چک نسبت به دیگر اسناد تجاری مانند سفته و برات از محبوبیت بیشتری در میان افراد به ویژه تاجرین برخوردار است. با توجه به اینکه امکان تعقیب کیفری برای صادر کننده چک وجود دارد در بیشتر مبادلات تجاری از آن استفاده می شود. اما به دلیل افزایش صدور چک های بلامحل، بانک مرکزی در سال 96 سامانه ای را به نام سامانه صیاد راه اندازی کرد. پس از راه اندازی این سامانه چک هایی تحت عنوان چک صیادی از طریق این سامانه صادر می شود که این چک ها نسبت به چک های قدیمی ویژگی های منحصر به فرد و به خصوصی را دارند. اگر می خواهید با چک صیادی و قوانین مربوط به آن آشنا شوید تا آخر این مطلب با ما همراه باشید.
چک صیادی، چه به شکل چک الکترونیکی و چه به شکل چک کاغذی، نوع جدیدی از چک بوده که مطابق مقررات قانون جدید صدور چک، از طریق سامانه صیاد و تحت نظارت مستقیم بانک مرکزی صادر می گردد. بر روی چک صیاد، در قسمت بالا سمت چپ چک، عددی 16 رقمی درج شده که شناسه صیادی چک بوده و کلیه عملیات مربوط به چک صیاد از جمله انتقال چک در سامانه صیاد از طریق این شماره منحصر به فرد در سامانه صیاد قابل انجام می باشد. سامانه شاپرک، اپلیکیشن های مناسب ثبت چک صیاد را در بخش برنامک های طرح چک خود، معرفی نموده است.
چک صیادی از جهات متعددی متفاوت از چک های سنتی بوده و دارای ویژگی های منحصر به فرد خود می باشد. به همین دلیل، در این بخش به توضیح ویژگی های چک صیادی و تفاوت آن با چک های سنتی می پردازیم.
اولین ویژگی چک صیادی و تفاوت آن با چک های سنتی را می توان در خصوصیات ظاهری چک جستجو نمود. بر اساس اعلام بانک مرکزی و با توجه به شکل چک های صیادی منتشر شده، می توان گفت که مهم ترین ویژگی های چک صیادی و تفاوت آن با چک های سنتی از نظر خصوصیات ظاهری به شرح زیر می باشد
رنگ چک صیادی، ترکیبی از بنفش و صورتی می باشد.
بر روی چک صیادی در قسمت بالا سمت چپ چک، عددی 16 رقمی درج شده که شناسه صیادی چک می باشد.
در قسمت پایین سمت چپ چک صیادی، عبارت «کارسازی این چک منوط به ثبت صدور، دریافت و انتقال آن در سامانه صیاد است» قید شده است
ابعاد تمام برگه های چک صیادی 170 در 85 میلیمتر می باشد.
استفاده از کاغذ واتر مارک مولتی تن با آرم شرکت سهامی چاپخانه دولتی ایران، که در مقابل نور نمایان می شود.
بر اساس قانون جدید صدور چک، چک صیادی باید در سامانه صیاد ثبت گردیده و کلیه عملیات آن یعنی انتقال، استعلام و تایید چک صیادی از طریق سامانه صیاد انجام گیرد؛ این در حالی است که چنین الزامی در مورد چک های سنتی، پیش از راه اندازی سامانه صیاد وجود نداشت. ویژگی های چک صیادی و تفاوت آن با چک های سنتی از نظر لزوم ثبت عملیات چک در سامانه صیاد به شرح زیر می باشد:
ثبت چک صیاد در سامانه صیاد
دارندگان چک موظف هستند تا پیش از انجام هر گونه عملیات بر روی چک، برگ چک صیاد خود را در سامانه صیاد ثبت نمایند. در حال حاضر، سامانه صیاد سایت بانک مرکزی، فاقد امکان ثبت چک بوده و در نتیجه ثبت چک در سامانه صیاد تنها از طریق سامانه صیاد اپلیکیشن های پرداخت موبایل و درگاه های اینترنتی بانکی قابل انجام می باشد.
انتقال چک صیاد
بر اساس قانون جدید صدور چک، انتقال چک صیاد به دیگری، تنها با ثبت این انتقال و وارد کردن اطلاعات هویتی انتقال گیرنده در سامانه صیاد امکان پذیر می باشد. بنابراین بر خلاف چک های سنتی، صدور و انتقال چک صیاد به شکل حامل ممنوع بوده وبه عبارت بهتر، امکان پذیر نمی باشد. همچون ثبت چک، انتقال چک صیاد نیز در حال حاضر تنها از طریق سامانه صیاد اپلیکیشن های پرداخت موبایل و درگاه های اینترنتی بانکی قابل انجام می باشد.
تایید چک صیاد
به موجب اعلام بانک مرکزی، انتقال چک از یک شخص به شخص دیگر، علاوه بر ثبت انتقال چک در سامانه صیاد توسط انتقال دهنده، مستلزم تایید انتقال چک از سوی انتقال گیرنده چک نیز بوده؛ به نحوی که در صورت عدم تایید، انتقال چک انجام نگرفته و انتقال نامعتبر می باشد. تایید چک در سامانه صیاد نیز در حال حاضر تنها از طریق سامانه صیاد اپلیکیشن های پرداخت موبایل و درگاه های اینترنتی بانکی امکان پذیر می باشد.
استعلام چک صیاد
چنانچه فردی قصد داشته تا انتقال چک صیادی را از شخص دیگری قبول نماید، می تواند با مراجعه به سامانه صیاد و با وارد کردن شناسه صیادی چک، برای استعلام چک صیاد با کد ملی و صادر کننده آن اقدام نماید. بر خلاف سایر مواردی که در بالا گفته شد، در حال حاضر، استعلام چک صیاد علاوه بر اپلیکیشن های پرداخت موبایل و درگاه های اینترنتی بانکی از طریق سامانه صیاد سایت بانک مرکزی نیز امکان پذیر می باشد.
در صورتی که دارنده چک صیادی در تاریخ چک با عدم موجودی صادر کننده چک مواجه گردد، از نظر انواع شکایت، چهار طریق شکایتی برای وی ممکن می باشد: اجرای چک از طریق ثبت، طرح دعوای حقوقی، شکایت کیفری و اجرای مستقیم چک. سه طریق اول شکایت، هم در مورد چک صیادی و هم در مورد چک های سنتی قابل انجام می باشد، اما اجرای مستقیم چک تنها در مورد چک صیادی امکان پذیر بوده که در ادامه به توضیح این روش های شکایت می پردازیم.
شکایت از چک صیاد از طریق اجرای ثبت
سریع ترین روش شکایت از صادرکننده چک صیاد، مراجعه به اجراییات ثبت و اجرای چک از طریق اجرای ثبت می باشد. حسن این روش آن است که دارنده چک صیاد، ملزم نبوده که در ابتدای شکایت هزینه ای را به اجرای ثبت پرداخته و تنها پس از وصول وجه چک باید 3.5 درصد آن را به ثبت بپردازد. اشکال این روش شکایت آن است که در این روش ، لاشه چک توسط اجرای ثبت اخذ و سوراخ می گردد. بنابراین بعدا دارنده چک نمی تواند از طریق دیگری برای اجرای چک صیاد اقدام نماید.
شکایت از چک صیاد از طریق دعوای حقوقی
در روش شکایت دعوای حقوقی، در صورتی که مبلغ چک صیاد تا 20 میلیون تومان باشد، از طریق شورای حل اختلاف و در غیر این صورت از طریق دادگاه حقوقی می توان برای وصول وجه چک اقدام نمود.
شکایت از چک صیاد از طریق دعوای کیفری
در صورتی که چک صیاد، حقوقی نشده باشد، یعنی بیش از 6 ماه از تاریخ مندرج در چک نگذشته وهمچنین بیش از 6 ماه از تاریخ برگشت چک و اخذ گواهی عدم پرداخت نگذشته باشد، دارنده چک می تواند با مراجعه به دادسرا برای شکایت کیفری از چک صیاد اقدام نماید.
شکایت از چک صیاد از طریق اجرای مستقیم چک
اجرای مستقیم چک صیاد در ماده 23 قانون صدور چک جدید پیش بینی گردیده است. به موجب این ماده قانونی، دارنده چک می تواند از دادگاه صالح حقوقی، صدور اجراییه برای دریافت وجه چک و حق الوکاله وکیل خود را درخواست نماید. در این صورت بدون آنکه نیاز به تشکیل جلسه دادرسی باشد، دادگاه در صورت احراز شرایط، بدون صدور رای، مستقیما اقدام به صدور اجراییه نموده و دارنده چک می تواند بدون نیاز به طی کردن مراحل دادرسی بدوی و تجدیدنظر، با در دست داشتن این اجراییه، مستقما به واحد اجرای دادگاه مراجعه نموده و برای وصول طلب خود اقدام نماید.
برای دریافت دسته چک صیادی ابتدا باید به یکی از شعب بانک مورد نظر مراجعه کنید و بعد از ارائه مدارک لازم، درخواست صدور دسته چک کنید. بانک درخواست شما را در سامانه صیاد ثبت می کند و اگر بانک مرکزی اعتبار شما را تایید کند، دسته چک برایتان صادر می شود.
به‌طور کلی یکی از مهم‌ترین شرایط دریافت دسته چک صیادی، داشتن یک حساب قرض‌الحسنه جاری است که حداقل دو سال از باز کردن آن گذشته باشد. همچنین متقاضی دسته چک، نباید سابقه چک برگشتی و بدهی غیر جاری داشته باشد. مراحل دریافت دسته چک صیادی برای افراد حقیقی و حقوقی یکسان است، اما شرایط و مدارک متفاوتی برای هرکدام نیاز است.
مدارک لازم برای دریافت دسته چک برای افراد حقیقی عبارتند از
کپی همه صفحات شناسنامه
کپی همه مدارک شغلی
کپی اجاره نامه در صورت مستاجر بودن
یک قطعه عکس
همراه داشتن یکی از قبض‌های برق و آب برای ثبت کد پستی و آدرس دقیق محل زندگی
همراه داشتن فردی معتبر به‌عنوان معرف
مدارک لازم برای دریافت دسته چک برای افراد حقوقی عبارتند از
درخواست باز کردن حساب بانکی همراه امضای صاحبان امضای مجاز در شرکت
تایید کردن امضای صاحبان مجاز به امضای شرکت
اصل و کپی اساسنامه ثبت شرکت
اصل و کپی گواهی ثبت شرکت
اصل و کپی شناسنامه و کارت ملی اعضای هیئت مدیره
اصل و کپی آخرین آگهی ثبت شرکت در روزنامه رسمی
علاوه بر این مدارک، لازم است که از آغاز فعالیت شرکت اشخاص حقوقی، حداقل 10 سال گذشته باشد و نیز در این 10 سال، محل شرکت بیشتر از دو بار تغییر نکرده باشد.
در این مقاله سعی شد راجع به چک صیادی و همه ی ویژگی های آن صحبت شود، اگر شما نیز تجربیاتی در مورد این چک دارید لطفا با ساعد نیوز در قسمت نظرات در میان گذارید.
