بالالایکا (Balalaika)
بالالایکا یک ساز زهی ،روسی و سه سیم است با کاسه ای سه گوش . خانواده ساز بالالایکا خانواده بزرگی است و از نظر اندازه، انواع گوناگونی را شامل می شود.
تاریخچه
شواهد حاکی بر این است که بالالایکا Balalaika در سال ۱۶۸۸ در روسیه و از ساز دورما گرفته شده است. بالالایکاهای اولیه دو تا شش سیم داشتند. الالایکاهای می توانند دارای دو، سه، چهار یا شش سیم باشندمحبوبیت بالالایکای سنتی در دهه های آخر قرن هجدهم افزایش یافت. بالالایکای مدرن حاصل فعالیت های واسیلی آندریف در دهه ۱۸۸۰ است. این ساز در گذشته بیشتر در موسیقی فولک مورد استفاده قرار میگرفته اما در قرن بیستم در ارکسترها نیز به کار برده میشود.
انواع ساز بالالايكا
بالالايكا دارای يك بدنه مثلثی و سه سيم (گاهی اوقات 6 سيم در سه جفت) است. سیمای بالالايكا معمولاً با انگشتان نواخته می شوند ولی اين ساز قابل نواختن با زخمه نيز هست. انواع مختلف بالالايكا وجود دارند كه از كوچك به بزرگ از نظر اندازه عبارتند از:
- پيكولو (piccolo)
- پريما (prima)
- سكوندا (secunda)
- آلتو (alto)
- باس (bass)
- كنترباس (contrabass)
رايج ترين بالالايكا، بالالايكای پريما است.
بالالایکای مدرن
بالالایکای مدرن سازی ترکیبی است که شامل عناصری از موسیقی فولک ؛ پاپ و هنر یا موسیقی کلاسیک است و عمدتاً در مدارس موسیقی در هنرستان های هنرهای زیبا آموخته می شود.
این ساز علاوه بر اینکه در ارکسترها و گروه های سازهای سنتی استفاده می شود، در میان ساکنان منطقه ی روسیه و قفقاز طرفداران زیادی دارد.
ساختار
بالالایکا Balalaika دارای یک بدنه مثلثی از جنس صنوبر و افرا با سه سیم است که به سمت دسته دارای پرده، مخروطی شده است. سیمها در انتها بسته شده اند و روی خرکی شبیه خرک ویولن یا خرک فشاری کشیده شده اند. معمولاً این سیما توسط انگشتان دست زده می شوند و سیمای فلزی نیز با یک زخمه چرمی نواخته می شوند.
البته این ساز در اشکال مختلف بدنه مثلثی شکل و بیضوی، با تعداد متفاوت سیم، پرده های قابل جابه جا شدن نیز وجود دارد. و برخی بر این باورند که طراحی سه گوش این ساز از برش های چهارگانه ی یک کدو تنبل الهام گرفته شده است.
اجزای بالالایکا
کاسه طنینی، دسته ساز، شیطانک، سیم ها، گوشی ها، پرده، خرک، سوراخ صدا از جمله اجزای تشکیل دهنده ساز بالالایکا، می باشد.
تكنيك نواختن ساز بالالایکا (Balalaika)
يكي از بخش هاي مهم تكنيك نواختن بالالايكا بويژه در بالالايكاي پريما، استفاده از انگشت شست چپ روي نت هاي پرده روي سيم پائين، جایي است كه آكورد شكل مي گيرد. بطور سنتي كناره انگشت سبابه دست راست براي نواختن نت ها روي پريما استفاده مي شود، در حاليكه در بالالايكاهاي بزرگ تر از يك زخمه استفاده مي شود. پريما با زخمه نيز قابل نواختن است ولي مرسوم نيست.
به دليل اندازه بزرگ سیماي بالالايكاي كنترباس، ديدن استفاده نوازندگان اين نوع بالالايكا از پاشنه پوتين يا كفش چرمي برای ساختن سیم غير متعارف نيست. بالالايكاي باس و كنترباس روي يك پايه (ميله) چوبي يا فلزي كه در يكي از گوشه هاي آن تعبيه شده است، بر روي زمين گذاشته مي شوند.
نحوه كوک كردن برخی از سازهای بالالايكا (Balalaika)
- پريما (prima)
رايج ترين نوع بالالايكا، پريما است كه روي EFA كوك مي شود، (سیماي دوم و سوم روي يك نت كوك مي شوند.) گاهي اوقات بالالايكا به سبك گيتار روي GBD (تقليدي از سه سيم بالاي گيتار روسي) كوك مي شود كه نواختن آن را براي گيتاريست روسي آسان مي کند. اگرچه بسياري از طرفداران پروپاقرص بالالايكا اين نوع كوك كردن را قبول ندارند.
- سكوندا (secunda)
بالالايكاي سكوندا روي AAD كوك مي شود: (اولين سيم: D در اكتاو اول) – (سيم دوم: A در اكتاو مينور) – (سومين سيم A در اكتاو مينور) سيم دوم و سوم روي يك نت يكسان كوك مي شوند.
- آلتو (alto)
بالالايكاي آلتو روي EEA كوك مي شود: (اولين سيم: A در اكتاو مينور) – (دومين سيم: Eدر اكتاو مينور) – (سيم سوم: E در اكتاو مينور) سیماي دوم و سوم روي زير و بمي يكساني كوك مي شوند.
- باس (bass) و كنترباس (contrabass)
باس و كنترباس به صورتي يكسان كوك مي شوند، تنها كنترباس بزرگ تر است. اين دو نوع بالالايكا روي EAD كوك مي شوند: (اولين سيم: D در اكتاو مينور) – (دومين سيم: A در اكتاو ماژور) – ( سومين سيم: E در اكتاو ماژور).