چرا اردوغان میزبان قاتل خاشقچی در آنکارا شد؟ 

برای آقای اردوغان فقط منافع شخصی خودش و منافع ترکیه مهم است و برای او اهمیتی ندارد که چه زمانی چه حرفی زده است.

ساعدنیوز: آقای اردوغان به تعبیر طرفداران آک پارتی در ترکیه، تنها فردی بود که توانایی گفتن قاتل به قاتلی را داشت که می تواند کل دنیا را با دلارهای نفتی اش بخرد! در قضیه قتل خاشقچی در کنسولگری عربستان در استانبول مواضع آقای اردوغان بر علیه بن سلمان چنان تند بود که کسی باور نداشت که روزی رئیس جمهور ترکیه بن سلمان را در آغوش گرفته و با او مصافحه کند. چه رویدادهایی باعث شده است که آقای اردوغان ننگ دیدار و استقبال از بن سلمان به عنوان یک چهره منفور در عرصه سیاست جهان را به جان بخرد؟

علی حیدری: بله زمانی آقای اردوغان نماد مبارزه با صهیونیزم در منطقه بود و به عنوان سیاستمداری مطرح می شد که در کنار مردم مستضعف و ستم کشیده فلسطین می ایستاد. این موضع گیری های آقای اردوغان باعث دلگرمی ملت های منطقه نیز بود. اما در یک دهه گذشته، آقای اردوغان به نماد چرخش در موضع گیری های سیاسی تبدیل شده است. شاید هیچ کس دیگری را در عرصه سیاست در دنیا در سطح آقای اردوغان با این ویژگی پیدا کرد که بتوان با او مقایسه نمود.

نمونه های زیادی در این ارتباط می توان ارائه داد که یکی از برجسته ترین آنها، همان چیزی است که شما در سؤالتان به آن اشاره کردید. موضعی که آقای اردوغان در قبال بن سلمان اتخاذ کرد و از او به عنوان آمر قتل خاشقچی یاد نمود و خواستار برگزاری دادگاه او در استانبول شد. ولی آقای اردوغان امروز با بن سلمان دیدار می کند به گونه ای که هیچگاه چنان مواضع تندی را بر علیه بن سلمان نگرفته است. آقای اردوغان زمانی که دولت اخوانی مُرسی در مصر سقوط کرد از عبدالفتاح سیسی به عنوان کودتاگر یاد کرد و گفت که تمام تلاش خود را برای بازگرداندن مُرسی به قدرت انجام خواهد داد. ولی عکس آن رخ داد. او زمانی بشار اسد را برادر خود خواند و در زمان ناآرامی ها در سوریه، از بشار اسد به عنوان قاتل یاد کرد. اخیراً هم تنشی را با آقای میتسوتاکیس نخست وزیر کلید زده است و گفته که چنین کسی را نمی شناسد. اما اگر حتی به احتمال ضعیف، آقای اردوغان دوباره انتخاب شود، بعید نیست که روزی با میتسوتاکیس نیز مصافحه داشته باشد!

برای آقای اردوغان فقط منافع شخصی خودش و منافع ترکیه مهم است و برای او اهمیتی ندارد که چه زمانی چه حرفی زده است. او در مقطع کنونی تمام تلاش خودش را برای اقدامات مثبت در جهت تقویت اقتصاد آشفته ترکیه می کند تا شاید در قدرت باقی بماند.

ساعدنیوز: برخی تحلیلگران معتقدند که موضوع اصلی سفر بن سلمان به سه کشور مصر، اردن و ترکیه تشکیل یک ائتلاف جدید برای پیاده سازی ترتیبات امنیتی نو است که نوک پیکان آن به سوی ایران و منافع ایران هدف رفته است. نظر حضرتعالی در این مورد چیست؟

علی حیدری: من شخصاً معتقدم که عربستان یک کشور مبتکر نبوده و نیست و تمام تلاش اش در منطقه معطوف به پیاده سازی سیاست های آمریکا بوده و هست. ایجاد ائتلاف جدید بر علیه ایران به رهبری آمریکا و با مدیریت اسرائیل دقیقاً هدف بن سلمان از این سفر به منطقه است. همین موضوع را در خصوص پیمان ابراهیم و نیز ظهور ترتیبات امنیتی جدید در منطقه، پدافند خلیج فارس و ائتلاف کشورهایی که اختلافاتی با همدیگر داشته اند ولی به خاطر متحد شدن بر علیه ایران، اختلافات شان را کنار نهاده اند، مشاهده می کنیم. بنابراین، من معتقدم که مبتکر و منشأ این طرح آمریکا بوده است و عربستان و بن سلمان در نهایت یکی از عوامل مهم برای اجرایی شدن این طرح در منطقه بر علیه ایران است.

اما در مورد دلیل نزدیک شدن اردوغان به عربستان، باید به پیشبینی کارشناسان از درآمد 400 میلیارد دلاری این کشور به دلیل افزایش قیمت نفت در سال جاری اشاره کرد که خوب طبیعتاً آقای اردوغان می خواهد که از این نمد کلاهی برای خودش بدوزد.

ساعدنیوز: آقای اردوغان با چه اهدافی بن سلمان را به ترکیه دعوت کرده و می خواهد از این آب گل آلودی که با طرح جدید آمریکا در منطقه ایجاد می شود، چه ماهی ای صید کند و کیسه ای که دوخته را با چه چیزی پر کند؟

علی حیدری: ترکیه طی دو سال گذشته با بزرگترین بحران اقتصادی در 25 سال اخیر مواجه بوده است. نرخ افزایش تورم در این کشور سرسام آور بوده است و طی آمارهای رسمی ای که خود دولت ترکیه ارائه می دهد، در ماه گذشته، تورم 73 درصدی در این کشور به ثبت رسیده است. برآورد مراکز آمار مستقل در ترکیه، نرخ تورم را 150 درصد و تجربه میدانی مردم نرخ تورم را در ماه گذشته بیش از 300 درصد اعلام می کند.

این وضعیت باعث شده است که آقای اردوغان با مشکلات عدیده ای در عرصه داخلی مواجه شود و امیدهای او برای پیروزی در انتخابات آتی کمرنگ تر شود. آقای اردوغان انتظار داشت که بعد از فروکش کردن کرونا درآمدی نزدیک به 50 میلیارد دلار در زمینه توریسم نصیب ترکیه شود و بخش بزرگی از مشکلات این کشور در عرصه اقتصادی حل شود و وضعیت حادتر نشود. ولی این انتظار آقای اردوغان برآورده نشد.

بنابراین، آقای اردوغان به سمت دلارهای نفتی کشورهای منطقه حرکت کرد. در اولین قدم با کشور دوست یعنی قطر در مورد سرمایه گذاری 15 میلیارد دلاری به توافق رسید و پس از آن به سراغ دو کشور دشمن، یعنی امارات و عربستان رفت. اما در عمل این اقدامات هم تأثیر مثبتی بر روی وضعیت دشوار اقتصادی ترکیه نداشته است. امارات قول 10 میلیارد دلار سرمایه گذاری را در ترکیه داده است. اما در مورد دلیل نزدیک شدن اردوغان به عربستان، باید به پیشبینی کارشناسان از درآمد 400 میلیارد دلاری این کشور به دلیل افزایش قیمت نفت در سال جاری اشاره کرد که خوب طبیعتاً آقای اردوغان می خواهد که از این نمد کلاهی برای خودش بدوزد.

گفته می شود قرار است که عربستان نیز 10 میلیارد دلار در ترکیه سرمایه گذاری کند. اما هیچ یک از این موارد هنوز به لحاظ میدانی عملیاتی نشده است و مشخص نیست که طی چه فرایندی این پول ها به اقتصاد ترکیه تزریق خواهد شد.

نکته دیگری که باید به آن اشاره کنیم، تحریم هایی است که بعد از قتل خاشقچی در پی اظهارات آقای اردوغان از سوی عربستان بر علیه تجار و کالاهای ترکیه ای وضع شد و این موضوع به ضرر اقتصاد ترکیه تمام شد. کالاهای ترکیه ای اجازه فروش در عربستان را نداشتند. قبل از سفر آقای بن سلمان به ترکیه، این تحریم ها برداشته شد و به نوعی تجار ترکیه ای این فرصت را خواهند داشت که کالاهای خودشان را در بازار عربستان به فروش برسانند.

ساعدنیوز: این دیدار به نظر حضرتعالی چه تبعات سیاسی ای برای آقای اردوغان خواهد داشت؟

علی حیدری: طی چند ماه گذشته با توجه به این که چرخش های سیاسی آقای اردوغان شکل افراطی به خود گرفته است، احزاب مخالف آقای اردوغان نهایت استفاده را از این موضوع برده اند. در مورد رابطه با امارات، آقای چاووش اوغلو پیشتر امارات را عامل اصلی کودتا در ترکیه معرفی کرده بود و اعلام کرده بود که اماراتی ها سه و نیم میلیارد دلار برای کودتا در ترکیه هزینه کردند ولی در نهایت، شاهد عادی سازی روابط با امارات بودیم. در مورد بن سلمان نیز زمانی آقای اردوغان خواستار برگزاری دادگاه قتل خاشقچی در ترکیه بود که با سفر بن سلمان به ترکیه همه این مواضع نقش بر آب شد.

تصور من این است که مخالفین آقای اردوغان از این برگه ها بر علیه او در عرصه سیاسی استفاده خواهند کرد. هرچند ممکن است که آقای اردوغان با این چرخش ها موضع داخلی خودش را تا حدودی تقویت کند ولی در بلند مدت طبیعتاً کشورهای منطقه به اردوغان بی اعتماد خواهند شد خصوصاً گروه های مقاومت در فلسطین و لبنان در پی سفر هرتسوگ رئیس جمهور اسرائیل به ترکیه مواضع تندی بر علیه آنکارا گرفتند.

اگر حتی به فرض بعید، آقای اردوغان بتواند در انتخابات پیروز میدان شود و در قدرت بماند؛ روابط آینده ترکیه با کشورهای منطقه و همسایگان بسیار پیچیده خواهد شد.