامسون رویترز به حساب می آید. یکی از دشوارترین امور تحقیقاتی است که هر دانش پژوهی به دنبال آن است و انتشار مقاله علمی معتبر در ژورنال هایی حتی با ایمپکت فکتور پایین، یک موفقیت علمی و تحقیقاتی محسوب خواهد شد.

چگونه ایمپکت فکتور مجلات را بفهمیم؟

پایگاه های محدودی وجود دارند که می توان از طریق آن ها به ایمپکت مجله پی برد. در ادامه به معرفی معتبرترین پایگاه داخلی کشور که محققین را در اکر بررسی اعتبار مجلات یاری می نماید می پردازیم.

یکی از معتبرترین و دقیقترین پایگاه های کشور که اقدام به ارائه خدمات کاملا رایگان در زمینه بررسی اعتبار مجلات و معرفی مجله برای کسانی که کار نگارش مقاله انجام میدهند، می نماید، پایگاه مجلات علمی و همایش ها می باشد. این پایگاه که زیر نظر وزارت علوم می باشد. خدمات جامعی منجمله معرفی مجله، بررسی اعتبار مجله، معرفی پژوهشگران داخلی و خارجی، کارگاه های آموزش نگارش مقاله رایگان توسط این پایگاه علمی معرفی می شود.

برای بررسی ایمپکت فکتور مجله در این پایگاه می توانید با داشتن ISSN مجله و وارد نمودن آن در بخش بررسی مجله از اعتبارات کامل آن مجله آگاه شوید که این اعتبارات شامل نمایه های مهم همچون تامسون و اسکوپوس می باشد و همچنین امتیاز این نمایه ها منجمله ایمپکت مجله را نیز شامل می شود.

چگونه از ایمپکت فکتور یک ژورنال آگاه شویم – روش جستجوی Impact Factor

برای جلوگیری از انتشار شاخص اشتباه یا ایمپکت فاکتورهای دست کاری شده، بهتر است از سایت های معتبر استفاده کنید. چندین سایت معتبر در این زمینه وجود دارند که برای اگاهی از اعتبارسنجی مقالات آن ژورنال می توانید از این سایت ها استفاده کنید. برخی از سایت هایی که می توانید با استفاده از آن ها از Impact Factor ژورنال های مختلف آگاهی پیدا کنید عبارتند از:

1. www.scimagojr.com
2. www.bioxbio.com
3. www.citefactor.com

سایت های مذکور برخی از بهترین منابع برای به دست آوردن اطلاعات تخصصی در مورد مجلات هستند و علاوه بر اعلام مقدار شاخص ضریب تاثیر، قادرند اطلاعات تکمیلی نظیر کشوری که مجله در آن چاپ شده، نام اختصاری مجله، تیراژ شماره های چاپ شده مجله در سال، زمینه پژوهشی مجله و بسیاری از اطلاعات دیگر را در اختیار دانش پژوهان قرار دهند. البته تمامی قسمت های این سایت ها رایگان نیست و برخی از آن ها معمولاً حق عضویتی یک ساله را تعیین می کنند.

نحوه محاسبه ایمپکت فکتور مجلات

هر ساله ژورنالهای بسیاری در موسسه تامسون رویترز رو نمایی می شوند و جز این موسسه محسوب می شوند باید ایمپکت فکتور یا میزان ضریب تاثیر مجلات را محاسبه نمایید. هرساله مجلاتی که تحت پوشش نمایه ی ISI در Web of Science=WOB قرارگرفته اند بررسی می شوند. و توسط موسسه تامسون رویترز ISI، مورد ارزیابی قرار می گیرند. برای مقالات و مجلات تازه انتشاریافته ضریب تأثیر یک نشریه، معمولاً با یک فاصله زمانی دوساله منتشر می شود و زودتر از این زمان اعتبارسنجی نخواهد شد. هر ساله در بانک اطلاعاتی Web of Science و از طریق موسسه ISI بیش از ۱۱۰۰۰ ژورنال منتشر می شود و مورد ارزیابی قرار می گیرد؛ به این ترتیب شاخصImpact Factor فقط و فقط برای ژورنال های ISI محاسبه می شوند. این شاخص تعداد ارجاعات به مجله در دو سال گذشته و سال جاری را به طور متوسط در نظر می گیرد به این صورت که اگر نشریه ای در دو سال گذشته تعداد ارجاعات زیادی داشته باشد ولی در سال جاری از تعداد ارجاعات به مجله کم شده باشد این امر بر شاخص Impact Factor تأثیر می گذارد.

شاخص Impact Factor برای یک ژورنال و در یک سال مشخص، از تقسیم تعداد مقالات ارجاع کننده، به مقالات منتشرشده آن ژورنال در دو سال قبل از آن، بر تمامی مقاله های منتشرشده ای است که در آن ژورنال و در همان دوره ی زمانی دوساله به دست می آید.

بنابر فرض مثال: اگر در سال 2012 جمعاً 40 ارجاع به یک مجله صورت گرفته باشد و در آن مجله در سال 2010 تعداد 26 مقاله و در سال 2011 تعداد 24 مقاله چاپ شده باشد، ضریب تاثیر یا ایمپکت فاکتور آن مجله از تقسیم 40 بر 50 به دست می آید که 0.80 است. یعنی به طور متوسط هر مقالهٔ آن نشریه 0.80 مرتبه مورد استناد مقالات دیگر قرار گرفته است. بنابراین ایمپکت فاکتور تابع یک دوره سه ساله است که دو سال آن برای چاپ مقاله ها و سال سوم مربوط به ارجاعات به مقالات دو سال قبل است.

چگونه مجله نامعتبر را تشخیص دهیم؟