منظور از سبک فرزند پروری این است که پدر و مادر چطور با فرزندان ارتباط برقرار می کنند، چقدر با آن ها صمیمی و به آن ها نزدیک هستند، چه دیدی نسبت به کودک خودشان دارند، چطور با فرزندشان برخورد می کنند، چطور آن ها رو تنبیه یا تشویق می کنند، قوانین به چه صورت در خانواده وضع میشوند و چقدر به آن ها عمل میشود و مواردی شبیه به این مسائل. همه این ها سبک فرزند پروری یا همان روش تربیت یک خانواده را تشکیل میدهد که تاثیر بسیار زیادی بر شخصیت و رفتار فرزندان دارد. سبک های فرزند پروری شامل 3 مورد سبک فرزند پروری مقتدرانه و سبک فرزند پروری مستبدانه و سبک فرزند پروری سهل گیرانه می شود.
روش فرزند پروری سهل گیرانه یا آسان گیر
در شیوه فرزند پروری سهل گیرانه و آسان گیر پدر و مادر معتقدند که کودک باید آزاد باشد که هرکاری دوست دارد انجام بدهد. چنین پدر و مادری بدون اعمال کنترل بر فرزندانشان، آن ها را غرق در محبت خود می کنند. این والدین با تنبیه کودک مخالف هستند و اگه فرزندشان کار اشتباهی کند، او را تنبیه نمی کنند. درصورتی که تشویق و تنبیه روش هایی بسیار مهم و موثر هستند که باعث میشوند کودک و نوجوان متوجه شود چه کاری درست و چه کاری نادرست است. البته باید حتما توجه داشته باشید که منظور ما از تنبیه، حتما تنبیه بدنی و کتک زدن کودک نیست؛ بلکه منظور محروم کردن کودک از کاری است که دوست دارد یا دادن تایم اوت مناسب به فرزند تا متوجه اشتباه خودش بشود. (تایم اوت یک روش تربیتی است که در آن کودک با توجه به سنش باید به مدت مناسبی در مکانی قرار بگیرد که هیچ وسیله ای نداشته باشد؛ مثلا گوشه ای از اتاق که خالی از هر وسیله سرگرم کننده ای باشد.)
کودکانی با والدین آسان گیر هرکاری دوست دارند انجام می دهند و هدف و قانون مشخصی رو دنبال نمی کنند. فرزندان تربیت یافته در نحوه فرزند پروری سهل گیرانه و آسان گیر اگر به خواسته هایشان نرسند یا به آن ها توجهی نشود، جیغ و گریه راه می اندازند و اصولا پرتوقع و سرکش هستند. مشکل دیگر در این سبک این است که والدین در این روش رفتارهای ناسازگار و ناهماهنگ نشان می دهند. یعنی در یک موقعیت ممکن است کودک را برای کاری سرزنش کنند و در موقعیتی دیگر، همان کار فرزند را نادیده بگیرند یا حتی او را تشویق کنند. این برخوردها کودک را در تشخیص درست و یا نادرست بودن امور، دچار سردرگمی می کنند.
در روش فرزند پروری سهل گیرانه اگر فرزند بهانه گیری کند، والدین بلافاصله تسلیم خواسته اش میشوند و اگر مشکلی پیش بیاید، پدر و مادر با فرزندشان درباره آن مشکل حرفی نمی زنند و دلیل آن رو نمیگویند. به همین دلیل فرزندان چنین پدر و مادری از استقلال کمی در زندگی برخوردارند و در هنگام رو به رو شدن با مشکلات و سختی های زندگی از مشکلات روی گردانی می کنند و یا پرخاشگری می کنند.
خصوصیات فرزندان خانواده های سهل گیر
تحقیقات نشان داده است که فرزندان والدین آسان گیر زندگی چندان موفقی ندارند و اصلا نمی دانند چه باید بکنند. زیرا آن ها هرگز یاد نگرفته اند که چگونه باید در جهان زندگی کنند. این کوکان قادر به پیشرفت و کامیابی نیستند.
هوش هیجانی پایین در روش فرزند پروری سهل گیرانه
هوش هیجانی یا EQ به توانایی اشاره می کند که به ما کمک می کند تا احساسات و هیجانات خودمان را بفهمیم و کنترل کنیم. هوش هیجانی هم چنین در درک احساسات و هیجانات دیگران هم به ما کمک می کند. هوش هیجانی باعث میشود فرزندان بتوانند با دیگران همدلی کنند، به خودشان انگیزه بدهند، در شرایط سخت تلاش کنند، رفتارهای تکانشی و ناگهانی و بدون فکر خودشان را کنترل کنند و بتوانند هنگامی که لازم است خواسته های خودشان را به تاخیر بیندازند. فرزندان تربیت یافته در خانواده هایی با سبک فرزند پروری سهل گیرانه به طور متوسط هوش هیجانی پایین تری نسبت به سایرین دارند. هوش هیجانی یکی از معیارهای مهم موفقیت در زندگی، کار و تحصیل است و توجه به آن اهمیت زیادی دارد.
مهارت های اجتماعی ضعیف در شیوه فرزند پروری سهل گیرانه
یکی دیگر از مشکلاتی که فرزندان خانواده های سهل گیر دارند (که البته باز هم به هوش هیجانی و بلوغ عاطفی آن ها مربوط میشود) این است که روابط اجتماعی آن ها با دیگران ضعیف است. دلیل این مشکل این است که این افراد همیشه خواسته های خودشان را مقدم بر دیگران می دانند و در همدلی کردن و تشخیص احساسات دیگران ناتوانند. همچنین اگر شرایط و روابط بر خلاف خواست آن ها پیش برود، نمی توانند هیجانات و احساسات خودشان را کنترل کنند. پس نتیجه این میشود که حتی در مدرسه هم شاید دوست زیادی نداشته باشند و نتوانند روابط دوستی خودشان را با بقیه نگه دارند.
پرخاشگری در طرز فرزند پروری سهل گیرانه
همان طور که گفتیم کودکان تربیت شده در سبک سهل گیرانه به دلیل اینکه کنترل هیجانی ندارند و در کودکی قانون مند نشده اند، نحوه برخورد با مشکلات و شرایط سخت و ناکام کننده را به خوبی نیاموخته اند. این افراد همچنین به دلیل اینکه نمی توانند در زمان هایی برطرف کردن خواسته هایشان را به تعویق بیندازند، در شرایط سخت از خودشان پرخاشگری و خشم نشان میدهند و با این کارشان باعث رنجش و ناراحتی دیگران میشوند. همچنین ممکن است دانش آموزان خانواده های آسان گیر به دلیل قانون مند نشدن در محیط خانواده، در شرایط اجتماعی و مدرسه نیز از قانون سرکشی کنند و قوانین را رعایت نکنند که در این حالت مشکلات اجتماعی ناشی از عدم رعایت قانون هم گریبانگیرشان میشود.
اعتماد به نفس پایین
همانطور که گفتیم این افراد روش درست برخورد با مشکلات را نمی دانند. پس زمانی که اشتباهی از آن ها سر می زند و یا شکست می خورند، دچار سرخوردگی میشوند و اعتماد به نفسشان پایین میاد. چنین کودکانی زود تسلیم میشوند، اشتباهاتشان را توجیه می کنند و یا تقصیر را به گردان دیگران می اندازند و به تایید شدن نیاز دارند.
پیشرفت تحصیلی کم
انتخاب و اعمال سبک فرزند پروری سهل گیرانه از سوی والدین تمامی ویژگی هایی را در فرزندان ایجاد می کند که تمامی آن ها بر تحصیل فرزندان تاثیر می گذارد و باعث کاهش پیشرفت تحصیلی و حتی افت تحصیلی دانش آموزان میشود.
خود برتربینی
اساسا خود برتر بینی احساسی است که باعث میشود فکر کنیم فرد خاصی هستیم یا با دیگران تفاوت داریم و خواسته های ما بر خواسته های دیگران اولویت دارد. فرزندان خانواده های آسان گیر به تدریج خودشان را بهتر و برتر از دیگران می بینند.
انتقاد ناپذیری
از سایر ویژگی های این افراد این است که انتقادی را نسبت به خودشان نمی پذیرند. طبیعتا کسانی که خودشان را از دیگران برتر می دانند، اگر اشتباهی کنند آن را نمی پذیرند و تقصیر را به گردن بقیه می اندازند. آن ها نمی توانند افراد انتقاد پذیری باشند. انتقاد پذیری یک مهارت مهم در افراد هست که باعث پیشرفت آن ها در زندگی میشود و به این معنی است که دیگران اطلاعاتی را به شما انتقال میدهند تا شما بتوانید آن را برای اصلاح کارهایتان به کار ببرید. در واقع می توانیم بگوییم انتقاد روشی است برای افزایش رشد فردی و اجتماعی انسان ها.
عدم همدلی با دیگران
همدلی کردن با بقیه یکی از نشانه های داشتن هوش هیجانی در افراد محسوب میشود و در کیفیت و بهبود روابطشان با دوستان و اعضای خانواده بسیار تاثیر گذار و مهم است. همدلی کردن به معنی "درک دنیای طرف مقابل به صورتی که انگار دنیای خودتان است" می باشد. همدلی به شما اجازه میدهد دیگران را بفهمید و آن ها نیز متقابلا شما را بفهمند. بنابراین همدلی رابطه شما را با دیگران محکم و پر از اعتماد می کند. پس قطعا کمبود این مهارت باعث ضعف ما در روابطمان با خانواده و دوستان میشود که متاسفانه از آثار بد رویه فرزند پروری سهل گیرانه است.
بهبود نحوه فرزند پروری سهل گیرانه
با توجه به ویژگی ها و نکات گفته شده می توانیم به اهمیت روش تربیتی در زندگی افراد پی ببریم و تلاش کنیم اگر مشکلی در شیوه های تربیتی ما وجود دارد، آن ها را رفع کنیم تا بتوانیم فرزندان و نوجوانان را برای داشتن یک زندگی بهتر یاری کنیم. در ادامه راهکارهایی برای بهبود شیوه فرزند پروری سهل گیرانه خانواده ها را بیان کرده ایم.ا
- وقتی فرزند ما با ما صحبت می کند، شنونده خوبی برایش باشیم. اگر مشکلی را مطرح می کند با او همدلی کنیم، به صحبت هایش خوب گوش کنیم و برای رسیدن به یک راه حل برای مشکلش فرزندمان را همراهی کنیم.
- سعی کنیم از روش های صحیح و مناسب تشویقی و تنبیهی استفاده کنیم تا فرزند ما تفاوت بین درست و نادرست را به خوبی متوجه بشود.
- برای قوانین موجود در خانه، به فرزندان توضیح بدهیم و حتما آن ها را اجرا کنیم و در مورد قوانینی که برای فرزندان و خانواده وضع می کنیم، صریح باشیم.
- در مورد مشکلاتی که فرزندان دارند و یا به وجود می آورند، با آن ها صحبت کنیم و دلایلشان رو بپرسیم. خیلی مهم است که سعی کنیم به فرزندان کمک کنیم تا بدون سرزنش و تحقیر متوجه اشتباه خود بشوند.
- در بحث های خانوادگی همه باهم (هم والدین و هم فرزندان) شرکت کنیم و نظر بدهیم.
- حتما زمانی را برای تعامل درست و مثبت برای فرزندمان در هر سنی که هست، بگذاریم و سعی کنیم یک رابطه صمیمی اما با اقتدار با فرزندمان داشته باشیم.